ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

 

 

 

 

Τι ζητά τελικά σήμερα η αγορά εργασίας; «Μάθε, παιδί μου, γράμματα για να βρεις έπειτα εύκολα δουλειά» έλεγαν πριν από μερικές δεκαετίες οι γονείς στα παιδιά τους.

Και αυτό ήταν συνεπαγωγή κατά πρώτον της ανέλιξης κοινωνικού επιπέδου λόγω μόρφωσης, κατά δεύτερον καλυτέρευση ζωής, αλλά και συνθηκών εργασίας που οι ίδιοι δεν είχαν λόγο διάφορων συνθηκών.

Και αυτό γιατί το πτυχίο πανεπιστημίου θεωρούνταν το καλύτερο διαβατήριο για την αγορά εργασίας.

Έτσι γενεές και γενεές ακολούθησαν το δόγμα «κουτσοί στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα» και αυτό είχε ως αποτέλεσμα όλοι, μα όλοι, άξιοι και μη, να θέλουν και να επιζητούν τη μόρφωση, όχι όμως ως αυτοσκοπό, αλλά ως εισιτήριο, ως μια εύκολη, άνευ κόπων ζωή, και ιδού εδώ και αρκετά χρόνια τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικοκοινωνικής διαδρομής με χιλιάδες άνεργους και με έλλειψη από την άλλη εργατικού και ειδικού δυναμικού, μην ξεχνώντας και το αποτέλεσμα των χιλιάδων μορφωμένων που έπασχαν από την λεγομένη και αποδεικτέα Κοινωνική Μόρφωση.

 

Το πτυχίο δεν φέρνει μεροκάματο!

 

Πάνω από 100.000 πτυχιούχοι βρίσκονται στις λίστες της ανεργίας και ανάμεσά τους τα επαγγέλματα του «λευκού κολάρου» 20.000 γιατροί, φαρμακοποιοί, οδοντίατροι και δικηγόροι.

Το σαθρό εκπαιδευτικό σύστημα, η παραπαιδεία, το καβάλημα του καλαμιού από γονείς αστήρικτους και δίχως εσωτερική παιδεία, οι οποίοι διδάσκοντας και συνεχίζουν να διδάσκουν, κάνοντας πλύση εγκεφάλου ότι το να σπουδάσεις πέραν των επιτυχών προ εικοσαετίας επαγγελμάτων, δηλαδή Ιατρική, Νομική, Πολυτεχνείο, Σχολές Φυσικομαθηματικής Επιστήμης, είσαι χαμένο χαρτί και αχαρτογράφητη παρουσία κοινωνική, οι της παραπαιδείας ενέσεις δήθεν μάθησης παπαγαλισμού της διδασκομένης ύλης, η καταβαράθρωση της αξίας της βαθμολόγησης των μαθητών με την πραγματική τους αξία, όλοι αυτοί οι λόγοι εάν τους μαζέψεις κάνουν αυτό το τραγελαφικό αποτέλεσμα το οποίο μεταφράζεται σε χιλιάδες σπουδαγμένους άνεργους, και δίχως ουσιαστική μόρφωση.

Η αδυναμία της ζήτησης για άτομα με υψηλές δεξιότητες να συμπορευτεί με την προσφορά. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να γίνει ιδιαίτερα αντιληπτό από το γεγονός ότι η ανεργία ατόμων με διδακτορικό ή μεταπτυχιακό είναι μεγαλύτερη από αυτή των ατόμων με τη βασική μόνο εκπαίδευση. Αυτό το υψηλό ποσοστό ανεργίας μεταξύ των «λευκών κολάρων» έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής αγοράς εργασίας

Το φαινόμενο αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους. Ο πρώτος είναι η αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος να προσαρμοστεί στις ανάγκες της αγοράς εργασίας Με άλλα λόγια, η προσφορά πτυχιούχων δεν ανταποκρίνεται στη ζήτηση της αγοράς και ως αποτέλεσμα η ανεργία διαρθρωτικού τύπου αυξάνεται. Συγκεκριμένα, την ευθύνη για την αυξημένη ανεργία των νέων έχει ο προσανατολισμός του εκπαιδευτικού συστήματος προς το δημόσιο τομέα.

Με άλλα λόγια, η βασική λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος είναι το να προετοιμάζει υπαλλήλους για τον δημόσιο τομέα όπως δασκάλους, υπάλληλους τραπεζών, δημόσιας διοίκησης κτλ. ενώ την ίδια στιγμή ο δημόσιος τομέας συρρικνώνεται, Πιο συγκεκριμένα, ο δημόσιος τομέας προσπαθώντας να μειώσει τους υπαλλήλους του και ειδικότερα αυτούς της δημόσιας διοίκησης, προσλαμβάνει λιγότερους από αυτούς που συνταξιοδοτούνται.

Επομένως, ο δημόσιος τομέας έχει σταματήσει να αποτελεί δίχτυ ασφαλείας κατά της ανεργίας των πτυχιούχων και όπως ισχυρίζεται και το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας «ο δημόσιος τομέας έχει εγκαταλείψει τον ρόλο του μεγάλου εργοδότη πτυχιούχων ΑΕΙ». Η μεγάλη αυτή διαφορά προσφοράς και ζήτησης εργαζομένων για το δημόσιο τομέα μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι τα άτομα προτιμούν το δημόσιο για ποικίλους Συγκεκριμένα, όπως έχουν δείξει, η διόγκωση του δημόσιου τομέα κατά τη δεκαετία του ‘80 αύξησε τις προσδοκίες των ατόμων όσον αφορά τους μισθούς (αφού οι μισθοί ήταν υψηλότεροι στο δημόσιο τομέα από ότι στον ιδιωτικό) το οποίο οδήγησε στην αύξηση της ανεργίας. Το αποτέλεσμα των προαναφερθέντων είναι ότι κάθε έτος οι αιτήσεις για το δημόσιο τομέα υπερτερούν αριθμητικώς τις διαθέσιμες θέσεις.

Η ακαμψία του εκπαιδευτικού συστήματος στις ανάγκες της αγοράς εργασίας αποτελεί ένα από τα βασικότερα σημεία που τονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδόν κάθε φορά που εξετάζει την Ελληνική αγορά εργασίας.

Για παράδειγμα, σε μια από τις αναφορές που έγιναν για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τον πρώην Πρωθυπουργό της Ολλανδίας Wim Kok και τους συναδέλφους του, αναφέρεται ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα επιμένει συστηματικά στο να μην λαμβάνει υπόψιν της τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και συνεχίζει να παράγει άνεργους πτυχιούχους και όχι ανθρώπους με πτυχία σχετικά με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2003, βλ. επίσης Ευρωπαϊκή Επιτροπή 1996, OΟΣΑ 1997).

Ο δεύτερος λόγος είναι η επίμονη τάση των Ελλήνων για την απόκτηση ανώτατης εκπαίδευσης, καθώς το πρόβλημα δεν είναι μόνο η δομή του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά το γεγονός ότι η εκπαίδευση είναι δωρεάν και επομένως οι νέοι άνθρωποι έχοντας ως δεδομένο το χαμηλό κόστος, επιλέγουν τις σπουδές τους σύμφωνα με την κοινωνική θέση που θα αποκτήσουν μετέπειτα και όχι σύμφωνα με τις προοπτικές απασχόλησης. Έτσι, τα άτομα θα αποφασίσουν να σπουδάζουν νομική ή ιατρική, καθώς τέτοιου είδους σπουδές εκτός του ότι είναι δωρεάν θεωρούνται ότι έχουν κύρος. Στο φαινόμενο αυτό συνεισφέρει και το γεγονός ότι οι προσδοκίες για το μελλοντικό εισόδημα είναι υψηλές. Όπως συνεχίζει, αυτό θα συμβεί ακόμα και αν αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο να μείνουν άνεργοι μετά την αποφοίτησή τους ή αν πρέπει να πάνε στο εξωτερικό προκειμένου να σπουδάσουν ακόμα και αν το κόστος σπουδών θα είναι μεγάλο. Η κατάσταση που περιγράφτηκε αποτελεί επίσης χαρακτηριστικό της επίμονης τάσης των φοιτητών και των οικογενειών τους για περαιτέρω εκπαίδευση.

Το τεράστιο πρόβλημα της «κρυφής» και καταγεγραμμένης ανεργίας είναι γνωστό καθώς το βιώνουν δεκάδες χιλιάδες νέοι και οι οικογένειές τους. Πάνω από 100.000 πτυχιούχοι βρίσκονται στις λίστες της ανεργίας και ανάμεσά τους τα επαγγέλματα του «λευκού κολάρου» 20.000 γιατροί, φαρμακοποιοί, οδοντίατροι και δικηγόροι και 2.200 κάτοχοι master και διδάκτορες. Μαζί τους και δεκάδες χιλιάδες εκπαιδευτικοί, μηχανικοί, δημοσιογράφοι. Η Ελλάδα κατέχει σήμερα πανευρωπαϊκό ρεκόρ στην ανεργία των πτυχιούχων και παράλληλα κατατάσσεται στη δεύτερη θέση στην ετεροαπασχόληση.

Πάνω από 4.000 νέοι /ες ολοκληρώνουν τις σπουδές τους κάθε μήνα στα ΑΕΙ – ΤΕΙ και με το πτυχίο στο χέρι αναζητούν εργασία. «Μάθε, παιδί μου, γράμματα για να βρεις έπειτα εύκολα δουλειά» έλεγαν πριν από μερικές δεκαετίες οι γονείς στα παιδιά τους. Και αυτό γιατί το πτυχίο πανεπιστημίου θεωρούνταν το καλύτερο διαβατήριο για την αγορά εργασίας. Σήμερα οι δυσκολίες πρόσβασης στην αγορά εργασίας και τα εμπόδια στη διαδικασία οικονομικής ένταξης αποτυπώνονται με ιδιαίτερη ένταση και στην περίπτωση των νέων πτυχιούχων, οι οποίοι αποτελούν, ήδη, πάνω από το 20% του συνόλου των καταγεγραμμένων ανέργων στη χώρα μας.

 

Φιλόλογοι, θεολόγοι και γυμναστές: Μέχρι 10 χρόνια άνεργοι και υποαπασχολούμενοι

 

Περίπου 45.000 νέοι σπουδάζουν σήμερα Φιλολογία, Φιλοσοφία, Παιδαγωγικά, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία και Ιστορία. Άλλοι περίπου 30.000 σπουδάζουν Θεολογία, Φυσική Αγωγή και Νηπιαγωγοί. Κι όμως. Έρευνες των γραφείων διασύνδεσης των πανεπιστημίων αποκαλύπτουν ότι μόνο ο ένας στους έξι από τους νέους πτυχιούχους των Τμημάτων Φιλολογίας και Ιστορίας απασχολείται σε σχετική με το αντικείμενο του πτυχίου του εργασία, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των αποφοίτων αυτού του κλάδου είναι άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι μέχρι και τρία χρόνια! Σύμφωνα με τις ίδιες έρευνες ένας στους πέντε πτυχιούχους κοινωνιολόγους είναι άνεργος, ενώ από όσους εργάζονται το 70% δήλωσε ότι το επάγγελμά τους έχει από καμία έως ελάχιστη σχέση με τις σπουδές τους.

Σε πρόσφατη έρευνα σε αδιόριστους εκπαιδευτικούς (καθηγητές) σχετικά με την αξιοποίηση του πτυχίου τους και τη σχέση της εργασίας που κάνουν με την εκπαίδευση που πήραν τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά. Ο ένας στους τέσσερις ήταν άνεργος πάνω από 18 μήνες, οι μισοί απασχολούνταν σε εργασίες εντελώς άσχετες με την επιστήμη τους (υπάλληλοι και ταμίες Σούπερ Μάρκετ, αποθηκάριοι, υπάλληλοι καταστημάτων ένδυσης και υπόδησης, οδηγοί taxi, γκαρσόνια και λοιπά τουριστικής φύσεως επαγγέλματα, κλπ) και ο ένας στους τέσσερις υποαπασχολούνταν (part time) σε δουλειές «σχετικές» (φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα).

Το 30% των νέων αποφοίτων των Φυσικών και Μαθηματικών τμημάτων μένουν άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι για περισσότερο από δυο χρόνια, ενώ ένα τμήμα της τάξης του 15% συνεχίζει μεταπτυχιακές σπουδές πιθανόν για να αποφύγει τον εφιάλτη της ανεργίας. Περίπου 5-6.000 εκτιμούνται οι άνεργοι πτυχιούχοι Θεολογίας ενώ άλλοι τόσοι υποαπασχολούνται ή ετεροαπασχολούνται. Πάνω από 12.000 υπολογίζονται οι άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι και ετεροαπασχολούμενοι πτυχιούχοι γυμναστές.

Μια ματιά στα αποτελέσματα της έρευνας για την απασχόληση των πτυχιούχων του Παντείου Πανεπιστημίου, που διεξήχθη από το Γραφείο Διασύνδεσης του Ιδρύματος, αποκαλύπτει ότι ένας στους πέντε πτυχιούχους κοινωνιολόγους είναι άνεργος, ενώ από όσους εργάζονται το 70% δήλωσε ότι το επάγγελμά τους έχει από καμία έως ελάχιστη σχέση με τις σπουδές τους.

(συνεχίζεται…)