Κατάργηση των πολεοδομικών γραφείων (με τη σημερινή μορφή και λειτουργία τους)

ΑΡΘΡΟ

Του Βασίλειου Μελαδίνη

Αρχιτέκτονα Χωροτάκτη

Γιατί να καταργηθούν

1. Με τον τρόπο που αναπτύχθηκαν οι πολεοδομίες στη χώρα μας μετά τη δικτατορία δεν απέτρεψαν την αυθαίρετη δόμηση. Οι υπηρεσίες αυτές δεν μπορούν να ελέγξουν το δομημένο περιβάλλον της χώρας. Αυτό οφείλεται κύρια στον τρόπο που οργανώθηκαν και στελεχώθηκαν τα 178 πολεοδομικά γραφεία και το νομικό πλαίσιο ελέγχου και επιβολής του σύννομου σε όλη τη διαδικασία από την έκδοση της αδείας έως τη σύνδεση του κτιρίου με τα δίκτυα. Η λειτουργία των υπηρεσιών αυτών είναι απολύτως γραφειοκρατική, δυσλειτουργική, παράλογη και οι αποφάσεις της συνήθως επιδέχονται προσφυγή στα πολιτικά δικαστήρια του εκάστοτε θιγομένου και αυτά με τη σειρά τους καλούνται να επιλύσουν πολεοδομικά, αρχιτεκτονικά και οικοδομικά θέματα που δεν γνωρίζουν!
2. Η πολυπλοκότητα και πολυνομία του συντηρητικού και απαρχαιωμένου Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ 85) προσθέτει «κίνητρα» για κάθε είδους συναλλαγή των πολιτών με την υπηρεσία που αδειοδοτεί. Η εικόνα αυτή οφείλεται στο ότι ο ΓΟΚ και οι νόμοι που τον πλαισιώνουν δεν αποδίδουν ουσιαστικά άμεση αστική και ποινική ευθύνη στους μελετητές, κατασκευαστές, επιβλέποντες και ιδιοκτήτες, αλλά επαφίενται για το σύννομο του δομημένου περιβάλλοντος στον έλεγχο που διενεργούν οι δημόσιοι υπάλληλοι των πολεοδομιών, οι οποίοι σπάνια ελέγχονται οι ίδιοι για τις διοικητικές τους πράξεις. Έχω παράδειγμα του 2002 όπου καταγγελθείς υπάλληλος πολεοδομίας ορίσθηκε πρόεδρος της επιτροπής διενέργειας Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης (ΕΔΕ) που προκλήθηκε με αφορμή τη συγκεκριμένη καταγγελία!
3. Η ωφέλεια από τη πολυνομία, την αλληλοκάλυψη νόμων και αρμοδιοτήτων, τον παραλογισμό ελέγχου και αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών, έχει φθάσει στο σημείο που επιθυμούσε πάντα το σώμα των Ελλήνων δικηγόρων καθώς οι συνθήκες αυτές επιτρέπουν την εισπήδησή τους σε ένα χώρο που δεν είχαν καμία δουλειά, αρμοδιότητα και γνώση, απλά προς άγραν πελατών. Για παράδειγμα η υπεράσπιση, στα πολιτικά δικαστήρια, ιδιοκτήτη παρανόμου κτίσματος προς κατεδάφιση, ενώ η απόφαση της υπηρεσίας έπρεπε να είναι αυτόματα τελεσίδικη (αδήριτη)!
4. Στη χώρα που υπήρξε ο Ιππόδαμος, ο Ικτίνος, ο Καλλικράτης, ο Ευπαλίνος, ο Αγαθοκλής, ο Ευπόλεμος, για να αναφέρω μόνο τους πιο γνωστούς από του καταγεγραμμένους αρχιτέκτονες της αρχαιότητας, είναι κόλαφος να μην έχει θεσμοθετηθεί ακόμη ο διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων των μηχανικών με βάση το γνωστικό τους αντικείμενο και να έχουμε το φαιδρό φαινόμενο πολιτικοί μηχανικοί, τοπογράφοι, ακόμα και τεχνολόγοι υπάλληλοι στις πολεοδομίες να ελέγχουν αρχιτεκτονικές μελέτες! Ντροπή για αυτό το κράτος! Είναι ένα απαράδεκτο και τριτοκοσμικό φαινόμενο που πρέπει να εξαφανισθεί!
5. Υπάρχει τουλάχιστον μια χώρα της Ε.Ε. στην οποία δεν αδειοδοτούνται οι οικοδομές και το σύστημα λειτουργεί άψογα. Η χώρα αυτή είναι το Βέλγιο που δεν έχει πολεοδομικά γραφεία, αλλά άλλο σύστημα ελέγχου των κατασκευών που μεταφέρει την ευθύνη τήρησης της νομιμότητας στους μηχανικούς και τους ιδιοκτήτες των κτισμάτων και για τον λόγο αυτό έχει μηδενικό δείκτη αυθαιρέτων κατασκευών και καταπατήσεων δημόσιας περιουσίας στην επικράτειά του.

Θετικά και οφέλη

1. Η κατάργηση των πολεοδομικών γραφείων στα μάτια του Έλληνα πολίτη θα λειτουργήσει απόλυτα θετικά, καθώς όλοι γνωρίζουμε από προσωπική πείρα ή από τα ΜΜΕ ότι οι πολεοδομίες είναι άντρα διαφθοράς και χρηματισμού.
2. Ο μηδενικός χρόνος που θα παρεμβάλλεται ανάμεσα στη μελέτη και την έναρξη της κατασκευής είναι ένα βάλσαμο και κίνητρο για κάθε έναν που με οποιονδήποτε τρόπο επενδύει τα χρήματά του στο δομημένο περιβάλλον, είτε αυτό είναι ένα σπιτάκι είτε ένα εργοστάσιο.
3. Το ότι οι οικοδομές θα κτίζονται με απόλυτη ευθύνη των διπλωματούχων μηχανικών τούς προσδίδει άμεσα το κύρος που θα έπρεπε να έχουν έναντι εργολάβων και ιδιωτών για τις παρανομίες που συνήθως τους πιέζουν να διαπράξουν κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας.
4. Η κατάργηση των 178 πολεοδομικών γραφείων πανελλαδικά θα αποφέρει οικονομία τουλάχιστον 550 – 600.000.000 € σε ετήσια βάση μόνο από τα λειτουργικά τους έξοδα!
5. Ο πλούτος του συνόλου των μηχανικών που αποδεσμεύονται θα διοχετευτεί στις ανάγκες των υπαρχόντων υπηρεσιών ή σε αυτές που θα δημιουργηθούν για τους σκοπούς της υλοποίησης του προγράμματος της κεντρικής κυβέρνησης και της ασφάλειας του δομημένου περιβάλλοντος.

Πρόταση εφαρμογής

1. Οι οικοδομές θα μελετώνται και θα κτίζονται με αποκλειστική ευθύνη, αστική και ποινική, των μηχανικών για το σύννομο των κατασκευών.
2. Όλοι οι υπάλληλοι των πολεοδομιών που δεν είναι μηχανικοί μεταφέρονται στις τοπικές εφορίες ή στους Δήμους ως ειδική υπηρεσία η οποία θα ελέγχει μόνο την οικονομική διεκπεραίωση έκδοσης της αδείας και θα σφραγίζει απλώς τα σχέδια των μελετών κρατώντας δύο αντίγραφα. Το ένα αντίγραφο θα το στέλνει στη ειδική αρχή ελέγχου της Περιφέρειας και τον άλλο στο αρχείο της.
3. Θα δημιουργηθεί ανεξάρτητη αρχή σε κάθε Περιφέρεια για τον έλεγχο των αποπερατωμένων νέων οικοδομών. Η επάνδρωση θα γίνει από τους υπάρχοντες μηχανικούς των καταργημένων πολεοδομιών, μετά από αξιολόγηση. Ο μελετητής-επιβλέπων με το πέρας της κατασκευής και πριν τη σύνδεση με τα δίκτυα, θα ζητάει τον έλεγχο από την ανεξάρτητη αρχή. Η αρχή εντός τριών ημερών θα διενεργεί απόρρητη κλήρωση για τη σύσταση επιτροπής ελέγχου. Η επιτροπή θα ανοίγει τον αντίστοιχο φάκελο μελέτης που θα της έχει διαβιβασθεί ή θα τυπώνει το αντίστοιχο αρχείο. Η εργασία θα διενεργείται με αποκλειστική ευθύνη ελέγχου του γνωστικού αντικειμένου ενός εκάστου των μηχανικών μελών της επιτροπής και σε αυτοψία που θα διενεργούν. Εντός επτά ημερολογιακών ημερών θα επιτελεί τον έλεγχο. Το ποινολόγιο, τα πρόστιμα, η προσωρινή ή οριστική άρση αδείας ασκήσεως επαγγέλματος για τον μηχανικό, οι ρήτρες για τον εργολάβο, τον αντιπαρέχοντα ή τον ιδιοκτήτη εάν δεν είναι σύννομη η οικοδομή, είναι θέματα για διαβούλευση.
4. Τα θέματα αδειοδότησης ειδικών κτιρίων και αρχιτεκτονικών επιτροπών, καθώς και η κατά παρέκκλιση ΓΟΚ κατασκευές είναι ειδικά θέματα με λύση βάση των αρχών που προαναφέραμε.
5. Οι υπόλοιποι μηχανικοί των καταργημένων πολεοδομικών γραφείων θα μεταταχθούν ως εξής:

5.1. Ένα μέρος τους θα στελεχώσει νέα ανεξάρτητη αρχή. Στόχος της αρχής η καταγραφή της παράνομης δόμησης ανά την επικράτεια και η επιβολή προστίμων και σύνταξη πρωτοκόλλων κατεδάφισης, χωρίς δυνατότητα έφεσης από τον παραβάτη ή από πολιτική παρέμβαση. Τα πρόστιμα θα πιστοποιούνται και θα εισπράττονται άμεσα και αυτόματα από τα δημόσια ταμεία.

Μπορεί να δοθεί επιπλέον κίνητρο στους μηχανικούς αυτούς για bonus, ως ποσοστό επί των προστίμων που θα επιβάλλουν. Οι παράνομες οικοδομές ανά την επικράτεια υπολογίζονται σε πάνω από 1.500.000!

5.2. Ένα άλλο μέρος τους θα στελεχώσουν τους Δήμους και σε συνδυασμό με τις τεχνικές υπηρεσίες τους θα έχουν τους ακόλουθους στόχους και καθήκοντα:

Πρώτος στόχος, η διενέργεια διαρκών ελέγχων του νομίμως δομημένου περιβάλλοντος, ενός εκάστου Δήμου, για παράνομες και εκτός αδείας κατασκευές που έχουν εκτελεσθεί από τους ιδιοκτήτες μετά την εγκατάστασή τους στην κατ’ αρχήν νόμιμη οικοδομή. Για παράδειγμα αλλαγές χρήσεις, μετατροπές εξωστών σε κλειστούς χώρους, παράνομες προσθήκες ολόκληρων διαμερισμάτων στα δώματα των πολυκατοικιών, κατασκευή κλειστών χώρων στις πιλοτές κτλ. Ο έλεγχος θα αποκτήσει νομικό πλαίσιο που θα του επιτρέπει την επιβολή αδήριτων προστίμων και αποφάσεων κατεδαφίσεων. Η ευθύνη της σύννομης και εύρυθμης λειτουργίας της συγκεκριμένης δημοτικής υπηρεσίας θα είναι υπό την άμεση εποπτεία του εκάστοτε Δημάρχου που θα φέρει αστική και ποινική ευθύνη για αυτό.

Δεύτερος στόχος θα είναι ο δωρεάν αντισεισμικός έλεγχος των κτιρίων του Δήμου και η χωροθέτηση και οργάνωση χώρων «εκτόνωσης» και περίθαλψης σεισμοπαθών, καθώς και για σύνταξη μελετών εκκένωσης κάθε οικισμού της χώρας, όταν συντρέχουν λόγοι ανώτερης βίας, για παράδειγμα πυρκαγιά, πλημμύρα, πόλεμος, σε συνεργασία με την Πολιτική Προστασία και τον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού.

Τρίτος στόχος θα είναι ο έλεγχος της εφαρμογής των ρυμοτομικών γραμμών στα οικιστικά συγκροτήματα που έχουν ήδη ενταχθεί σε πολεοδομικά σχέδια, σε κάθε Δήμο. Πρώτο παράδειγμα οι παροχές και τα ρολόγια του φυσικού αερίου που τα εγκαθιστούν εκτός ρυμοτομικής γραμμής σε όποιο Δήμο έχει αέριο. Είναι παράνομο και απολύτως επικίνδυνο, υπάρχουν όμως περιπτώσεις που η παρανομία έχει ήδη «νομιμοποιηθεί»! Δεύτερο παράδειγμα το ελεύθερο πλάτος των πεζοδρομίων που πρέπει να έχουν σε όλο το μήκος τους το λιγότερο ένα και μισό μέτρο (1,50 μέτρα), χωρίς δέντρα, κάδους, ταχυδρομικά κουτιά, παροχές αερίου κτλ. Όπου δεν υπάρχει θα πρέπει να καταργηθεί το παρόδιο parking υπέρ των πεζών.

5.3. Οι υπόλοιποι, αν υπάρξουν, μπορούν να στελεχώσουν επιτροπές που θα θεσμοθετηθούν για το «πόθεν έσχες» οικοδομικών περιοχών υψηλού εισοδήματος ανά την επικράτεια. Οι επιτροπές αυτές θα έχουν ως μέλη έναν δικαστικό, από τους υπεράριθμους που διαθέτει η χώρα, έναν μηχανικό, έναν εφοριακό, έναν εκτιμητή οικοδομών, και ένα όργανο της τάξης. Οι αποφάσεις της κάθε τέτοιας επιτροπής θα είναι αμετάκλητες και μη εφέσιμες σε δικαστήρια. Είναι ένας από τους τρόπους για να ξετρυπώσουμε το μαύρο χρήμα και για να εφαρμοσθεί σε μια πρώτη περίπτωση η αρχή του «ότι δεν δικαιολογείται λογιστικά, δημεύεται οριστικά». Ξέρω ότι στο τελευταίο το Κ.Κ.Ε. θα έχει πάλι αντίρρηση από κεκτημένη ταχύτητα να λέει σε όλα όχι!