ΑΡΘΡΟ

Της Ελεάννας Χαραλαμπίδου

Φοιτήτριας στο τμήμα Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε. του Α.Π.Θ.

 

  • Πόσες φορές υπήρξες θύμα;

 

Η σεξουαλική παρενόχληση, ιδίως προς τις γυναίκες, αποτελεί ένα ιδιαίτερα συχνό, ακόμα και καθημερινό φαινόμενο. Συγκεκριμένα, όταν μιλάμε για σεξουαλική παρενόχληση αναφερόμαστε σε οποιαδήποτε ανεπιθύμητη συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα (λεκτική, μη λεκτική, σωματική), με σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου, με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού ή επιθετικού περιβάλλοντος. Μπορεί να συμβεί στο δρόμο, σε μαγαζιά, στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, στο διαδίκτυο, στο χώρο εργασίας αλλά και στο σπίτι. Ο θύτης μπορεί να είναι κάποιος εντελώς άγνωστος του θύματος ή αντίθετα, πολύ οικείος του. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι η σεξουαλική παρενόχληση δεν προϋποθέτει σωματική επαφή ή άμεση βία, αλλά περιλαμβάνει όλες τις συμπεριφορές που μπορεί να προσβάλουν την αξιοπρέπεια και την ανθρώπινη υπόσταση του θύματος.

Στην παρούσα έρευνα ερωτήθηκαν για την σεξουαλική παρενόχληση 370 άτομα ηλικίας 18-60 ετών, εκ των οποίων 326 ήταν γυναίκες, 37 άνδρες και 7 άτομα απροσδιόριστου φύλου. Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό που δόθηκε για την σεξουαλική παρενόχληση, το 329 άτομα απάντησαν θετικά στην ερώτηση αν θεωρούν ότι έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης, έστω και μία φορά κατά τη διάρκεια ζωή τους. Αυτοί που απάντησαν αρνητικά ήταν 31, ενώ την απάντηση «δεν γνωρίζω» επέλεξαν 10 άτομα.

Στην πραγματικότητα όμως τα αρνητικά νούμερα είναι πολύ χαμηλότερα, αφού όταν κλήθηκαν να επιλέξουν κάποιες μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης, τις οποίες έχουν βιώσει προσωπικά, μόνο οι 17 από τους 31 που είχαν δώσει αρνητική απάντηση, επέλεξαν την απάντηση «καμία», ενώ από τους 10 που «δεν γνώριζαν», οι 8 είχαν βιώσει τουλάχιστον μια μορφή παρενόχλησης.

Αυτό αποδεικνύει ότι πολλοί άνθρωποι έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης χωρίς να το έχουν αντιληφθεί. Οι πιο συχνές μορφές παρενόχλησης ήταν τα μηνύματα σεξουαλικής φύσεως, σεξουαλικά σχόλια, σφύριγμα ή γιουχάισμα, επίμονο κοίταγμα, ανεπιθύμητη επαφή, έμμονη παρακολούθηση, αλλά και την ανεπιθύμητη επίδειξη γενετικών οργάνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τους 370 συμμετέχοντες το 10% έχουν βιώσει κακοποίηση και περίπου το 7% βιασμό. Συνολικά επομένως, από τους 370 ερωτηθέντες, οι 351 έχουν δεχθεί κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Από τους 19 που δεν έχουν πέσει θύματα, οι 14 είναι άντρες και οι 3 γυναίκες.

Για την Τατιάνα, 22 ετών, που μένει στην Αθήνα, η σεξουαλική παρενόχληση αποτελεί καθημερινό φαινόμενο:

«Είναι κάτι καθημερινό για μένα και επειδή εμφανισιακά θεωρούμαι εκκεντρική για τα κοινωνικά πρότυπα, με πολλά τατουάζ και χρωματιστά μαλλιά, θεωρώ ότι αυτό “τραβάει” και μου προσάπτει μια επιπλέον προσοχή, που πολλές φορές τους κάνει να θέλουν να με μειώσουν. Μου σφυρίζουν στο δρόμο τουλάχιστον πέντε φορές την ημέρα. Όσες φορές σχολιάζω αυτά που μου συμβαίνουν, με κατηγορούν ότι τραβάω παραπάνω την προσοχή, επειδή είναι έτσι η εμφάνισή μου. Συνήθως οι άντρες το σχολιάζουν αυτό και παρατηρώ ότι αρνούνται να αναγνωρίσουν ότι αυτό είναι θέμα έμφυλο και όχι προσωπικό».

Η Ιωάννα, 23 ετών, μένει επίσης στην Αθήνα και αναφέρει ότι τα σχόλια για την εμφάνισή της είναι καθημερινά «ό,τι και να φοράω είτε καλοκαίρι είτε χειμώνα. Το καλοκαίρι ίσως είναι λίγο πιο έντονα, γιατί εδώ και πολλά χρόνια δεν φοράω σουτιέν και ίσως αυτό κεντρίζει περισσότερο τα βλέμματά τους. Παρόλα αυτά και τον χειμώνα δεν σταματάνε είτε να με ακολουθούν στο δρόμο είτε τα σχόλια για την εμφάνισή μου είτε να σταματάνε αυτοκίνητα δίπλα μου.

Το πιο ακραίο σκηνικό που έχω ζήσει, το οποίο θα μπορούσε να οδηγηθεί σε βιασμό, ήταν στην Αθήνα, έντεκα το βράδυ, ήμουν σε κεντρικό δρόμο και για λίγα λεπτά δεν υπήρχε κόσμος ούτε αυτοκίνητα. Ένας αλλοδαπός βρισκόταν στο απέναντι πεζοδρόμιο, με είδε, πέρασε τον δρόμο, με πλησίασε και με χούφτωσε πολύ έντονα. Εγώ ασυναίσθητα τον χτύπησα στο γόνατο και αυτός με έπιασε δυνατά από τα χέρια και με πήγε προς ένα στενό. Τότε, άρχισα να φωνάζω πάρα πολύ δυνατά και έτσι τρόμαξε και έφυγε.

Για κάποιο καιρό φοβόμουν και καθώς πήγαινα σπίτι μου, τηλεφωνούσα σε φίλους μου, για να νιώθω ασφάλεια, αλλά στη συνέχεια το ελάττωσα. Εκτός από αυτό, για κάποια περίοδο, όταν κυκλοφορούσα είχα μαζί μου έναν ελβετικό σουγιά, με τιρμπουσόν, τον οποίο κρατούσα ανάμεσα από τα δάχτυλά μου γιατί φοβόμουν πάρα πολύ και έτσι ένιωθα ασφάλεια».

Όσον αφορά την αντίδραση των θυμάτων, είναι γεγονός ότι δεν αντιδρούν πάντα όταν κάποιος τα παρενοχλεί σεξουαλικά. Συγκεκριμένα, η έρευνα έδειξε ότι το 56% αντέδρασαν, το 30% όχι, ενώ το υπόλοιπο 14% κάποιες φορές αντέδρασαν και άλλες όχι.

Η Ιωάννα αναφέρει ότι αν βρίσκεται σε ένα δρόμο μόνη προτιμά να τρέξει. «Αν υπάρχει κόσμος τριγύρω και δεν φοβάμαι μήπως βγει από το αμάξι και ασκήσει βία εναντίον μου, τότε απαντάω λεκτικά. Έχει τύχει να τρέξω και να με κυνηγήσει κάποιος, αλλά ευτυχώς βρέθηκε μια παρέα μπροστά μου, οπότε εκείνος έστριψε κατευθείαν σε ένα στενό, επειδή φοβήθηκε».

Η Μαριαλένα, 23 ετών, μοιράστηκε τη μία από τις δύο απόπειρες βιασμού που έχει βιώσει:

«Την πρώτη φορά γυρνούσα σπίτι μου, αφού είχα βγει με τους φίλους μου. Θυμάμαι ένα τζιπάκι με μαύρα φιμέ τζάμια που πήγαινε με πολύ χαμηλή ταχύτητα δίπλα μου σε όλη τη διαδρομή. Ο συνοδηγός κατέβασε το τζάμι, με κοιτούσε και μιλούσε στον οδηγό. Φοβήθηκα και πήγα δίπλα σε ένα βενζινάδικο, περιμένοντας να φύγουν, ενώ το τζιπ σταμάτησε λίγο πιο κάτω και περίμενε εκεί. Αφού πέρασαν 2-3 λεπτά σκέφτηκα ότι είμαι χαζή και υπερβολική. Ίσως απλώς ήθελαν να σταματήσουν. Ίσως δεν γνώριζαν την περιοχή ή περίμεναν κάποιον. Συνέχισα τον δρόμο μου. Στρίβοντας στο στενό του σπιτιού μου, γύρισα και είδα το τζιπ να ξεκινάει και να με δείχνουν. Έτρεξα προς το σπίτι μου, αλλά δεν είχα χρόνο να βρω τα κλειδιά μου. Ξάπλωσα στο δρόμο και κρύφτηκα ανάμεσα σε 2 αμάξια. Θυμάμαι πόσο φοβισμένη ήμουν και πόσο καταριόμουν που είχα βάλει άσπρο μπουφάν εκείνη την μέρα και “φώτιζε”. Το τζιπ έκλεισε το δρόμο από το στενό μου. Οι τύποι βγήκαν έξω και άρχισαν να λένε “πού πήγε; Την είδες; Αφού σε αυτό το στενό έστριψε! Που πήγε η π*α; Βρες την, είχε ωραίο κώλο η κ*α, θα την ξεσκίσω όταν την βρω”. Ψάχνανε στο στενό και κάνανε αρκετούς γύρους. Είχα συρθεί και χωθεί σχεδόν κάτω από το αμάξι που ένιωθα ανήμπορη να σηκωθώ. Μετά από αρκετή ώρα βρήκα τα κλειδιά μου και μπήκα σπίτι».

Η ενστικτώδης κίνηση της Μαριαλένας σε αυτήν την περίπτωση ήταν να ξεφύγει τρέχοντας, αλλά όπως λέει, δεν αντέδρασε σχεδόν σε κανένα περιστατικό από όσα έχει ζήσει.

«Στα περισσότερα παρέμενα σοκαρισμένη και τρομοκρατημένη, χωρίς να μπορώ να αρθρώσω λέξη. Φυσικά αφού μου πέρναγε το σοκ και ο φόβος θα ευχόμουν να έχω αντιδράσει διαφορετικά, λεκτικά ή με κάποια καταγγελία. Πολλές φορές σκέφτομαι αυτά τα περιστατικά, καθώς και άλλα, τα οποία δεν έχω μοιραστεί και νευριάζω με το πως θα μπορούσα να έχω αντιδράσει και πως με κέρδισε το σοκ, ο φόβος και άλλες φορές με πρόδωσε η ηλικία μου, που ήμουν μικρή. Σε αντίστοιχα περιστατικά, τώρα που είμαι 23 θα αντιδράσω διαφορετικά και δραστικά. Θα προχωρήσω σε καταγγελίες, θα δημοσιεύσω υλικό και θα κάνω ό, τι μπορώ για να ακουστώ, για να συνειδητοποιήσουν κάποιοι και κάποιες ότι αυτά δεν είναι μόνο σε ταινίες. Συμβαίνουν κάθε μέρα και είναι μπροστά σου».

(συνεχίζεται…)