ΑΡΘΡΟ
Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά
ATPL
AIRLINE PILOT
B737NG AIRBUS 320
Ο Τσι Τσαγκ ρώτησε τον Κομφούκιο για την τέλεια ανθρωπιά. Είπε ο Κομφούκιος: «Όποιος μπορεί να πραγματώνει οπουδήποτε τις Πέντε Αρετές, είναι τέλειος άνθρωπος». Ο Τσι Τσαγκ παρακάλεσε να τις ακούσει. Είπε ο Κομφούκιος: «Σεβασμός, γενναιοδωρία, ειλικρίνεια, εξυπνάδα, ευσπλαχνία: Σεβαστικός; Δεν ταπεινώνεσαι. Γενναιόδωρος; Κερδίζεις το πλήθος. Ειλικρινής; Σ’ εμπιστεύονται οι άνθρωποι. Έξυπνος; Επιτυγχάνεις πολλά. Ευσπλαχνικός; Αρκεί αυτό για να ‘χεις στην υπηρεσία σου άλλους». Είπε ο Κομφούκιος: «Μόνο οι πιο σοφοί και οι πιο ηλίθιοι δεν αλλάζουν γνώμη».
Η Αλληλεγγύη και η Ανθρωπιά είναι τα αντίδοτα στην κρίση που μας περιβάλλει
Ελάτε να ενώσουμε τα χέρια και τις καρδιές μας για να βοηθήσουμε εκείνους που έχουν ανάγκη τις μέρες μας.
Δρόμοι γεμάτοι αποστεωμένες αναπαραστάσεις του πόνου. Ατροφικά χέρια και αρρωστημένα βλέμματα πασχίζουν να επιβιώσουν. Άλλοι είναι αρτιμελείς, άλλοι ανάπηροι. Όλοι τους πονεμένοι. Κάποιοι άλλοι προσπερνούν με αδιαφορία, σχεδόν με απάθεια. Δεν αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει; Δεν τους ενδιαφέρει; Δεν ξέρω. Όμως ξέρω ότι αυτοί «οι άλλοι» είναι πιο κοντά απ’ ότι νομίζουμε. Είναι πολλοί από εμάς, αν όχι εμείς οι ίδιοι.
Δεν είναι ούτε ανοίκειο ούτε ακατανόητο το γεγονός ότι η ανθρωπιά τα τελευταία χρόνια περνά μια μεγάλη κρίση. Έχει υποστεί έντονα χτυπήματα, τεράστια τραύματα και βαθύτατες πληγές οι οποίες ίσως χρειαστούν χρόνο να επουλωθούν αν φυσικά το προαναφερθέν είναι εφικτό. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ποιος είναι υπεύθυνος για τις πληγές που έχει υποστεί ο ανθρωπισμός; Η επιταγή του υλιστικού πνεύματος της εποχής μας ως απόρροια της καταναλωτικής κοινωνίας, η δυσλειτουργία βασικών θεσμών όπως είναι αυτός της οικογένειας και της δημοκρατίας ή μήπως ο ατομικισμός και η χρησιμοθηρία που διέπει τον σύγχρονο άνθρωπο; Το πιο πιθανό είναι το ζήτημα να είναι πιο σύνθετο απ’ ότι φαντάζει με ριζωμένες κάποιες αιτίες βαθιά τόσο στην μεταβολή των αξιών όσο και την αλλαγή των προτεραιοτήτων του ατόμου.
Τι συμβαίνει με το αξιακό μας σύστημα;
Μπερδέψαμε την καλοσύνη με την αφέλεια, τη γενναιοδωρία με την ανοησία, τη συμπαράσταση με την κουταμάρα και ξεχάσαμε ότι αυτές οι θεωρούμενες ανοησίες θα ήταν οι αιτίες που θα πεινούσαν και θα υπέφεραν σήμερα λιγότεροι άνθρωποι.
Ξεχάσαμε να δίνουμε σκεπτόμενοι τρόπους για να αυξήσουμε τα κεκτημένα μας, μετατρέψαμε τις σχέσεις μας σε σχέσεις δούναι και λαβείν, αμελήσαμε τους γύρω μας και πολλές φορές ακόμη και τους ίδιους μας τους εαυτούς παρασυρμένοι από τη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία. Από μια κοινωνία που μας θέλει πειθήνια όργανα, παραγωγικά στρατιωτάκια μέχρι φυσικά να αχρηστευτούν και να τα ξεράσει σαν ξένους οργανισμούς, μικρόβια που προσπάθησαν να εισβάλλουν στο σώμα της αλλά τελικά δεν κατόρθωσαν να ενσωματωθούν. Από μια κοινωνία που μας έμαθε να ορθώνουμε πάνω από όλα το εγώ μας, το κέρδος και την κατανάλωση παραμερίζοντας οτιδήποτε ενδέχεται να αποβεί ζημιογόνο για τα παραπάνω, ξεκληρίζοντας κάθε αίσθηση συμπόνιας και πνίγοντας όλες τις δεύτερες σκέψεις που μας εμποδίζουν να φτάσουμε το στόχο.
Νομίζω έχουμε υποστεί ανοσία στον πόνο, ανοσία στη θλίψη, ανοσία στις οστεώδεις αυτές μορφές των πεζοδρομίων που αποτελούν καθημερινό θέαμα. Έχουμε συνηθίσει να τους βλέπουμε πάντα εκεί, αντιμετωπίζοντάς τους με τον ίδιο προβληματικό τρόπο. Να τους ρίχνουμε το ίδιο απαξιωτικό βλέμμα και το πιο τρομακτικό: να τα προσπερνούμε όλα αυτά σαν μια απολύτως φυσιολογική συμπεριφορά στα πλαίσια πάντα της δύσκολης εποχής που βιώνουμε. Ίσως το γεγονός ότι ένας τέτοιος άνθρωπος ξέρει κυρίως να κρυώνει, να πεινάει και να φοβάται και όχι να προσφέρει και να παράγει -γιατί βλέπετε ένα κομμένο πόδι ή χέρι μοιάζει αρκετό για να αποβάλλει κάποιον από το παιχνίδι- αυτό το γεγονός να απορρίπτει την ομαλή ενσωμάτωσή του στο κοινωνικό σύνολο. Και από κει και πέρα είναι παντελώς αδιάφορες οι αυξημένες χιονοπτώσεις που αντιμετώπισε φέτος η χώρα και ο παγερός χειμώνας που βιώνουμε, γιατί εμείς είμαστε βολεμένοι στα ζεστά μας σπίτια και ικανοποιημένοι από το λευκό θέαμα γύρω μας, ξεχνώντας εντελώς πόσο επίπονο και εφιαλτικό φαντάζει το χιόνι για έναν άστεγο.
Ο «χειμώνας» χειροτερεύει με το πέρασμα τον χρόνων. Εμείς προχωρούμε με την ίδια στάση. Κι αν καμιά φορά τα ξεπαγιασμένα απομεινάρια της ευαισθησίας μας εμφανιστούν έστω και σε μια γωνιά των σκέψεών μας για το υπερφορτωμένο μας πρόγραμμα, έχουμε μάθει καλά να τα εξοντώνουμε.
Ο ανθρωπισμός πιο τραυματισμένος και ξεχασμένος από ποτέ. Άραγε να μιλάμε για μια προσωρινή αποδημία της ανθρωπιάς ή για μια μόνιμη εγκατάλειψή της.
Καθώς κρατώ στα χέρια μου εφημερίδα, η ματιά πάει κατευθείαν στην φωτογραφία ενός νέου ανθρώπου και στη λεζάντα που την συνοδεύει και γράφει για μια χαμένη ζωή, που δεν στάθηκε δυνατή να αντέξει τον σκληρό πόλεμο με την οικονομική κρίση. Η κρίση αυτή αποδεικνύεται για άλλη μια φορά πως δεν αφορά μόνο άψυχα χρήματα, αλλά πρωτίστως τις ζωές των ανθρώπων.
Τα τελευταία δύο χρόνια τα θλιβερά αυτά περιστατικά συνεχώς αυξάνονται. Στην Κρήτη ήδη, δυστυχώς, πολλοί συνάνθρωποί μας προχώρησαν στο απονενοημένο διάβημα εξαιτίας των αβάσταχτων χρεών. Το ίδιο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η κρίση δεν χτύπησε απλά την πόρτα μας. Ήρθε και ανέτρεψε ζωές και όνειρα, τάραξε ψυχές αθώων ανθρώπων και οικογενειών γύρω μας και οδήγησε στην απελπισία πολλούς που δεν είχαν πού να στηριχτούν. Φαίνεται πως αυτή η οικονομική αναταραχή επικρέμεται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από αρκετούς ταλαιπωρημένους ανθρώπους που προσπαθούν εναγωνίως να βρουν μια λύση. Όμως λύση υπάρχει και είναι δυνατή όπως θα δούμε παρακάτω.
Η κρίση δεν είναι μόνο αυτή που προβάλλεται από τα μεγάλα Μ.Μ.Ε. Τα τελευταία συμμετέχοντας στο παιχνίδι της εξουσίας ως πεμπτουσία αυτής και όχι της δημοκρατίας, κρατούν τον κόσμο στο σκοτάδι ηθελημένα. Για κάποια ισχυρά στελέχη μεγάλων μέσων μαζικής ενημέρωσης, η απελθούσα ζωή ενός αγνώστου πρέπει να αποσιωπηθεί χωρίς να απασχολήσει την σκέψη του κόσμου ή να προβληματίσει για το πού οδεύουμε. Συνήθως, τα δυσάρεστα αυτά περιστατικά γίνονται γνωστά μόνο στις μικρές τοπικές κοινωνίες. Η οικονομική κρίση που περνά η χώρα μας, αποδεικνύεται πως έχει προκαλέσει μια βαθιά κοινωνική κρίση, την οποία η πολιτεία επιμένει να αγνοεί. Ευτυχώς, κατά ένα περίεργο τρόπο, η κοινωνία καταφέρνει να επιβιώνει πάντα χάρις την ανθρώπινη αλληλεγγύη που αν και υποτιμημένη στην εποχή μας, αποδεικνύεται ότι υπάρχει και μπορεί να κάνει θαύματα σε πολλά παραδείγματα.
Κρίνεται, λοιπόν, ως επείγουσα ανάγκη, η κοινωνία μας να αφουγκραστεί το πρόβλημα και να αντιδράσει. Μαζί με την διεκδίκηση της αξιοπρέπειάς μας από το κράτος, οφείλουμε να κάνουμε και εμείς οι ίδιοι μια ενδοσκόπηση. Είναι αλήθεια πως πολλές φορές απορροφημένοι από τα δικά μας προβλήματα, δεν βλέπουμε την απελπισία στα μάτια του διπλανού μας. Μας βαραίνουν ήδη πολλά και ίσως να εθελοτυφλούμε κιόλας, δικαιολογώντας τους εαυτούς μας με την κοινή σκέψη της σκληρής απονεχοποίησης ότι δεν θα λύσουμε εμείς το πρόβλημα του άλλου. Συνεχίζουμε, λοιπόν, να απασχολούμαστε με τα προσωπικά μας θέματα, έχοντας απωθήσει σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα στο πίσω μέρος του μυαλού μας εικόνες ή λόγια δυστυχισμένων συνανθρώπων μας που θα έπρεπε να μας ανησυχήσουν και να μας κινητοποιήσουν. Όμως, στα δύσκολα αυτά χρόνια, τα κοινά προβλήματα είναι αυτά που πρέπει να μας ενώσουν. Μόνο έτσι ενωμένοι θα καταφέρουμε να πορευτούμε όσο πιο ανώδυνα γίνεται στον τραχύ δρόμο της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Καιρός, λοιπόν, να είμαστε πιο δεκτικοί σε μηνύματα που εκπέμπουν οι συνάνθρωποί μας μέσα από λέξεις ή συμπεριφορές, να στρέψουμε τα μάτια μας και να απλώσουμε ένα χέρι βοήθειας που θα απαλύνει τον πόνο. Γιατί μην ξεχνάμε ότι ο πόνος δεν κάνει διακρίσεις και υπάρχουν στιγμές της ζωής μας που και εμείς χρειαζόμαστε βοήθεια.
Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν, σε καιρούς ταπεινούς για την Ελλάδα, όπου κυριαρχούσαν η φτώχεια και η πείνα, αυτό που υπήρχε σε αφθονία ήταν η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο. Τα προβλήματα τότε ήταν ουσιώδη για την επιβίωση πολλών ανθρώπων. Μπορεί τα οικογενειακά τραπέζια να ήταν φτωχά, αλλά οι οικογένειες ήταν πρόθυμες να δώσουν έστω ένα κομμάτι ψωμί σε κάποιον που γι’ αυτόν θα ήταν πολύτιμο αγαθό για να ξεχάσει την πείνα του. Τότε που δεν υπήρχε η διάκριση πλούσιοι και φτωχοί, όπως σε καιρούς οικονομικής ευημερίας, η φτώχεια και τα προβλήματα ένωνε τους ανθρώπους και τούς γεννούσε ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο. Ο γείτονας, ο συγγενής, ο φίλος ή ένας ταλαιπωρημένος περαστικός είχε χώρο στο σπίτι και στην σκέψη κάθε οικογένειας. Όλοι μαζί κατάφερναν να απαλύνουν τον πόνο τους και να αντιμετωπίσουν την σκληρή πραγματικότητα. Περίτρανη απόδειξη της αξίας της αλληλεγγύης!
Έχοντας για παράδειγμα τα χρόνια εκείνα, αυτό που μας δημιουργείται μέσα μας είναι η νοσταλγία και η επιθυμία για ανθρώπινη επαφή και αλτρουισμό. Μπορεί η καθημερινή ζωή να άλλαξε, πολλά πράγματα να γίνανε πιο περίπλοκα και οι ρυθμοί γρήγοροι, αλλά υπάρχει έντονη η ανάγκη για να πάρουμε και να δώσουμε βοήθεια και αγάπη. Αν κοντοσταθούμε στην σκέψη αυτή και συνειδητοποιήσουμε την ουσία της, θα είμαστε ικανοί να αντιμετωπίσουμε όλες τις δυσκολίες μαζί, ενωμένοι. Γιατί ο πόνος είναι πάντα λιγότερο βαρύς αν τον μοιραζόμαστε με τους συνανθρώπους μας. Η δε βοήθεια που μπορούμε εμείς να προσφέρουμε, λειτουργεί σαν βάλσαμο για την ψυχή μας και μας βοηθά να ανακαλύψουμε καλύτερα την ανθρώπινη πλευρά μας.
