ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

 

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Οι γονείς μπορούν δημιουργήσουν σίγουρα πιο ισότιμες πεποιθήσεις σχετικά με το φύλο στα παιδιά τους. Αρχικά, και ίσως πιο εύκολα, μπορούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά να παίζουν με παιδιά του άλλου φύλου. Σε μια μελέτη του 2001, η Carol Martin και ο συνάδελφός της Richard Fabes στην Αριζόνα, μελέτησαν τα πρότυπα παιχνιδιού σε προσχολικές δομές και διαπίστωσαν, ότι όσο περισσότερο τα παιδιά έπαιζαν με παιδιά του δικού τους φύλου, τόσο πιο στερεοτυπική ήταν η συμπεριφορά τους. Έτσι, τα αγόρια που έπαιζαν κυρίως με άλλα αγόρια άρχισαν να παίζουν πιο έντονα και επιθετικά, ενώ τα κορίτσια που έπαιζαν με άλλα κορίτσια άρχισαν να παίζουν λιγότερο επιθετικά.«Η ενθάρρυνση των συνεργαζόμενων φιλιών είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορούν να κάνουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί», λέει η Martin. «Όταν αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια, μαθαίνουν το ένα για το άλλο και οι ομοιότητές τους γίνονται πιο άνετες μεταξύ τους και πιστεύουμε ότι αυτό μπορεί να προσφέρει ένα είδος κοινωνικής ανθεκτικότητας που θα τους επιτρέπει να αντιμετωπίζουν μια σειρά κοινωνικών εμπειρίες».

Σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορούμε επίσης να πιέσουμε κατά των στερεοτύπων των φύλων, επισημαίνοντάς τα και θέτοντας ερωτήσεις. Όταν ένα σεξιστικό σενάριο ξεδιπλώνεται σε μια τηλεοπτική εκπομπή που παρακολουθεί το παιδί (διότι οι λανθασμένες προσεγγίσεις στα φύλα και τα στερεότυπα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στην παιδική τηλεόραση και τα διαφημιστικά μηνύματα) Γιατί πιστεύετε ότι δείχνουν μόνο τα αγόρια να πηγαίνουν σε αυτές τις περιπέτειες; Πιστεύετε ότι είναι δίκαιο; Χρησιμοποιήστε καθημερινές εμπειρίες και ως αφορμές συζήτησης. Αν βρίσκεστε σε ένα κατάστημα και μια άγνωστη πει στην κόρη σας, «ω τι όμορφο φόρεμα» χτίστε πάνω σε αυτό. Θα μπορούσατε να απαντήσετε με ένα «σας ευχαριστώ, ναι, το φόρεμά της είναι όμορφο και επίσης είναι πολύ έξυπνη». «Ή, αν προτιμάτε να αποφύγετε την αντιπαράθεση, συζητήστε τις συνέπειες του σχολίου με την κόρη σας μετά. Μπορείτε να πείτε, «γιατί είπε ότι το φόρεμά σου ήταν όμορφο; Νομίζω ότι αυτό έχει σχέση με το πώς νομίζει ότι πρέπει να φαίνονται τα κορίτσια. Αναρωτιέμαι αν λέει ότι τα αγόρια φαίνονται όμορφα».

Οι μελετητές καλούν τους γονείς να συζητούν με τα παιδιά τους όταν κάνουν σεξιστικά σχόλια. Θα έχουν πολλές ευκαιρίες γι’ αυτό, όπως σημειώνουν. Από τις πιο χαρακτηριστικές είναι τα παιχνίδια «μόνο για αγόρια» στα παιδικά πάρτι. Με την συζήτηση, λένε οι επιστήμονες, μπορούμε να καταλήξουμε στο ότι δεν είναι δίκαιο να αποκλείσουμε τα κορίτσια μόνο και μόνο επειδή είναι κορίτσια. Η έρευνα δείχνει ότι αυτές οι τακτικές λειτουργούν και μπορούν να διαρκέσουν. Σε μια μελέτη του 2009, η Bigler και οι συνεργάτες της ενθάρρυναν μια ομάδα παιδιών ηλικίας 5 – 10 ετών να αμφισβητούν προφορικά διάφορα είδη σεξιστικών παρατηρήσεων. Σε απάντηση στο «δεν μπορείς να παίξεις με αυτό, είσαι κορίτσι», θα διδάσκονταν να απαντούν, «δεν μπορείτε να πείτε ότι τα κορίτσια δεν μπορούν να παίξουν». Η πρακτική αυτών των απαντήσεων κατά τη διάρκεια της παρέμβασης οδήγησε τα παιδιά να συνεχίσουν να τα χρησιμοποιούν ακόμη και έξι μήνες αργότερα. Τα κορίτσια της μελέτης (αλλά όχι τα αγόρια) ανέπτυξαν επίσης και διατήρησαν περισσότερες ισότιμες πεποιθήσεις σχετικά με το φύλο.

Οι γονείς μπορούν επίσης να αποφύγουν παιχνίδια και προσδοκίες φυλετικά προσδιορισμένα, ώστε να μην ενισχύσουν το μήνυμα ότι τα αγόρια και τα κορίτσια είναι πραγματικά διαφορετικά και ότι θέλουμε να παραμείνουν έτσι. Οι επιστήμονες προτείνουν να προσπαθήσουμε να μην συνοφρυωθούμε αν ο γιος μας πει ότι θέλει να δοκιμάσει μπαλέτο. Και να μην αφήσουν την κόρη μας να εγκαταλείψει γρήγορα τον αθλητισμό ή την επιστήμη, μόνο και μόνο επειδή είναι κορίτσι και πρέπει να κάνει χορό.

Μπορούν επίσης να μιλήσουν με τους δασκάλους των παιδιών τους για τον περιορισμό των διακρίσεων φύλου στο σχολείο.

Μια μελέτη έδειξε, ότι όταν οι δάσκαλοι απευθύνονταν στους μαθητές σύμφωνα με το φύλο και φώναζαν «προσοχή αγόρια και κορίτσια» αντί για απλά «προσοχή μαθητές», κατέστη πιθανότερη η πίστη των παιδιών στα στερεότυπα των φύλων αργότερα. Σε μια μελέτη του 2010, οι επιστήμονες ζήτησαν από τους δασκάλους του νηπιαγωγείου να δώσουν έμφαση στο φύλο σε μια τάξη για δύο εβδομάδες, ενώ μια άλλη τάξη έκανε το αντίθετο. Πριν και μετά την παρέμβαση, έλεγξαν τις στάσεις των μαθητών σχετικά με το φύλο. Διαπίστωσαν ότι μετά τις δύο εβδομάδες, οι μαθητές στην τάξη με έμφαση στο φύλο είχαν ισχυρότερα στερεότυπα φύλου. Επίσης αξιολόγησαν αρνητικά τους συμμαθητές του άλλου φύλου και έπαιζαν λιγότερα μαζί τους.

Συμπερασματικά: Η «μάχη» ενάντια στον σεξισμό είναι διπλή. Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να περιορίσουμε τις πολιτιστικές και γλωσσικές παραδόσεις που δίνουν έμφαση στις διακρίσεις μεταξύ των δύο φύλων, ελπίζοντας ότι τα παιδιά μας δεν θα επικεντρωθούν υπερβολικά στις διαφορές αυτές. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να μιλήσουμε στα παιδιά μας για το σεξισμό και τα στερεότυπα φύλου και να αμφισβητήσουμε τα σεξιστικά και στερεοτυπικά σχόλιά τους. Αλλά αυτή η δυσκολία έχει νόημα, γιατί τα παιδιά πρέπει να μάθουν, όχι μόνο ότι τα κορίτσια και τα αγόρια είναι ισότιμα, αλλά και ότι πρέπει να πολεμήσουν όλα όσα στέκονται εμπόδιο στην ισότητα.

Σεξιστής δεν γεννιέσαι, γίνεσαι. Αλλά γίνεσαι από την πρώτη στιγμή που γεννιέσαι. Από τη διαφορετική χροιά φωνής του γιατρού που θα ακούσεις, εσύ το βρέφος, να ανακοινώνει «αγόρι, να σας ζήσει», ή «κορίτσι, δεν πειράζει, κανείς δεν είναι τέλειος».

Από τις φράσεις του μπαμπά στη μαμά, «να μας ζήσει η Ολυμπιακάρα», ή «την επόμενη φορά αγάπη μου» (αν είναι ευγενικός), καταλαβαίνεις ότι γεννήθηκες σωστός ή λάθος. Ότι δικαίωσες ή διέψευσες τις προσδοκίες. Ακόμα και η παρηγοριά στη γεννήσασα, «εγώ κατά βάθος κορίτσι ήθελα», σημαίνει ότι κατά την επιφάνεια ήθελε αγόρι. Μετά έρχονται οι πανηγυρισμοί των παπουδογιαγιάδων, ένθεν και ένθεν, «όλες στο σόι μας είναι αγορομάνες», ή οι ευφημισμοί «της καλομάνας το παιδί το πρώτο ναν’ κορίτσι», υπονοώντας «για να ξεσκατίζει τα μικρότερα».

Κι αυτά δεν γίνονται στην εξωτική Καμπούλ ή στο απώτατο παρελθόν της κυράς μας της μαμής. Συμβαίνουν εις τα μαιευτήρια πάσης της επικράτειας, ακόμα και το σωτήριο έτος (κατ’ ευφημισμόν και πάλι) 2018.

Σεξιστής δεν γεννιέσαι, γίνεσαι, αλλά γίνεσαι αμέσως μόλις γεννιέσαι, είτε γεννιέσαι άρρεν είτε θήλυ, γιατί μαθαίνεις με το καλημέρα κόσμε, ποιο είναι το πρώτο φύλο και ποιο το δεύτερο και τα ταξινομείς στο κεφαλάκι σου αναλόγως. Μετά, μεγαλώνοντας, μαθαίνεις ότι ο γενναίος είναι αρσενικό, το προσδιορίζει και το άρθρο εξάλλου, η δειλία είναι θηλυκή, που και πάλι το άρθρο σε βοηθάει να το εμπεδώσεις, ακόμα κι αν είσαι μαθητής-τρια κάτω του μετρίου. Η φιλοπατρία είναι θηλυκή, αλλά ο πατριωτισμός αρσενικός, η προδοσία συνώνυμη με τη γυναίκα και η κατινιά είναι ίδιον του «ωραίου» φύλου.

Ο σεξισμός, που είναι γένους αρσενικού, έχει αποικίσει και τη νοοτροπία των θηλυκών. Εξίσου χαλαρά θα χαρακτηρίσουμε κότα την οδηγό που μας σπάει τα νεύρα στην λεωφόρο γιατί πάει σαν πάπια, και θα το πράξουμε ανεξάρτητα από το αν πίνουμε νερό στο όνομά της. Θα ερμηνεύσουμε, όπως και οι άντρες, τη συμπεριφορά μιας γυναίκας με βάση την σεξουαλικότητά της (με τον τρόπο που οι άντρες εννοούν την γυναικεία σεξουαλικότητα).

Τι περιμένεις από αυτήν την γεροντοκόρη, τη μητρομανή, την κλιμακτηριακή, το πορνίδιο, την ανέραστη, την πάρτα όλα. Στην πραγματικότητα χρησιμοποιούμε χειρότερες εκφράσεις που όλοι ξέρετε και δεν υπάρχει λόγος να τις γράφουμε. Θα την χαρακτηρίσουμε ταυτίζοντάς της με ενδύματα και αξεσουάρ, ρόμπα, καλτσοδέτα, τσόκαρο. Θα αποκωδικοποιήσουμε τη στάση της, με γνώμονα την εξωτερική εμφάνιση. Τι να μας πει η μπατάλω, η κοκάλω, η άβυζη, η ασχημομούρα, το σκιάχτρο, η αντρογυναίκα.

Το επόμενο ασφαλές χτύπημα κάτω από τη μέση είναι η ηλικία. Τι λέει μωρέ η θείτσα, η μπαμπόγρια, η κυριούλα, η Ακρόπολη, η Καπνικαρέα. «Θα σου έλεγα κυρά μου, αλλά σέβομαι την ηλικία σου». Το τελευταίο μετά τα εικοσιπέντε το ακούμε όλες συχνά-πυκνά. Και πριν τα εικοσιπέντε το εκτοξεύουμε συχνά-πυκνά στις μεγαλύτερες.

Φυσικά πολλά χαριτωμένα λένε για τους άντρες, αλλά κατ’ ιδίαν, στις γυναικοπαρέες, στο τηλέφωνο και το inbox. Δεν τους χαρακτηρίζουν όμως δημόσια τοιουτοτρόπως. Και όχι επειδή είναι πιο ευγενικές σαν φύλο, αλλά επειδή δεν το διανοούνται καν. Έναν άντρα αυτονόητα θα τον κρίνουμε από τη στάση του, την ιδεολογία του, τον βίο και την πολιτεία του, και όχι από την εμφάνιση, την ηλικία, τη σεξουαλική επάρκεια ή ανεπάρκεια.

Αντίθετα, ο σεξιστικός λόγος των αντρών και αρθρώνεται και γράφεται δημόσια. Σε άρθρα, σε έντυπα και στο ίντερνετ, στα δελτία ειδήσεων και τις ενημερωτικές εκπομπές, θα ακούσουμε και θα διαβάσουμε σχόλια για γυναίκες άκρως σεξιστικά και πολλές φορές χυδαία.

Πώς θα φαινόταν αλήθεια να λέγαμε ή να γράφαμε για κάποιους κυρίους ότι από την στάση τους αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος των γεννητικών τους οργάνων, την επάρκεια ή όχι της στύσης τους, τον χρόνο εκσπερμάτισής τους; Να τους αποκαλούσαμε Μήτσους, (συγνώμη στους Δημήτρηδες, τυχαία το δανείστηκα), και να αναφωνούσαμε, «τι λέει μωρέ το σώβρακο;», για να συνεχίσουμε, «αλλά με τέτοια φαλάκρα, μπάκα, στραβά πόδια, στενούς ώμους τι να περιμένεις;»; Και να καταλήξουμε, οικτίροντάς τους για την ηλικία τους, όταν γεράσει ο άνθρωπος, κι όταν αδυνατίσει… Θα σας φαίνονταν φασιστικό, και θα είχατε δίκιο. Θα σας φαινόταν ρατσιστικό, και θα είχατε πάλι δίκαιο. Ο σεξισμός είναι ρατσισμός και ο φασισμός με τον ρατσισμό πάνε χέρι-χέρι.

Στην πολιτική ζωή του τόπου ο ρατσισμός και ο σεξισμός περισσεύσουν. Μαζί με την διαφθορά, την συγκάλυψη, την υποτέλεια, τον οπορτουνισμό, την αναλγησία. Τελευταία το αστείο παρατράβηξε πολύ. Δεν είμαι υπερασπιστής του πολιτικά ορθού: το θεωρώ καπιταλισμό με προβιά δημοκρατίας.

Μιας και αισίως πιάσαμε 1.30 και το πρωί ο κάθε είδους Σεξισμός του τόπου μου δεν θα μου δώσει τα ενέγγυα για το μεροκάματο στους αιθέρες για αυτό σας καληνυχτώ ευελπιστώντας καλύτερες μέρες και νύχτες.