Η βιομηχανία των ιδιωτικών φυλακών

ΑΡΘΡΟ

Του Χάρη Δαμιανίδη

Απόφοιτου του τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης

Ένα φαινόμενο ιδιαίτερα ενδεικτικό για την έλλειψη ηθικών αναστολών στο συνεχές κυνήγι του κέρδους είναι και η εμφάνιση των ιδιωτικών φυλακών. Όπως με την άνθηση του δουλεμπορίου, καράβια γεμάτα με δούλους έρχονταν στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ για να τροφοδοτήσουν με εξαντλητική και δωρεάν εργασία την ανάπτυξη κυρίως της κλωστοϋφαντουργίας, έτσι και στον 20ο αιώνα η λειτουργία ιδιωτικών φυλακών προσέφερε πάμφθηνους εργαζόμενους σε ιδιωτικές εταιρείες που είναι υπεύθυνες για τη λειτουργία τους. Είναι γνωστό ότι το κράτος με τις κάθε είδους παρεμβάσεις του (πολιτικές – νομοθετικές) δεν κάνει τίποτα άλλο από το να δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για να λειτουργήσει και να αυξηθεί το ιδιωτικό κέρδος. Αυτό το στόχο εξυπηρετεί και η παράδοση από το κράτος της λειτουργίας των φυλακών σε ιδιωτικές εταιρείες.

Ιδιαίτερα έντονο είναι το φαινόμενο αυτό στις ΗΠΑ. Στις μέρες μας, οι αμερικανικές ιδιωτικές φυλακές βρίσκονται υπό άνθηση. O εγκλεισμός όλο και περισσότερων Αμερικανών σε σωφρονιστικά ιδρύματα συμβάλλει στη μεγιστοποίηση των κερδών των εταιρειών που διαχειρίζονται τη λειτουργία αυτών των ιδρυμάτων. Οι ιδιωτικές φυλακές κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους. Αποτελούν μια ακόμα εκφυλιστική μορφή μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία, όπου λόγω του αυξανόμενου αριθμού κρατουμένων έσπευσαν να δημιουργήσουν νέες εγκαταστάσεις. Η καταναγκαστική εργασία που προσφέρουν οι κρατούμενοι στις ιδιωτικές φυλακές έχει χαρακτηριστεί ως μια μορφή σύγχρονης δουλείας, τόσο λόγω των άθλιων συνθηκών όσο και επειδή το 56% των κρατούμενων είναι μαύροι ή Λατίνοι. Η καταναγκαστική εργασία που προσφέρουν οι κρατούμενοι αμείβεται με 1,25 δολάρια την ώρα, δηλαδή με μόλις 10 δολάρια το 8ωρο.Οι δύο μεγαλύτερες, η CCA και η Wackenhut ελέγχουν το 75%. Το κράτος παρέχει ένα στάνταρ εγγυημένο ποσό για κάθε κρατούμενο, ανεξάρτητα ωστόσο για το τι πραγματικά χρειάζεται και έχει ανάγκη. Όπως λέει ο Russell Boraas, διευθυντής ιδιωτικής φυλακής στη Βιρτζίνια, «το μυστικό για χαμηλό λειτουργικό κόστος είναι να διατηρείς τον ελάχιστο αριθμό φρουρών για το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό κρατουμένων». Η CCA διαθέτει μια υπερσύγχρονη ιδιόκτητη φυλακή στο Λώρενσβιλ της Βιρτζίνια όπου οι κρατούμενοι της εν λόγω εταιρείας μπορούν να έχουν ελαφρυντικά στις ποινές τους εάν δείξουν «καλή συμπεριφορά». Ωστόσο, για κάθε παράβαση υπάρχει τιμωρία για έξτρα τριάντα ημέρες φυλάκισης, πράγμα το οποίο σημαίνει περισσότερα έσοδα για την CCA.

Το εργατικό δυναμικό προσφέρει στις πολυεθνικές επιχειρήσεις τεράστια κέρδη διότι δουλεύει για διάφορες βιομηχανίες χωρίς βέβαια κανένα δικαίωμα, π.χ. το δικαίωμα της απεργίας. Παράλληλα, δεν υπάρχει καμία εργασιακή ασφάλεια, κανένα επίδομα για τις υπερωρίες. Βέβαια, αν δεν τους αρέσει το ωρομίσθιο των 17 σεντς, 24 σεντς μέχρι 1,2 δολάρια το μέγιστο την ώρα και δεν επιθυμούν να εργαστούν, απλώς κλειδώνονται στα κελιά της απομόνωσης ή ξυλοκοπούνται άγρια ή χάνουν προνόμια όπως επισκεπτήρια κλπ. «Οι μέτοχοι των εταιρειών που βγάζουν χρήματα από την εργασία των φυλακισμένων πιέζουν για μεγαλύτερες ποινές, έτσι ώστε να επεκτείνουν την εργατική τους δύναμη. Το σύστημα τροφοδοτεί τον ίδιο του τον εαυτό» αναφέρει έκθεση της οργάνωσης Sentencing Project. Εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στο Μεξικό, στη συναρμολόγηση (μακιλαδόρας), πλέον έχουν μετακομίσει στις φυλακές Σαν Κουέντιν της Καλιφόρνια. Στο Τέξας, εταιρεία απέλυσε μεγάλο αριθμό εργαζομένων (150 εργαζόμενοι) που απασχολούσε και ανέθεσε το έργο στην ιδιωτική φυλακή Λόκχαρντ του Τέξας που οι κρατούμενοι κατασκεύαζαν πλακέτες κυκλωμάτων για τις εταιρείες ΙΒΜ και Compaq.

Οι ΗΠΑ δεν είναι η μοναδική χώρα που προχώρησε στην ιδιωτικοποίηση των σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Την μιμήθηκαν η Αγγλία και στη συνέχεια η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Το παράδειγμα των ΗΠΑ επιχείρησαν να ακολουθήσουν και οι γαλλικές κυβερνήσεις τη δεκαετία του ’80 στη λογική της πραγματιστικής αντιμετώπισης του προβλήματος εξαιτίας της αύξησης του αριθμού των φυλακισμένων. «Δεν έχω ιδεολογία, ενεργώ σε συνάρτηση με τις περιστάσεις», είχε δηλώσει ο Γάλλος υπουργός Δικαιοσύνης, AlbinChalandon.

Το ιδεολογικό περιτύλιγμα για τη προώθηση τέτοιων πρωτοβουλιών είναι η αποτελεσματικότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, η μοναδικότητα του κέρδους ως κινήτρου για τις οικονομικές δραστηριότητες και η απαλλαγή από τα δεσμά του κρατισμού. Το κράτος ενοχοποιείται συνήθως όταν είναι να προστατεύσει έστω και στοιχειωδώς τους εργαζόμενους, τότε βάλλεται από παντού. Όταν όμως διευκολύνει με κάθε τρόπο το μεγάλο επιχειρηματικό κέρδος, τότε απαλλάσσεται από οποιαδήποτε ενοχή. Ο θεσμός των ιδιωτικών φυλακών μας δείχνει μέχρι που μπορεί να φτάσει η κυνικότητα του κεφαλαίου που παραμερίζει κάθε ηθική και κοινωνική παράμετρο στη δράση του. Το γεγονός ότι οι κατάδικοι κινούνται εκτός κοινωνικών ορίων διευκολύνει την αποδοχή από τη κοινωνία τέτοιων απάνθρωπων πρωτοβουλιών. Όταν ο εγκλεισμός των κατάδικων μετατρέπεται σε πηγή πλούτου για κάποιους τότε η ιδιωτική πρωτοβουλία κινείται έξω από το ανθρώπινο.