ΑΡΘΡΟ

Του Χάρη Δαμιανίδη

Απόφοιτου του τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης

 

 

Με την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης, οι επιπτώσεις στη κοινωνία γενικά, οι επιδράσεις στις κοινωνικές σχέσεις και την ατομική συμπεριφορά του καθένα είναι εμφανείς. Διαμορφώθηκε ένα πρωτόγνωρο κοινωνικό πλαίσιο, δημιουργώντας πρωτοφανείς προκλήσεις, κυρίως ηθικές. Το κλίμα αβεβαιότητας που διέπει τη καθημερινότητα μας, δοκιμάζει την ηθική ακεραιότητα του καθένα μας. Σε τέτοιες ακραίες καταστάσεις υποχωρεί το ηθικό κριτήριο, αποδυναμώνονται οι ηθικές αντιστάσεις και το κακό μπορεί να γίνει πολύ πιο εύκολα. Η κοινωνική ασχήμια δηλαδή είναι μια διαρκής καθημερινή απειλή για όλους. Ο κοινωνικός ιστός έχει διαρραγεί, υποβαθμίζεται η συνεργασία και η κοινωνικότητα και προβάλλει απειλητικά ένας ακραίος ατομικισμός που απορρίπτει οποιαδήποτε κοινωνική ευθύνη.

Η κοινωνική ασχήμια με τις μορφές τις οποίες εκδηλώνεται, δοκιμάζει την ηθική υπόστασή μας. Ορισμένες πτυχές της οι οποίες δεν είναι καθημερινά μπροστά μας τις προσπερνάμε χωρίς να δίνουμε καμία σημασία (εμπορία ανθρώπων για εργασιακή εκμετάλλευση, εμπορία ανθρώπινων οργάνων). Επειδή δεν έχουν σχέση με το εγώ μας, θεωρούμε ότι δε μας αφορούν, δεν έχουμε καμία ευθύνη ή νομίζουμε ότι δε μπορούμε να κάνουμε κάτι για να εξαλείψουμε τέτοιες απάνθρωπες καταστάσεις. Ενώ άλλες εκδηλώσεις δοκιμάζουν τα όρια μας. Η κοινωνική ασχήμια στη καθημερινότητα μας εκδηλώνεται με τα πολύ χαμηλά μεροκάματα, με τους απλήρωτους εργαζόμενους, με ελλιπείς κοινωνικές παροχές, με τα συσσίτια, με τον κοινωνικό αποκλεισμό κ.ά. Εδώ όσο και να θέλουμε δε μπορούμε να αποφύγουμε το τέρας της ασχήμιας. Μπορεί να είναι στη διπλανή μας πόρτα. Πόσο ηθική νομιμότητα μπορεί να ζητήσει η κοινωνία σε αυτές τις περιπτώσεις; Ένα άτομο που είναι κοινωνικά αποκλεισμένο, πόσο υποχρεωμένο είναι να σέβεται τους ηθικούς κανόνες της κοινωνίας; Πόση καλοσύνη μπορεί να βγάλει από μέσα του; Και εμείς γιατί ανεχόμαστε αυτή τη κοινωνική ασχήμια; Μήπως τη συνηθίσαμε λόγω ηθικής ευτέλειας ή οι σχέσεις μας είναι τόσο πολύ ανταγωνιστικές που δεν μας απασχολεί καθόλου η υλική και ηθική απαξίωση του άλλου; Οι άνθρωποι παλαιότερα ήταν καλοί και σήμερα τους κυρίευσε το κακό;

Για να εξαλείψουμε σαν κοινωνία την κοινωνική ασχήμια, πρέπει να αλλάξουμε το τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι ή να οραματιστούμε μια κοινωνία που θα αλλάζουν ριζικά οι υλικές συνθήκες της ζωής τους, όπου θα ικανοποιούνται απόλυτα τα κοινωνικά τους δικαιώματα και δε θα υπάρχει το ανταγωνιστικό πνεύμα στις ανθρώπινες σχέσεις; Σήμερα, οι κανόνες με τους οποίους λειτουργεί η καπιταλιστική κοινωνία, διαπλάθουν τους ανθρώπινους χαρακτήρες να λειτουργούν απόλυτα ανταγωνιστικά μεταξύ τους και να προβάλλουν περισσότερο ή αποκλειστικά και μόνο «το έχειν» παρά το «είναι». Το ζήτημα είναι να καταργήσουμε τη μεγαλύτερη κοινωνική ασχήμια που είναι η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Η ασχήμια δεν εκφράζεται μόνο στην κοινωνία αλλά και στην πολιτική. Η ανακολουθία που παρακολουθούμε ανάμεσα στα λόγια και στα έργα των κυβερνήσεων, οι ετερόκλητες πολιτικές και κυβερνητικές συμμαχίες και οι μετακινήσεις πολιτικών προσώπων από ένα κόμμα σε άλλο εκτός το ότι δείχνει πως οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στα κόμματα είναι δυσδιάκριτες, φανερώνει και μια προσβολή του κοινού νου. Όμως, μικρή σημασία έχει ο πολιτικός αμοραλισμός όταν πρέπει να συγκροτηθούν ισχυρές κυβερνητικές πλειοψηφίες που θα διαχειριστούν με επάρκεια και αποφασιστικότητα τα συμφέροντα της οικονομικής εξουσίας. Η πολιτική ηθική δεν έχει καμία αξία. Τα υπόλοιπα, την χειραγώγηση της κοινωνίας θα την αναλάβουν τα Μ.Μ.Ε. με κάθε είδους προπαγανδιστικό μηχανισμό.