Η δημοτική αστυνομία συνιστά ένα θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης ή μήπως όχι; (Μέρος Β’)

ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Ο θεσμός της δημοτικής  αστυνομίας σε Ελλάδα και Γαλλία δεν αποτελεί μια σύγχρονη καινοτομία. Αντίθετα, καθιερώθηκε χρονικά πρώτα στη Γαλλία με διάταγμα του Λουδοβίκου XIV και στη συνέχεια με απόφαση του Μεγάλου Ναπολέοντα. Στην Ελλάδα η δημοτική αστυνομία καθιερώθηκε με διάταγμα του Όθωνα λίγα χρόνια μετά την ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους. Βέβαια, ο θεσμός της δημοτικής αστυνομίας εξελίχθηκε με την προσθήκη νομοθετημάτων που διεύρυναν τις αρμοδιότητες, κατοχύρωσαν το καθεστώς του προσωπικού και βελτίωσαν τον τρόπο πρόσληψης και τη φιλοσοφία της εκπαίδευσης του προσωπικού.

Στη σύγχρονη εποχή, η τοπική αυτοδιοίκηση διαδραματίζει ένα σημαίνοντα ρόλο, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την εγγύτητα και την περιφερειακή αυτοδιαχείριση της καθημερινότητας. Έτσι, είμαστε μάρτυρες μιας υποχώρησης του κεντρικού κράτους και μιας συνεχούς προβολής του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι τοπικές κοινωνίες ενδυναμώνονται με διευρυμένες εξουσίες και θεσμούς πολύπλευρης συμμετοχής των πολιτών στις τοπικές υποθέσεις. Η συνεχώς αυξανόμενη ροή αρμοδιοτήτων στην τοπική αυτοδιοίκηση κατέδειξε την ανάγκη για ένα μηχανισμό, που θα ελέγχει την εφαρμογή των αποφάσεων της τοπικής αρχής από τους πολίτες. Ο θεσμός αυτός είναι η δημοτική αστυνομία. Πράγματι, ο θεσμός αποτελεί τον ελεγκτή που δρα, αναμφισβήτητα, προς όφελος του πολίτη, αλλά και του δημοσίου συμφέροντος. Είναι μια δομή, η οποία υποστηρίζει την καθημερινή εποπτεία εντός των ορίων του Δήμου, εποπτεία όμως που θα ασκείται με επιτόπιες επισκέψεις και παρεμβάσεις, αν συντρέχει ανάγκη. Ως θεσμός η δημοτική αστυνομία απαντάται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, σε άλλες με περισσότερες και σε άλλες με λιγότερες αρμοδιότητες. Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τη δημοτική αστυνομία ως την αστυνομία του δημότη, ως την αστυνομία της εγγύτητας.

Οι αρμοδιότητες που έχουν ανατεθεί στην ελληνική δημοτική αστυνομία, σύμφωνα πάντα, με τον ν. 3731/2008, είναι ελεγκτικής φύσης. Από την ορθή άσκηση των αρμοδιοτήτων της δημοτικής αστυνομίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η επιτυχής και αποτελεσματική παρουσία του Δήμου ή της Κοινότητας στην τοπική κοινωνία, και άρα η ποιοτική διαβίωση των κατοίκων τους. Δηλαδή, ελέγχει τη τήρηση ή μη διατάξεων εκ μέρους των πολιτών για θέματα καθημερινότητας. Αντίθετα οι αρμοδιότητες της γαλλικής δημοτικής αστυνομίας είναι πιο σύνθετες και βέβαια δεν έχουν μόνο ελεγκτικό χαρακτήρα. Η χρήση των δημοσίων χώρων και η ορθή εφαρμογή των διατάξεων για την καθαριότητα είναι κοινή αρμοδιότητα των δύο θεσμών. Τόσο η ελληνική όσο και η γαλλική δημοτική αστυνομία συντελούν στη ποιοτική διαβίωση των πολιτών. Οι δημοτικές αστυνομίες των δύο χωρών είναι αρμόδιες για την καταπολέμηση της ηχορύπανσης και τη διατήρηση της κοινής ησυχίας. Παράλληλα, έχουν και οι δύο αρμοδιότητα για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας, τη στάση και τη στάθμευση των οχημάτων, καθώς και στην αντιμετώπιση των εγκαταλειμμένων οχημάτων. Μπορούν να οργανώσουν χώρους για την προσωρινή εγκατάσταση των μετακινούμενων πληθυσμών, την ιατροφαρμακευτική τους υποστήριξη και την υποδομή προσωρινής στέγασης. Η επιβολή των πάσης φύσης διοικητικών μέτρων που προβλέπονται από τις τοπικές κανονιστικές πράξεις αποτελεί αρμοδιότητα της δημοτικής αστυνομίας των δύο χωρών, καθώς και η εκτέλεση των διοικητικών κυρώσεων, όπως πρόστιμα, που αποφασίζονται από τις τοπικές δημοτικές και τοπικές αρχές. Επίσης, η προστασία της δημοτικής ή κοινοτικής περιουσίας και η επίδοση εγγράφων των δημοτικών αρχών αποτελούν κοινή αρμοδιότητα. των δημοτικών αστυνομιών των δύο χωρών. Οι δύο δημοτικές αστυνομίες συμμετέχουν στην εφαρμογή των σχεδίων πολιτικής προστασίας. Συγκεκριμένα, μπορούν να λάβουν μέρος σε ασκήσεις για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών όπως, πλημμύρες, χιονοπτώσεις, καύσωνες, πυρκαγιές και σεισμοί. Τόσο η ελληνική όσο και η γαλλική δημοτική αστυνομία διαθέτουν συγκεκριμένες αρμοδιότητες που προβλέπονται από τους νόμους, τα διατάγματα και τις αποφάσεις των νομοθετικών οργάνων των δύο κρατών.

Ο ν. 3731/2008 καθιερώνει συγκεκριμένες αρμοδιότητες για τη δημοτική αστυνομία και δεν μπορεί να ασκήσει άλλες πέρα από αυτές. Ταυτόχρονα, από τις απαριθμείσες αρμοδιότητες, εκείνες που αναφέρονται στον έλεγχο διατάξεων για την κυκλοφορία των πεζών, τη στάση και στάθμευση των οχημάτων, την παράνομη στάθμευση οχημάτων, την  κυκλοφορία τροχοφόρων στους πεζόδρομους, τις πλατείες, τα πεζοδρόμια και γενικά σε χώρους που δεν προορίζονται για τέτοια χρήση και την εκπομπή θορύβων από αυτά, καθώς και τη ρύθμιση της κυκλοφορίας η δημοτική αστυνομία δεν τις ασκεί αποκλειστικά. Αντίθετα, ασκούνται παράλληλα από την Ελληνική Αστυνομία και το Λιμενικό Σώμα. Στην περίπτωση που η δημοτική αστυνομία επιλαμβάνεται ταυτόχρονα τόσο μαζί με την Ελληνική Αστυνομία ή το Λιμενικό Σώμα, το συντονισμό τον έχουν οι δύο προαναφερθείσες υπηρεσίες και όχι η δημοτική αστυνομία. Αυτό καταδεικνύει τον ελάχιστο βαθμό αυτονομίας που απολαμβάνει η δημοτική αστυνομία μέσω των περιχαρακωμένων αρμοδιοτήτων της. Περαιτέρω, πρέπει να τονιστεί, ότι η ελληνική δημοτική αστυνομία κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων της έχει και λειτουργικούς περιορισμούς. Αυτό, σημαίνει πως σε όσους Δήμους λειτουργεί δημοτική αστυνομία, δεν έχει οργανωθεί ομοιόμορφα. Το συγκεκριμένο πρόβλημα οφείλεται καθαρά στη διοικητική αυτοτέλεια που χαρακτηρίζει τους πρωτοβάθμιους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Ανάλογα με τα ιδιαίτερα πληθυσμιακά χαρακτηριστικά κάθε Δήμου, διαφέρει και η οργάνωση της υπηρεσίας της δημοτικής αστυνομίας. Έτσι, σε ένα πολυπληθή Δήμο, η δημοτική αστυνομία διαθέτει ένα αυξημένο αριθμό εργαζομένων, ενώ, σε ένα μικρό Δήμο πιθανόν να μην υφίσταται καν δημοτική αστυνομία. Αυτό έχει άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στη στελέχωση της υπηρεσίας, που συνεπάγεται τη μειωμένη προσφορά του Δήμου στους πολίτες. Ο ν. 3731/2008 για να αντιμετωπίσει αυτή την ιδιομορφία καθιέρωσε το διαχωρισμό των πρωτοβάθμιων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης σε δύο κατηγορίες, ανάλογα με τον αριθμό των δημοτικών αστυνομικών που απασχολούν. Σε όσους Δήμους ή Κοινότητες υπηρετούσαν κατά το χρόνο της δημοσίευσης του ν. 3731/2008 λιγότεροι από πενήντα (50) δημοτικοί αστυνομικοί, τότε η υπηρεσία της δημοτικής αστυνομίας των Δήμων αυτών δεν μπορεί να ασκήσει τις ακόλουθες αρμοδιότητες, που αφορούν τη ρύθμιση της κυκλοφορίας, τους παιδότοπους, τα καταστήματα, τις επιχειρήσεις, τα θέατρα, τους κινηματογράφους και τις άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Επίσης, την ηχορύπανση, την κοινή ησυχία και τη λειτουργία μουσικής στα καταστήματα και τα δημόσια κέντρα. Δεν μπορεί να συνδράμει στην οργάνωση χώρων για την προσωρινή εγκατάσταση μετακινούμενων πληθυσμών, να μεριμνήσει για την εφαρμογή του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού, να επιληφθεί του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος. Όλες τις προαναφερθείσες αρμοδιότητες τις ασκεί η Ελληνική Αστυνομία.

Σίγουρα χρειάζεται ουσιαστική επιμόρφωση, αλλά και πρακτική για να κατανοηθεί από τους υπάλληλους της, όπως επίσης ό,τι περιλαμβάνεται στα νομοθετήματα, σημαίνει ότι αποτελεί και την απαραίτητη και απαραβίαστη ακουλούθηση αυτών. Στην πράξη δυστυχώς αυτό δεν επιβεβαιώνεται μιας και μόνο στην θεωρία όλοι και όλα είμαστε εντάξει αλλά επί του πρακτέου δυστυχώς όχι.

(συνεχίζεται…)