Επιβάρυνση των παραγωγών ενέργειας από Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς με ειδικό τέλος για την ανάπτυξη προστατευόμενων περιοχών

Η περίπτωση των Υδροηλεκτρικών Σταθμών της ΔΕΗ στον ποταμό Νέστο

ΑΡΘΡΟ

Του Μάκη Μουρατίδη

Για διαβούλευση (www.opengov.gr) από 26/4 έως 10/5 2022 έχει αναρτηθεί το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τίτλο: «Εκσυγχρονισμός της αδειοδοτικής διαδικασίας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – B΄ Φάση, Αδειοδότηση παραγωγής και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, Πλαίσιο ανάπτυξης πιλοτικών θαλάσσιων πλωτών φωτοβολταϊκών σταθμών και ειδικότερες διατάξεις για την ενέργεια και την προστασία του περιβάλλοντος».

Στη διαβούλευση του ΝΣ κατατέθηκε από τον υπογράφοντα (για άλλη μια φορά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια) πρόταση, που αφορά στην επιβολή ειδικού τέλους σε όλους τους παραγωγούς ενέργειας από Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς (ΥΗΣ) εντός προστατευόμενων περιοχών, ανεξαρτήτως ισχύος του Σταθμού, επομένως και στις μεγάλες μονάδες της ΔΕΗ και όχι μόνο στις μικρές μονάδες ΑΠΕ όπως ισχύει σήμερα. Επιπλέον προτείνεται να είναι αποδέκτες των αναλογούντων ποσών, εκτός από τον Φορέα Διαχείρισης (πλέον ΟΦΥΠΕΚΑ), και οι οικείοι Δήμοι της προστατευόμενης περιοχής.

Αντικείμενο της πρότασης – Υφιστάμενη κατάσταση

Η ΔΕΗ, αξιοποιώντας τους υδάτινους πόρους σε συνδυασμό με το κατάλληλο φυσικό ανάγλυφο της περιοχής, έχει κατασκευάσει και λειτουργεί στον ποταμό Νέστο τα μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα (ΥΗΕ) του Θησαυρού και της Πλατανόβρυσης, ενώ εκκρεμεί επί 25ετία η κατασκευή του αναρρυθμιστικού ΥΗΕ Τεμένους τρίτου στη σειρά έργου του Συγκροτήματος Νέστου. Το σύνολο των Υδροηλεκτρικών Έργων της ΔΕΗ επί του ποταμού Νέστου χωροθετούνται εντός του Εθνικού Πάρκου Οροσειράς Ροδόπης.

Σύμφωνα με το Άρθρο 27 του Ν. 3734/2009 (ΦΕΚ 8/28.01.2009 τεύχος Α΄) σε μικρό ιδιωτικό υδροηλεκτρικό έργο (ΑΠΕ) που λειτουργεί σήμερα στην περιοχή του Ν. Δράμας επιβάλλεται ειδικό τέλος (1% επί της, προ ΦΠΑ, τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας) υπέρ του Φορέα Διαχείρισης Οροσειράς Ροδόπης. Αντίθετα, στα μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα επί του ποταμού Νέστου της ιδιωτικής πλέον ΔΕΗ, τα οποία αναμφισβήτητα επιφέρουν σημαντικότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον μιας προστατευόμενης περιοχής από τα αντίστοιχα μικρά, δεν επιβάλλεται ειδικό τέλος.

Επισημαίνεται ότι το ισχύον σήμερα προαναφερθέν ειδικό τέλος δεν αποδίδεται στους ΟΤΑ, παρά μόνο στους κατά τόπους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, οι οποίοι έχουν πρόσφατα καταργηθεί και ενσωματωθεί στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) με έδρα την Αθήνα.

Υπενθυμίζεται ότι ο Φορέας Διαχείρισης Οροσειράς Ροδόπης έχει καταργηθεί και ενσωματωθεί στη Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Νέστου – Βιστωνίδας και Ροδόπης του ΟΦΥΠΕΚΑ με έδρα το Πόρτο Λάγος και Παράρτημα στο Παρανέστι. Ως εκ τούτου, η είσπραξη από τον ΟΦΥΠΕΚΑ ακόμη και του υφιστάμενου σήμερα ειδικού τέλους και η κεντρική διαχείριση στην Αθήνα των αντίστοιχων ποσών χωρίς ασφαλιστικές δικλείδες, πιθανότατα και σύμφωνα με την υπάρχουσα εμπειρία θα οδηγήσει σε απώλεια πόρων που σήμερα επενδύονται τοπικά.

Η Πρόταση

Προτείνεται η τροποποίηση της ισχύουσας σήμερα διάταξης νόμου με πρόβλεψη επιβολής ειδικού τέλους σε κάθε παραγωγό ηλεκτρικής ενέργειας από Υδροηλεκτρικό Σταθμό εντός προστατευόμενων περιοχών, ανεξαρτήτως ισχύος του Σταθμού, και η απόδοσή του για υλοποίηση αναπτυξιακών δράσεων και προγραμμάτων στους οικείους Δήμους και στον ΟΦΥΠΕΚΑ για λογαριασμό της αντίστοιχης Μονάδας Διαχείρισης της Προστατευόμενης Περιοχής (ΜΔΠΠ).

Επιπτώσεις

Δημιουργούνται προϋποθέσεις για την υλοποίηση ειδικών προγραμμάτων ανάπτυξης και προώθησης της απασχόλησης σε προστατευόμενες περιοχές χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, με πόρους από την επιβολή ειδικού τέλους στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από μεγάλους Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς. Επί της ουσίας δηλαδή επιβάλλεται στη ΔΕΗ, και όχι μόνο στους μικρούς παραγωγούς, να αποδώσει αντισταθμιστικούς πόρους για την καθαρή ενέργεια που παράγεται σε μια προστατευόμενη περιοχή, χωρίς εξαγορά ρύπων ή κατανάλωση ακριβών καυσίμων, ιδιαίτερα στην τρέχουσα συγκυρία.

Ειδικότερα για την περιοχή του Ν. Δράμας (Υ.Η.Σ. Θησαυρού και Πλατανόβρυσης της Δ.Ε.Η. ΑΕ), με τα ποσά από την επιβολή του ειδικού τέλους να ανέρχονται ενδεχομένως σε εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια ευρώ ετησίως (θα κυμαίνεται ανάλογα με την παραγωγή), θα υπάρξει σημαντική ενίσχυση των επενδυτικών προγραμμάτων των Δήμων Κ. Νευροκοπίου, Παρανεστίου και Δράμας στην ορεινή τους περιοχή. Παράλληλα εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του ΟΦΥΠΕΚΑ και ειδικότερα η δυνατότητα υλοποίησης του προγράμματος δράσης της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Νέστου – Βιστωνίδας και Ροδόπης (επενδύσεις, δράσεις, θέσεις απασχόλησης κλπ στην προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Οροσειράς Ροδόπης).

ΥΓ. Για το προγραμματιζόμενο, αλλά μη υλοποιούμενο επί 25ετία, Υδροηλεκτρικό Έργο Τεμένους της ΔΕΗ θα υπάρξει ειδική αναφορά το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Ισχύουσα σήμερα διάταξη νόμου

Ν. 3734/2009 (ΦΕΚ 8/28.01.2009 τεύχος Α’) / Άρθρο 27 Ρυθμίσεις σχετικές με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)

12.Στο Κεφάλαιο Η’ του Ν. 3468/2006 μετά το άρθρο 25 προστίθεται άρθρο 25α ως εξής:

«Άρθρο 25α

Κάθε παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας, στον οποίο χορηγείται άδεια παραγωγής από Υδροηλεκτρικό Σταθμό εντός των κατά τις διατάξεις του άρθρου 18 του Ν. 1650/ 1986 προστατευόμενων περιοχών, επιβαρύνεται από την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του σταθμού του με ειδικό τέλος υπέρ του κατά τις διατάξεις του άρθρου 15 του Ν. 2742/1999 συνιστώμενου Φορέα Διαχείρισης της οικείας προστατευόμενης περιοχής. Το τέλος αυτό αντιστοιχεί σε ποσοστό ένα τοις εκατό (1%) επί της, προ ΦΠΑ, τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας στον Διαχειριστή του Συστήματος ή του Δικτύου ή των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών. Τα ποσά που αντιστοιχούν στο ειδικό τέλος του παρόντος άρθρου παρακρατούνται από τον αρμόδιο Διαχειριστή και αποδίδονται στον Φορέα Διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής στην οποία εγκαθίσταται ο σταθμός.»

Προτεινόμενη τροποποίηση Άρθρου 25α του Ν. 3468/2006 που προστέθηκε με το Άρθρο 27 παρ. 12 του Ν. 3734/2009 (ΦΕΚ 8/28.01.2009 τεύχος Α’)

Το Άρθρο 25α του Ν. 3468/2006 που προστέθηκε με το Άρθρο 27 παρ. 12 του Ν. 3734/2009 τροποποιείται ως εξής:

«Άρθρο 25α

Κάθε παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας, στον οποίο χορηγείται ή έχει χορηγηθεί άδεια παραγωγής από Υδροηλεκτρικό Σταθμό, εντός των κατά τις διατάξεις του άρθρου 18 του Ν. 1650/ 1986 προστατευόμενων περιοχών, ανεξαρτήτως ισχύος του Σταθμού, επιβαρύνεται από την έναρξη ισχύος του παρόντος για τους ήδη λειτουργούντες σταθμούς ή την έναρξη εμπορικής λειτουργίας νέου σταθμού, με ειδικό τέλος υπέρ του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) και των ΟΤΑ πρώτου βαθμού της οικείας προστατευόμενης περιοχής. Το ειδικό τέλος αντιστοιχεί σε ποσοστό ένα τοις εκατό (1%) επί της, προ ΦΠΑ, τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας στον Διαχειριστή του Συστήματος ή του Δικτύου ή των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών. Τα ποσά που αντιστοιχούν στο ειδικό τέλος του παρόντος άρθρου παρακρατούνται από τον αρμόδιο Διαχειριστή και αποδίδονται κατά ποσοστό 20% στον ΟΦΥΠΕΚΑ για λογαριασμό της αντίστοιχης Μονάδας Διαχείρισης της Προστατευόμενης Περιοχής (ΜΔΠΠ) στην οποία εγκαθίσταται ο σταθμός και ποσοστό 80% στους ΟΤΑ πρώτου βαθμού αναλογικά με την καταλαμβανόμενη έκτασή τους από τις αντίστοιχες ενεργειακές υποδομές (λίμνες, φράγματα, Σταθμοί κλπ). Τα αναλογούντα ποσά θα επενδύονται υποχρεωτικά σε δράσεις και προγράμματα τοπικής ανάπτυξης των οικείων προστατευόμενων περιοχών».