ΑΡΘΡΟ
Της Νόπης Χατζηιγνατιάδου
Η κοινωνία τώρα -ίσως μέσα στον πιο κατάλληλο χρόνο της- φαίνεται έτοιμη.
Δύο οι παράμετροι: α) ανοίγουν στόματα, β) η κοινωνία αντιδρά.
Η κοινωνία πια μιλά, ξερνά τα «εμετικά» συστατικά της, επιθυμεί την διαλεύκανση της αλήθειας και ταυτόχρονα εκδηλώνει θυμό για τους θύτες, στέκεται στα θύματα που πια ισχυροποιούνται. Τα απάνθρωπα δρώμενα, επιτέλους, ξεβράζονται ένα- ένα σαν ακαθαρσίες οχετών που ήταν καλά σφραγισμένοι για χρόνια. Από ποιους ήταν σφραγισμένοι οι οχετοί; Είναι εκείνοι που γνώριζαν, είναι εκείνοι που γνωρίζουν ή που γνωρίζουμε; Η σιωπή, ούτως ή άλλως, βολεύει και συχνά αυτοεξυπηρετεί. Θέλει αρετή και τόλμη, επιτέλους.
Μα με το αστραπιαίο ρεύμα της αλλαγής, που παρασύρει και άλλες φωνές να αποκαλύψουν αποτρόπαια και «κρυφά» δρώμενα, ξαφνικά όλοι παίζουμε ρόλους ευαισθητοποιημένων δικαστών ή δημίων. Όλοι, αρσενικοί και θηλυκοί είμαστε με τα δάχτυλα στην σκανδάλη και σημαδεύουμε τους θύτες. Πρόκειται για τα ίδια μέλη της ίδιας κοινωνίας.
Είναι ακριβώς η ίδια κοινωνία, ας μην γελιόμαστε, ας μην αυταπατόμαστε. Η ευαισθητοποιημένη και εξοργισμένη κοινωνία είναι η ίδια κοινωνία που διαπλάθει, που ανέχεται, που σιωπά, που αδιαφορεί, που προσπερνά. Μιλάμε για την ίδια κοινωνία που γεννά και που εκτρέφει τέρατα, τα τέρατα που σήμερα η ίδια θέλει να σκοτώσει.
Κάπως έτσι και με ακόμα έναν γνωστό και επαναλαμβανόμενο μηχανισμό η κοινωνία υποκρίνεται θριαμβευτικά, χειροκροτώντας η ίδια την παράσταση που δίνει. Ηθοποιοί και κοινό ταυτόχρονα τα μέλη της. Ναι, η κοινωνία που τα μέλη της είμαστε όλοι, διαθέτει υποκριτικά, σχεδόν θεατρικά, προσόντα, πιθανόν εν αγνοία της. Η άγνοια, η έλλειψη επίγνωσης, η απουσία αυτοκριτικής αποτελούν τοξικά χαρακτηριστικά στοιχεία μιας άλλης κοινωνικής νοσηρότητας.
Ναι, μου αναλογεί μέρος της ευθύνης. Με κάποιο τρόπο είμαστε όλοι συνένοχοι για κάθε κακοποίηση ψυχής και σώματος. Είμαστε συνένοχοι για κάθε ανήλικη και ενήλικη ψυχή που βιάζεται με την -εκάστου μορφής- βία. Οι ίδιοι άνθρωποι που εξοργιζόμαστε είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι που γεννάμε ανθρώπους, που διαμορφώνουμε και κληροδοτούμε αντιλήψεις, πεποιθήσεις, άρρωστα στερεότυπα.
Άλλες πάλι φορές προσπερνάμε, αδιαφορούμε, δε μας νοιάζει, ώσπου ξαφνικά πέφτουμε από τα χαμηλά συννεφάκια που οι ίδιοι τοποθετήσαμε μπροστά στα μάτια μας. Έτσι μοιάζουν οι μέρες, αποκαλυπτικές, φανερώνουν μαζί με τη σαπίλα και τη διαφθορά, την κοινωνική υποκρισία μας. Γιατί; Γιατί πολύ απλά γνωρίζαμε, γιατί γνωρίζουμε. Κάτι κάνουμε λάθος; Άλλωστε, θύτες και θύματα είναι μέλη της ίδιας κοινωνίας, αυτής της κοινωνίας που απαρτίζουμε, αυτής της κοινωνίας που διαπλάθουμε, που διαπαιδαγωγούμε. Η ίδια κοινωνία είναι εκείνη που γεννά, μεγαλώνει και συντηρεί το καλό, το κακό, το θύμα και τον θύτη.
Έστω, μοιάζουν οι μέρες να είναι μέρες μετάλλαξης μέσα στο γενετικό υλικό της κοινωνίας με νέα -πιθανόν- δεδομένα. Έστω, μες στις υποκριτικές αντιδράσεις μας, ανοίγουν στόματα, μιλούν ψυχές. Ίσως ο κόσμος αλλάξει. Ίσως μάθουμε με έναν νέο μηχανισμό – που φαίνεται πως διαμορφώνεται – να μην σιωπήσουμε ποτέ ξανά, να μην ανεχτούμε βία ποτέ ξανά, να μην προσπεράσουμε αδιάφορα, να μην παραγάγουμε θύματα, ούτε θύτες. Έστω με επιφυλάξεις, ίσως ο κόσμος αλλάξει.
«Να αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω» Ν.Κ.
