ΑΡΘΡΟ
Του Γ.Κ. Χατζόπουλου
τ. Λυκειάρχη
«Όποιος καβαλικεύει σε ξένο άλογο γρήγορα ξεπεζεύει» (Νεοελληνικός θυμόσοφος λόγος)
Είναι αυτονόητη η αλληγορική σημασία του θυμόσοφου λαϊκού λόγου αφού το ξένο άλογο δεν είναι τίποτε άλλο από την εξουσία. Και ασφαλώς, όταν αναφερόμαστε στην εξουσία, δεν εννοούμε μόνο την πολιτική εξουσία, αλλά κάθε μορφής εξουσία: θρησκευτική, στρατιωτική, κοινωνική.
Ασφαλώς όσοι αυτόβουλα παίρνουν την απόφαση να διεκδικήσουν την κάθε μορφής εξουσία, πρέπει να έχουν στο μυαλό τους ότι τη δανείζονται για κάποιο χρονικό διάστημα από τον κυρίαρχο λαό, με τη λήξη του οποίου είναι υποχρεωμένοι να την παραδώσουν. Και μάλιστα η παράδοση πρέπει να γίνεται κατά τρόπο κόσμιο, συνετό και με σεμνότητα.
Το ίδιο πρέπει να είναι σεμνός και ο τρόπος διεκδίκησής της από τον κυρίαρχο λαό. Ο διεκδικητής της εξουσίας κρίνεται κατάλληλος, όταν εμφορείται από τις αρετές: ειλικρίνεια, ευθύτητα, εργατικότητα, ταπεινότητα, σύνεση και σεβασμό προς τον ιδρώτα και το αίμα του λαού, χωρίς διακρίσεις με στόχο πάντοτε να εργάζεται για το κοινό καλό.
Θα πρέπει να έχει ως οίακα της δράσης του, όσο ιππεύει τον δάνειο ίππο, ότι το ταξίδι αυτό με το υπερήφανο άτι, δεν θα γίνεται με ξεδίπλωμα ευθείας και ομαλής στράτας, αλλά κακοτράχαλης και στρωμένης με τριβόλια και παγίδες. Δεν πρέπει να μεθάει με το γλυκόπιοτο, φαινομενικά, κρασί της εξουσίας, που συχνά μπορεί να μεταβάλλεται σε δύσποτο όξος, αλλά να το γεύεται με μέτρο.
Θα συναντήσει πικρόχολες κρίσεις, θα ορθωθούν μπροστά του προφράγματα παρεμπόδισης της ικανοποίησης των εύλογων συμφερόντων του λαού. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν θα πρέπει να ξιφουλκεί βίαια, αλλά πάντοτε με καρτερικότητα χρησιμοποιώντας τον ορθό και όχι σοφιστικό λόγο.
Θα πρέπει να έχει την υπομονή να πείθει και τους πιο δύσκολους επικριτές του, οι οποίοι, ορμώμενοι από ιδιοτελείς σκοπούς, θα του γεμίζουν την ψυχή με πικρία. Τις κακόβουλες κρίσεις θα τις αντιπαρέρχεται, έχοντας βαθιά ριζωμένη στη ψυχή και στο μυαλό του την αρχαία ρήση: «Ωφελέειν χρη μη βλάπτειν». Και όταν το βράδυ κατάκοπος θα προσέρχεται στον κοιτώνα του και προτού κλείσει τα κεκμηκότα βλέφαρά του θα πρέπει να επιδίδεται στον σοφό πυθαγόρειο απολογισμό. Και τη στιγμή εκείνη θα ξεδιπλώνει τη ψυχή του και με καθάρια τη λογική θα εξομολογείται. Και πάντοτε θα πρέπει να έχει στο μυαλό του τον αρχαίο θυμόσοφο λόγο: «Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού».
Καθυποτάσσοντας τον όποιο εγωισμό, θα βρει σ’ αυτήν την ειλικρινή εξομολόγηση τη δύναμη να μην επαναλάβει τα ίδια λάθη. Και τότε δίκαια θα διεκδικεί τον χαρακτηρισμό του σοφού, αφού, κατά τον αμερικανό φιλόσοφο Σανταγιάνα: «Σοφός δεν είναι εκείνος, που δεν κάνει λάθη, αλλά εκείνος, που δεν κάνει τα ίδια λάθη».
Συνεργάτες του στον τιτάνιο αγώνα, που αυτόβουλα επωμίζεται, δεν θα είναι μόνο το στενό του περιβάλλον, το οποίο επέλεξε με σύνεση, ψυχρότητα, αντικειμενικότητα και μακριά από τις όποιες δεσμεύσεις και βοήθειες δέχθηκε για να ιππεύσει στον ατίθασο Βουκεφάλα, αλλά και οι αντίπαλοί του, των οποίων τις κρίσεις θα πρέπει, έστω και αν είναι άδικες, να τις εξετάζει με περίσκεψη. Αναμφίλεκτα κάτι θα έχει να ωφεληθεί. Και να ξέρουν οι απέναντί του ότι η καλόπιστη και ανυστερόβουλη κριτική είναι το υγιές και καθάριο άλας, που αποτρέπει τη σήψη του κοινωνικού ιστού και συμβάλλει στην ομαλή κοινωνική συμβίωση και στην ουσιαστική λύση των προβλημάτων.
Σε καμία περίπτωση δεν είναι ορθό να φέρεται αλαζονικά και υποτιμητικά προς τους αντιπάλους του, έστω και αν αυτοί υπερβαίνουν ενίοτε τα εσκαμμένα.
Η σώφρων στάση του απέναντί τους θα μαρτυρεί την ανεξικακία και το μεγαλείο της ψυχής του. Και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να ασπάζεται την αρχή να μετατρέπει τον ήττονα λόγο σε κρείττω και τανάπαλιν.
Διδακτική η συμπεριφορά του θα πρέπει να πείθει τους αντιπάλους του ότι το χρέος τους είναι η ορθή και δίκαιη λύση των προβλημάτων του λαού, του οποίου έλαβαν την εντολή να χειρισθούν τις τύχες του «ποτέ από το επιφορτιζόμενο χρέος μη κινούντες» κατά τον λόγο του Αλεξανδρινού Κ. Π. Καβάφη, Φιλόσοφο.
Δεν τελειώσαμε με το επίκαιρο τούτο θέμα. Θα επανέλθουμε.
