ΑΡΘΡΟ

Του Χάρη Δαμιανίδη

Φοιτητή του Τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης

 

Τα Reality Show αποτελούν ένα κομμάτι της συνειδησιακής τροφής και έρχονται να ενισχύσουν την πνευματική ατροφία της ελληνικής κοινωνίας. Μετά τα υψηλά νούμερα τηλεθέασης που παρουσίασε το «Survivor», τα υπόλοιπα κανάλια έδειξαν μεγάλη προθυμία στο να παρουσιάσουν στη δική τους τηλεοπτική ζώνη παρόμοιου τύπου παιχνίδια. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να αναρωτηθεί κανείς για ποιο λόγο τέτοιου είδους show έχουν μεγάλη απήχηση στο τηλεοπτικό κοινό. Οι νέοι και όχι μόνο, δραπετεύουν σε αυτά καθώς η κοινωνία και η πολιτική τους έχει απογοητεύσει σε μεγάλο βαθμό αφού πλέον δε μπορεί να τους καλύψει ούτε τις βασικές τους ανάγκες. Είναι παράλογο το γεγονός ότι δραπετεύουν σε αυτή την αθλιότητα για να ξεφύγουν από την αθλιότητα της πραγματικότητας. Οι εκπομπές αυτές διαφημίζονται και προωθούνται έτσι ώστε να παρουσιάσουν στο κοινό πως πρόκειται για ένα κομμάτι της ζωής, μια πιστή αναπαράσταση του καθημερινού βίου. Ο κόσμος χρειάζεται ερεθίσματα, έτσι ώστε να απομακρύνει τέτοιου είδους τοξικά τηλεπαιχνίδια από την καθημερινότητα του. Πρέπει να αναδείξουμε θετικά πρότυπα σαν κοινωνία και όχι ότι άρρωστο αντικοινωνικό εγώ έχουμε. Είναι αναγκαίο να εξετάσει κανείς και τα άτομα τα οποία συμμετέχουν σε αυτού του είδους τα τηλεπαιχνίδια. Αρχικά, οι άνθρωποι που συμμετέχουν ξεπουλούν την αξιοπρέπεια τους, διότι όλες οι φάσεις της ζωής τους παρουσιάζονται στη τηλεόραση. Η αξιοπρέπεια τους όχι μόνο κοστολογείται αλλά δυστυχώς ξεπουλιέται πολύ φθηνά. Ακόμη, τα άτομα τα οποία βρίσκονται εκεί επιδεικνύουν ως θέαμα κάθε στιγμή της ζωής τους ενώ παράλληλα η ελευθερία τους χάνεται με αντάλλαγμα ένα αμφίβολο έπαθλο. Τα κανάλια θέλουν να τους αναδείξουν ως «ήρωες» οι οποίοι μετέπειτα θα είναι αναγνωρίσιμοι, όχι όμως για κάτι θετικό, για κάτι καλό. Επίσης, η παρουσίαση αυτών των ατόμων ως πρότυπα έξυπνων ανθρώπων από-κοινωνικοποιεί τα ατομικά ηθικά χαρακτηριστικά και από-ηθικοποιεί την ηθική (μια ηθική χωρίς κοινωνική διάσταση δεν είναι ηθική). Επιπροσθέτως, γίνεται αντιληπτό πως κατοικούν σε ένα μέρος χωρίς καμία ενημέρωση οπότε αυτόματα δεν υπάρχει κοινωνική δράση, πράγμα το οποίο παρουσιάζεται ως κάτι μη απαραίτητο. Τώρα όσον αφορά, τις σχέσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους οι παίχτες, αποτελούν ξεκάθαρα σχέσεις οι οποίες είναι επιτηδευμένες και συμβατικές, ανάλογα με το πώς εξελίσσεται το παιχνίδι και το πόσο ανταγωνιστικά διαμορφώνονται αυτές. Επιπλέον, ένα χαρακτηριστικό στο οποίο δίνουν μεγάλη βάση οι τηλεοπτικοί σταθμοί που έχουν τέτοιου είδους παιχνίδια είναι η εικόνα των παιχτών. Οι διαγωνιζόμενοι δεν επιλέγονται τυχαία, καθώς πρέπει η τηλεοπτική τους εικόνα να ικανοποιεί το τηλεοπτικό κοινό, π.χ. ακαταμάχητη γοητεία, γυμνασμένα σώματα. Επιλέγονται με συγκεκριμένα κριτήρια και διαλέγουν πάντα αυτούς τους οποίους δείχνουν να είναι αποφασισμένοι και σίγουροι για το τι πρόκειται να κάνουν. Παράλληλα, οι διαγωνιζόμενοι επιλέγονται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να υπάρχει μια υποτιθέμενη αντιστοίχιση μέσα στην κοινωνία, δηλαδή να υπάρχει αντιπροσωπευτικό δείγμα. Ακόμη, ένα στοιχείο το οποίο πρέπει να εξετασθεί είναι η όλη προσπάθεια που γίνεται από τους καναλάρχες να επιβάλλουν σε καθημερινό ρυθμό το προϊόν τους και αυτό διότι βλέπουν πως έχουν μεγάλα κέρδη.

Μπορούμε να πούμε ότι, αυτού του είδους τα τηλεοπτικά παιχνίδια προσφέρουν στους τηλεθεατές ένα θέαμα χωρίς σκέψη και φαντασία ενώ παρουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό το χρήμα ως Θεό, ότι δηλαδή γίνεται στη κοινωνία. Θέλουν να αναδείξουν πως το να ξεπουλιέται κανείς στις μέρες μας είναι μια πράξη ενάρετη που προάγει ένα συγκεκριμένο κοινωνικό πρότυπο και ότι ο ανταγωνισμός είναι μια αναγκαία ατομική συμπεριφορά. Παράλληλα, γελοιοποιούν τον άνθρωπο και τον πολιτισμό σε μεγάλο βαθμό. Το υπάρχον πολιτισμικό περιβάλλον γεννά ευκαιρίες για τη δημιουργία τέτοιου είδους παιχνιδιών όπου το μόνο το οποίο επιτυγχάνεται είναι να μένει ναρκωμένο και αποχαυνωμένο το τηλεοπτικό κοινό. Μέσα από τέτοιου είδους reality show αναπαράγεται η κυρίαρχη ιδεολογία, πυρήνας της οποίας είναι το εγωιστικό άτομο, το εγώ μέσα στην κοινωνία, το οποίο θεοποιεί το κέρδος και είναι σε θέση να θυσιάσει κάθε πλευρά του ατομικού βίου προκείμενου να αναρριχηθεί μέσα στην κοινωνία με σκοπό να το πετύχει. Η ακραία ανταγωνιστικότητα που κυριαρχεί στις διαπροσωπικές σχέσεις της καθημερινότητας όπου παραβιάζει οποιαδήποτε ηθική αρχή για την ατομική «επιτυχία» και «πρόοδο» είναι η πεμπτουσία αυτών των παιχνιδιών.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

«η παρουσίαση αυτών των ατόμων ως πρότυπα έξυπνων ανθρώπων από-κοινωνικοποιεί τα ατομικά ηθικά χαρακτηριστικά και από-ηθικοποιεί την ηθική (μια ηθική χωρίς κοινωνική διάσταση δεν είναι ηθική)» Αστέρης Λάμπρου, Η «ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ» ΚΑΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ. «BIG BROTHER», Κομμουνιστική Επιθεώρηση, Τεύχος 2 (2002),σ. 153