ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΗΣ Δ. ΠΑΤΡΩΝΙΔΟΥ «ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΚΒΟΥΛΓΑΡΙΣΜΟΥ 1941-1944. Η ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ»
- Δ. Πατρωνίδου, συγγραφέας: «Μόνο αυτός που ξέρει τις σκοτεινές σελίδες μπορεί να βοηθήσει την πατρίδα του»
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΙΟΥΤΟΠΟΥΛΟΣ
Πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Κυριακής 31 Μαρτίου 2019 η παρουσίαση του βιβλίου της κ. Δήμητρας Πατρωνίδου «Απόπειρα εκπαιδευτικού εκβουλγαρισμού 1941-1944. Η κατεχόμενη Ανατολική Μακεδονία και Θράκη μέσα από τα βουλγαρικά αρχεία». Η εκδήλωση διοργανώθηκε από τη Μέριμνα Ποντίων Κυριών Δράμας, τον Επιστημονικό και Πολιτιστικό Σύλλογο e-κπα@ιδευτικός κύκλος, την Εταιρεία Επιστημών Αγωγής Δράμας και τις εκδόσεις «Επίκεντρο», από τις οποίες κυκλοφορεί το βιβλίο. Το βιβλίο παρουσίασαν ο κ. Χρήστος Τζήκας, Αναπληρωτής Καθηγητής Α.Π.Θ. και η κ. Γεωργία Βλαχοδήμου, Φιλόλογος, Δρ. Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας Α.Π.Θ., ενώ ο κ. Βλάσης Βλασίδης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας, τοποθετήθηκε για αυτό μέσω οπτικοακουστικού υλικού. Τέλος, για το βιβλίο μίλησε και η συγγραφέας του κ. Δήμητρα Πατρωνίδου, Φιλόλογος, Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Το βιβλίο προσπαθεί να περιγράψει την απόπειρα των Βουλγάρων να εκβουλγαρίσουν τον θεσμό της εκπαίδευσης στην Ανατολική Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη κατά τη διάρκεια της Βουλγαρικής Κατοχής της περιόδου 1941-1944, με στόχο να αφελληνίσουν την περιοχή και να την εντάξουν στον βουλγαρικό εθνικό κορμό. Το βιβλίο βασίζεται σε αρχεία από τη βουλγαρική πλευρά (εκθέσεις Βούλγαρων αξιωματούχων και στελεχών εκπαίδευσης, εκπαιδευτικές εγκυκλίους, άρθρα, πρακτικά σχολείων και του Συμβουλίου των Επιθεωρητών του «Μπελομόριε», δηλαδή της «περιφέρειας Αιγαίου», όπως ονομάστηκε η κατοχική ζώνη, κ.α.), αλλά και την ελληνική.
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Α.Π.Θ. κ. Τζήκας, στην αρχή της ομιλίας του, αναφέρθηκε στη συγγραφέα του βιβλίου κ. Πατρωνίδου, χαρακτηρίζοντάς την ως έξυπνη, επίμονη, εργατική, χαλκέντερη, ευγενική και δεκτική στη διαφορετική άποψη. Για το βιβλίο επεσήμανε πως είναι σημαντικό, γιατί «βασίζεται σε πρωτογενές υλικό και σε βουλγαρικά αρχεία». Όπως είπε ο κ. Τζήκας, «για να κατανοήσεις κάποιον πρέπει να δεις τα πράγματα από τη δική του πλευρά», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι νομιμοποιείς ή αποδέχεσαι τις πράξεις του. Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Α.Π.Θ. χαρακτήρισε το εκπαιδευτικό σύστημα ως το «πιο σημαντικό εργαλείο οικοδόμησης έθνους και εθνικής ομογενοποιήσης», κάνοντας λόγο για «συμβολική βία από το σχολείο». Ο κ. Τζήκας συνέχισε λέγοντας ότι το βιβλίο είναι μια εξαντλητική, συστηματική, πληρέστατη και πλήρως αναλυτική μελέτη του εκπαιδευτικού συστήματος της εποχής. Ο ίδιος στάθηκε και ανέδειξε τόσο τον τρόπο που επιλέγονταν και μορφώνονταν οι εκπαιδευτικοί όσο και τη δράση τους πέρα από τα διδακτικά καθήκοντα. Όπως είπε, οι εκπαιδευτικοί ήταν βασικά εργαλεία για την υλοποίηση των ιδεολογικών προταγμάτων του σχολικού μηχανισμού και για αυτό έπρεπε να ήταν όχι μόνο διδάσκοντες, αλλά πραγματικοί απόστολοι του έθνους. Βέβαια, όπως επεσήμανε ο κ. Τζήκας τα αποτελέσματα ήταν μηδαμινά. «Μια τρύπα στο νερό», ήταν η χαρακτηριστική φράση του. Στο βιβλίο, σημείωσε ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Α.Π.Θ., μελετάται συστηματικά και με πληρότητα η εκπαιδευτική πολιτική, η ιδεολογία της, ο προγραμματισμός και η πρακτική εφαρμογή της. Παράλληλα, εξετάζεται και διαδικασία οικοδόμησης έθνους από πλευράς κράτους, όμως, όπως είπε, αποδεικνύεται ότι το έθνος δεν κατασκευάζεται εκ του μηδενός. Αυτό που κατάφεραν οι Βούλγαροι ήταν καταστροφές, αίμα, πόνοι και προσφυγιά, ανέφερε ο κ. Τζήκας, ο οποίος ολοκλήρωσε την ομιλία του, προτείνοντας το βιβλίο να μεταφραστεί και στα βουλγαρικά, γιατί «θα είναι ωφέλιμο για όλους μας».
Η Δρ. Ιστορίας του Α.Π.Θ. κ. Βλαχοδήμου εξήρε τόσο τη συγγραφέα όσο και το περιχεόμενο του βιβλίου, το οποίο απαντά σε πολυδιάστατα ερωτήματα. Η ίδια ανέφερε ότι επέλεξε να επικεντρωθεί στην ενότητα για τη διδασκαλία και τη διαπαιδαγώγηση, γιατί «διαφαίνονται οι γενικότεροι και οι βαθύτεροι στόχοι της πολιτικής των Βουλγάρων». Ακόμη, η κ. Βλαχοδήμου ανέφερε ότι η συγγραφέας χρησιμοποιώντας το δίπολο σχεδιασμός Σόφια – υλοποίηση περιφέρεια Αιγαίου, αποτυπώνει με ιδιαίτερη προσοχή τα σχολικά προγράμματα όλων των διδακτικών βαθμίδων, ενώ παράλληλα αποτυπώνεται η μεθοδικότητα των Βουλγάρων να διεισδύσουν με μυστικιστικό τρόπο, να τονώσουν το εθνικό φρόνημα και να ενοποιήσουν τα παλιά και τα νέα εδάφη. Η κ. Βλαχοδήμου μίλησε ακόμη για τους τρόπους εκβουλγαρισμού που χρησιμοποιήθηκαν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, οι οποίοι ήταν το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, η προσευχή (θρησκευτική και εθνική), η σχολική ζωή, η διοργάνωση εκδηλώσεων ψυχαγωγίας κ.α. Η Δρ. Ιστορίας του Α.Π.Θ. επεσήμανε ότι η συμβολή της κ. Πατρωνίδου έγκειται στην ενδελεχή και συστηματική έρευνα κυρίως βουλγαρικών αρχείων, αλλά και ελληνικών, ενώ χαρακτήρισε το βιβλίο ως εργαλείο σκέψης και αναστοχασμού για τον αναγνώστη και τον μελετητή.
Στο οπτικοακουστικό του μήνυμα, ο Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Βλασίδης επεσήμανε πως το βιβλίο είναι σημαντικό, γιατί «μας δίνει υλικό για μια σκοτεινή περίοδο της Ιστορίας μας», αλλά και γιατί «βασίζεται σε πηγές». Η χαρακτηριστική διαφορά της πολιτικής των Βουλγάρων στην περιοχή κατά τον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σημείωσε, είναι ότι ενώ στον Α’ στόχος ήταν να αδειάσει η περιοχή, στον Β’ ήταν ο ταχύς και πλήρης εκβουλγαρισμός της. Ακόμη, ο κ. Βλασίδης ανέφερε ότι το βιβλίο είναι «πολύ καλά τεκμηριωμένο» και για αυτό όποιος θέλει να δει ποια είναι η Ιστορία της πόλης της Δράμας, καλό είναι να το προμηθευτεί και να το διαβάσει.
Η εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου ολοκληρώθηκε με την τοποθέτηση της κ. Πατρωνίδου, η οποία μίλησε για τον τρόπο με τον οποίο συνέλεξε το υλικό για το βιβλίο της και στάθηκε ιδιαίτερα στα συναισθήματα που βίωσε όταν έφτασε στο σημείο να αναμετρηθεί με αυτό το υλικό, ενώ αναφέρθηκε και στις δυσκολίες που είχε, καθώς θα έπρεπε να μελετήσει τον «αντίπαλο». «Μόνο αυτός που ξέρει τις σκοτεινές σελίδες μπορεί να βοηθήσει την πατρίδα του», ανέφερε η κ. Πατρωνίδου, η οποία αφιέρωσε το βιβλίο «σε αυτούς που δεν φοβήθηκαν τον πόνο και τον φόβο».
