ΑΡΘΡΟ
Του Δημήτρη Κουκουτσολίδη
Οικονομολόγου
Μέλους Εθνικής Επιτροπής της Δημιουργίας Ξανά
Τα μέχρι στιγμής θετικά αποτελέσματα από την υγειονομική διαχείριση της κρίσης, του κατ’ οίκον περιορισμού δηλαδή, ήτοι της αποκαλούμενης καραντίνας, δείχνουν ότι προς την κατεύθυνση της επόμενης μέρας και την επανεκκίνηση της εθνικής οικονομίας, μπορούν να ξεκινήσουν κάποια θετικά βήματα. Είναι δε σημαντικό το ότι δυόμιση περίπου εκατομμύρια συνταξιούχοι και περίπου ένα εκατομμύριο δημόσιοι υπάλληλοι, υπό την ευρεία έννοια δεν έχουν χάσει την αγοραστική τους δύναμη. Κάτι που δεν συμβαίνει όμως με το ένα εκατομμύριο ελεύθερους επαγγελματίες και τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα. Στο επίπεδο αυτό υπάρχουν απώλειες αρκετά σοβαρές, που μπορούν να γίνουν ακόμη σοβαρότερες. Επίσης, το ίδιο ισχύει και για την ήδη παραπαίουσα από καιρό παραοικονομία, η οποία καλύπτει σύμφωνα με εκτιμήσεις ένα 25% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας.
Στην παρούσα οικονομική φάση, θετικό είναι επίσης το γεγονός ότι σε αυτή την χρονική περίοδο, δεν υπάρχει φυγή κεφαλαίων, πέφτει η τιμή του πετρελαίου (κάτι που ενισχύει τα ενεργειακά αποθέματα της χώρας) και λόγω της σχετικά μικρής εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας, είναι αρκετά περιορισμένη η αναταραχή της αλυσίδας παραγωγής.
Υπό τις παραπάνω συνθήκες, για την επανεκκίνηση της οικονομίας απαιτούνται κάποια άμεσα, αλλά και μεσοπρόθεσμα μέτρα, τα οποία καλό θα ήταν να έχουν και κάποια φαντασία, αλλά κυρίως αυτά πρέπει να χαρακτηρίζονται για την τόλμη και την γενναιότητά τους. Επιπλέον να σημειωθεί ότι ίσως η χρονική αυτή συγκυρία, να είναι μια από τις λίγες αποδεκτές περιπτώσεις επεμβάσεων του κράτους, στην καθημερινότητα της χώρας, το οποίο απλά θα έπρεπε να είναι παρατηρητής αφού φυσικά έχει θέσει τους όρους και τις προϋποθέσεις λειτουργίας του κι όχι ρυθμιστής ή «παίκτης». Ειδικά όσον αφορά την οικονομία. Αλλά είπαμε, είναι ειδική περίπτωση.
Στα άμεσα μέτρα εντάσσονται (επιγραμματικά κι όχι περιοριστικά):
(α) Η εντατική προσπάθεια συνέχισης της αναβάθμισης του δημόσιου συστήματος υγείας, τόσο σε υποδομές και εξοπλισμό, όσο και σε υγειονομικό υλικό. Αυτό είναι ηθικά απαραίτητο, αλλά και αναγκαίο για να μην «κλείσει» ξανά η οικονομία, αν έρθει δεύτερο κύμα έξαρσης του κορωνοϊού. Η χρηματοδότηση μπορεί ως έναν βαθμό να προέλθει από δωρεές, οι οποίες είχαν βέβαια σημαντική συμβολή μέχρι σήμερα. Η επιτυχημένη καραντίνα θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε όλες τις ελεγχόμενες δομές φιλοξενίας μεταναστών, με την ίδια ή και ακόμη μεγαλύτερη ένταση και αυστηρότητα. Οποιαδήποτε παρέκκλιση που μπορεί να οδηγήσει σε αναζωπύρωση του αριθμού των κρουσμάτων και το φρακάρισμα του συστήματος υγείας, θα είναι η χαριστική βολή και για την οικονομία της χώρας. Τα αστεία λοιπόν με την ελλιπή αστυνόμευση και τον μηδενικό έλεγχο των μεταναστών, πρέπει να σταματήσουν άμεσα.
(β) Η άμεση νομοθέτηση υποχρεωτικά τάχιστων διαδικασιών για την επανέναρξη των δημόσιων έργων – η χρηματοδότηση των οποίων είναι έτσι κι αλλιώς σε μεγάλο βαθμό εξασφαλισμένη με ευρωπαϊκά κονδύλια. Η Κυβέρνηση οφείλει με νόμο, να δώσει τέλος στις ατέρμονες διαδικασίες των προσφυγών που θίγουν την οικονομία και υποδηλώνουν διαφθορά. Εκτός από τις επενδύσεις λοιπόν, χρειάζεται ένα fast track και η Δικαιοσύνη.
(γ) Οι λιανικές πωλήσεις δύσκολα θα ανακάμψουν στους επόμενους 8 μήνες – ιδιαίτερα των διαρκών καταναλωτικών αγαθών. Η χορήγηση λοιπόν φοροαπαλλαγών για την επέκταση του ηλεκτρονικού λιανικού εμπορίου, θα έχει πολλαπλές θετικές συνέπειες τόσο στον κλάδο του λιανικού εμπορίου και μάλιστα στις μικρές επιχειρήσεις, όσο και στις μεταφορές επίσης, οι οποίες δεν περιμένουν και τις καλύτερες μέρες τους.
(δ) Η άμεση προκήρυξη και η με συνοπτικές διαδικασίες έγκριση και υλοποίηση επιδοτούμενων δράσεων αναβάθμισης των τεχνολογιών πληροφορικής των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με την αξιοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ. Δεν υφίσταται -αυτήν την φορά τουλάχιστον- η πολυτέλεια χρόνου των υφιστάμενων διαδικασιών και των συνήθων χρονοδιαγραμμάτων ωρίμανσής τους. Ούτως ή άλλως από πάντα ήταν απαράδεκτη η απαιτούμενη χρονική διάρκεια, που υπολογίζεται σε πολλούς μήνες.
(ε) Η έγκριση και άμεση διαθεσιμότητα ενός σημαντικού κονδυλίου για την διάθεση χαμηλότοκων (με επιδοτούμενο μέσω του ΕΣΠΑ επιτοκίου) μεσομακροπρόθεσμων επιχειρηματικών δανείων, μέχρι ένα συγκεκριμένο ποσοστό του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων κι ανάλογα με την βιωσιμότητά τους.
(στ) Πάγωμα των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των αγροτικών και κτηνοτροφικών επιχειρήσεων, με την χρονική μετατόπισή τους (αναβολή), κατά 18 μήνες αργότερα.
(ζ) Δεδομένου ότι είναι αμφίβολο, αν μπορεί να περισωθεί έστω και το 20% του εξωτερικού τουρισμού, χρειάζονται μέτρα στήριξής του, μιας και η διάσωσή του είναι πρωταρχικής σημασίας, αφού πρόκειται για την βαριά βιομηχανία της χώρας. Ο τομέας πρέπει να βοηθηθεί και να βοηθήσει. Για έναν επιπλέον και απόλυτο λόγο, την επιβίωσή του, αφού καραδοκούν τόσο τα διεθνή επενδυτικά fund, όσο και μεγάλοι ξένοι «παίκτες» του κλάδου, έτοιμοι να καταβροχθίσουν κυριολεκτικά ότι η κατάσταση τους επιτρέψει. Το πάγωμα λοιπόν των χρεολυσίων για 24 μήνες και μια ενδεχόμενη επιδότηση του 10% των λειτουργικών εξόδων, θα δώσουν ανάσα, με δύο απαραίτητες βασικές προϋποθέσεις: (i) τη στροφή προς στον εσωτερικό τουρισμό, με προσαρμογή των τιμών, ακριβώς στα επίπεδα που δίνουν στους ξένους tour operators, ώστε να μην υπάρξει ο συνήθης ρατσισμός σε βάρος των Ελλήνων και (ii) τη διατήρηση τουλάχιστον, αν όχι και τη βελτίωση, του επιπέδου των προσφερόμενων υπηρεσιών. Για τα επόμενα δύο χρόνια τουλάχιστον, ο ελληνικός τουρισμός θα πρέπει να μάθει να τιμά τους Έλληνες, γιατί χωρίς αυτούς, πολύ απλά «the game is over». Επίσης σημαντικό είναι να μην ξεχάσουμε, ότι η εικόνα του συντεταγμένου και αποτελεσματικού κράτους, η οποία οφείλεται κυρίως στην επιτυχημένη διαχείριση του υγειονομικού σκέλους της κρίσης, θα συμβάλλει σημαντικά στην επόμενη μέρα. Η διεθνής κοινότητα θα επιβραβεύσει την χώρα, ως μια ασφαλή πλέον χώρα. Όχι μόνο στον τουρισμό, αλλά ίσως και στους υπόλοιπους τομείς και μάλιστα πολύ πιθανόν και επενδυτικά. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και θα πρέπει να είναι στους άμεσους στόχους της Κυβέρνησης, δεδομένου ότι μια τέτοια κίνηση προβολής, αναβαθμίζει την συνολική εικόνα της χώρας, με πολλαπλά θετικά αποτελέσματα σε κάθε τομέα.
(η) Μείωση για ένα χρονικό διάστημα 24 μηνών, του φόρου μερισμάτων των ναυτιλιακών επιχειρήσεων και αλλαγή της νομοθεσίας για την σύνθεση των πληρωμάτων των πλοίων. Η ναυτιλία και ειδικά η ποντοπόρος αυξάνει την δύναμη και την επιρροή της, στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. Η χώρα χρειάζεται κοντά της, την ναυτική κοινότητα. Απαραίτητη προϋπόθεση η επανεπένδυσή τους με την πραγματοποίηση επενδύσεων στο εσωτερικό της χώρας.
(θ) Απαλλαγή από κάθε είδους άλλη επιβάρυνση, ώστε με την καταβολή ενός ελάχιστου ποσοστού φόρου, να επιτευχθεί ο γρήγορος επαναπατρισμός των ξενιτεμένων κατά την προηγούμενη δεκαπενταετία εγχώριων κεφαλαίων, με την προϋπόθεση της πραγματοποίησης παραγωγικών επενδύσεων στο εσωτερικό της χώρας.
(ι) Μείωση και μάλιστα σημαντική των εργοδοτικών εισφορών για μια μεταβατική χρονική περίοδο 12 μηνών, συνδεδεμένη με κάποια ποσοστιαία αύξηση της απασχόλησης. Ελάχιστη επίδραση θα έχει αυτό στα τυχόν ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων, μιας και εδώ και πολλά χρόνια το αναδιανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα της χώρας δεν έχει καμιά διαφορά από «αεροπλανάκι». Η υστέρηση στα δημόσια έσοδα, που θα φέρει η κίνηση, θα μπορούσε να απορροφηθεί από τον επανυπολογισμό των υφιστάμενων συντάξεων. Δυσάρεστες καταστάσεις μεν, αλλά ακόμη και τα καλύτερα γεύματα όμως, κάποια στιγμή τελειώνουν.
Με αυτά τα μέτρα και τις επενδύσεις, δημιουργούνται άμεσα νέες θέσεις εργασίας και ταυτόχρονα τονώνεται η ελλιπής εγχώρια ζήτηση. Το πώς θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν όλα αυτά τα μέτρα, είναι ένα θέμα προς συζήτηση. Αλλά απαντήσεις και λύσεις υπάρχουν. Αρκεί να σκεφτόμαστε με τόλμη και γενναιότητα, το είπαμε εξαρχής αυτό άλλωστε. Η δημοσιονομική παρεκτροπή είναι κάτι αναγκαστικά δεδομένο για όλον σχεδόν τον πλανήτη, πόσο δε περισσότερο για την χώρα μας.
Εναλλακτικά θα μπορούσαμε να περάσουμε και σε έναν μικρό εσωτερικό δανεισμό. Θα μπορούσε για κάποιο χρονικό διάστημα, ένα μικρό μέρος των συντάξεων και μισθών του δημοσίου, άνω ενός συγκεκριμένου ορίου, να γίνεται με κάποιο πενταετές για παράδειγμα ομόλογο του ελληνικού δημοσίου.
Ίσως ήρθε η ώρα που ο δημόσιος τομέας θα επωμισθεί κάποιες από τις ευθύνες του και θα κληθεί για μια φορά να συμμετέχει στην επίλυση των προβλημάτων, στο πλευρό της χώρας (προς όφελος της δηλαδή) κι όχι απέναντι της. Σε κάθε περίπτωση σίγουρα, ο μόνος που θα πρέπει να «κερδίσει» αυτήν την μεταβατική περίοδο και μάλιστα την μερίδα του λέοντος, είναι ο ιδιωτικός τομέας. Για να γίνει αυτό, ίσως απαιτηθεί ο «άλλος» τομέας (ο κρατικοδίαιτος) να μπει σε αναγκαστική δίαιτα. Υποχρεωτική και υποχρεωτικά αποδεκτή, αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει, δεδομένου ότι μόνον ο πρώτος (αυτός που μέχρι σήμερα διώκεται συνεχώς), είναι αυτός που παράγει πλούτο. Για όλους.
