ΑΡΘΡΟ

Της Σωτηρίας Γιαννακοπούλου

Πτυχιούχου του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ.

 

 

 

 

Κλιμακώνεται τα τελευταία εικοσιτετράωρα η ένταση στα σύνορα Ουκρανίας-Ρωσίας, με τις μνήμες του 2014 να επανέρχονται στην επιφάνεια και τη διεθνή κοινότητα να κινητοποιείται, προκειμένου να αποφευχθεί μία επικείμενη σύγκρουση στην Ανατολική Ευρώπη. Ποιες είναι οι προθέσεις της Ρωσίας και πού αποδίδονται οι κινήσεις της για την αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος αλλά και των εντάσεων στην περιοχή;

Στην πραγματικότητα, αν και οι δύο πλευρές συνθηκολόγησαν το 2015, τερματίζοντας τις αιματηρές μάχες που μαίνονταν για μήνες, οι σποραδικές συγκρούσεις και οι κεκαλυμμένες τρομοκρατικές ενέργειες μεταξύ των δύο κρατών δεν σταμάτησαν ποτέ, όπως επίσης και οι προσπάθειες των διεθνών παραγόντων για την επαναφορά της πολιτικής σταθερότητας.

Η Ρωσία τις τελευταίες μέρες έχει συγκεντρώσει πάνω από 100.000 στρατεύματα στα σύνορα της με την Ουκρανία, προκαλώντας την ανησυχία του Κιέβου. Μάλιστα, ο ανώτερος διπλωμάτης της Ε.Ε. Josep Borrell τόνισε ότι τα στρατεύματα ξεπερνούν τα 150.000, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζει τις πηγές πληροφόρησής του. Από πλευράς του ο Υπουργός Άμυνας της Ρωσίας διαβεβαίωσε ότι μετέφερε δύο στρατούς και τρεις αερομεταφερόμενες μονάδες στα νοτιοδυτικά σύνορά της χώρας, λέγοντας ότι η συσσώρευση των στρατευμάτων αποτελεί μέρος ενός «ελέγχου ετοιμότητας» ως απάντηση στην υποτιθέμενη αυξημένη δραστηριότητα των δυνάμεων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, η προκλητικότητα του Κρεμλίνου δεν σταματάει εκεί. Η Ρωσία ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι θα κλείσει τμήματα της Μαύρης Θάλασσας στην περιοχή της Κριμαίας για έξι μήνες, περιορίζοντας έμμεσα την πλοήγηση ξένων στρατιωτικών αλλά και επίσημων πλοίων έως και τον Οκτώβριο, δοκιμάζοντας τις αντοχές της Ουκρανίας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανακοίνωση αυτή διαδέχθηκε τα περιστατικά σύγκρουσης μεταξύ του Ουκρανικού στρατού και των αυτονομιστών υπέρ της Ρωσίας στην περιοχή της Κριμαίας.

Επιπλέον, από τα τέλη Μαρτίου τα ρωσικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύζονται από βίντεο που δείχνουν φορτία τρένων τεθωρακισμένων οχημάτων και βαρέων πυροβολικών που μετακινούνται στην Κριμαία και στην ανατολική Ουκρανία, με τα κρατικά μέσα να ενισχύουν τα εν λόγω ντοκουμέντα, αναπτύσσοντας μία έντονη ρητορική πολέμου.

 

Πού αποδίδεται η επιθετική στάση της Ρωσίας;

 

Το τελευταίο διάστημα κυκλοφορούν πολλές ερμηνείες της ρωσικής προκλητικότητας. Από την μία, οι έμμεσες απειλές της Ρωσίας κατά του Κιέβου θεωρούνται ως ένα μέσο εκφοβισμού και επίδειξης δύναμης του Κρεμλίνου, ως αντίβαρο στις δραστηριότητες του Κιέβου για τον περιορισμό του Ρωσικού παράγοντα στην χώρα. Ειδικότερα, η κλιμάκωση ξεκίνησε όταν ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι απαγόρευσε τη λειτουργία τριών φιλο-ρωσικών μέσων μαζικής ενημέρωσης και επέβαλε κυρώσεις σε έναν ισχυρό ολιγάρχη που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα του Πούτιν στη χώρα.

Παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω κινήσεις του Κιέβου δεν προδιαθέτουν σε καμία περίπτωση την επιθυμία της για αναζωπύρωση των εντάσεων ή ενδεχόμενων επιθέσεων κατά της Ρωσίας, το Κρεμλίνο δεν έχασε την ευκαιρία για ακόμη μία φορά να προκαλέσει, ώστε να αυξήσει τις μετοχές του αλλά και να εντείνει το φόβο εντός και εκτός των Ουκρανικών συνόρων.

«Ενώ οι φόβοι του Κρεμλίνου βασίζονται σε ψευδαισθήσεις, πιστεύει ότι αυτές οι ψευδαισθήσεις του επιτρέπουν να προχωρήσει σε πραγματικές επιθετικές ενέργειες», δήλωσε ο Gustav Gressel, αξιωματούχος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

 

Ο ρόλος του Biden

 

Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που διευρύνουν το ζήτημα των ρωσικών απειλών κατά της Ουκρανίας αποδίδοντάς το σε μία προσπάθεια του Πούτιν να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα προειδοποίησης προς όλους τους διεθνείς παράγοντες για να αποτρέψει ενδεχόμενες απόπειρες στρατιωτικών επιχειρήσεων στα κατεχόμενα εδάφη της Ρωσίας.

Στο επίκεντρο των απειλών ωστόσο βρίσκεται ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden, με την Ρωσία να εκφράζει τις διαθέσεις της, αποδεικνύοντας την ετοιμότητα της για μία επικείμενη σύγκρουση εφόσον η ίδια το κρίνει απαραίτητο. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι απειλές του Πούτιν βρήκαν αντίκρισμα, καθώς ο Πρόεδρος των ΗΠΑ του απεύθυνε επίσημο κάλεσμα για συνάντησή τους προσεχείς μήνες προκειμένου να συζητηθούν όλα τα ζητήματα που χωρίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία.

Όσον αναφορά τον αποκλεισμό των υδάτινων οδών στη Μαύρη Θάλασσα αλλά και τη συγκέντρωση των στρατευμάτων στα σύνορα με την Ουκρανία, ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Ned Price τόνισε ότι «αντιπροσωπεύουν μια ακόμη απρόσκοπτη κλιμάκωση στο συνεχιζόμενο σχέδιο της Μόσχας για υπονόμευση και αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας».

 

Κεφάλαιο Ε.Ε.

 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση από πλευράς της φαίνεται να έχει ρόλο παρατηρητή στο όλο ζήτημα, δεδομένου ότι δεν προχώρησε στην επιβολή κυρώσεων, παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζει την κρισιμότητα της κατάστασης, τονίζοντας ότι οι τελευταίες εξελίξεις είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικές.

Όπως διευκρίνισε σε συνέντευξη τύπου την προηγούμενη εβδομάδα ο Josep Borrell δεν έχουν προγραμματιστεί προς το παρόν νέες οικονομικές κυρώσεις ή απελάσεις Ρώσων διπλωματών, παρά το γεγονός ότι η στρατιωτική συσσώρευση στην ανατολική Ουκρανία είναι μεγαλύτερη από ποτέ.

Στο πλαίσιο των απειλών η Ουκρανία επιδιώκει να επιταχύνει τις διαδικασίες ένταξής της στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. κάνοντας έκκληση για άμεση βοήθεια των διεθνών παραγόντων για την προστασία της δεδομένου ότι το Κρεμλίνο έχει αποδείξει πολλάκις ότι αρκείται σε απειλές.

Όπως αναφέρει ο Ουκρανός διπλωμάτης Αντρίι Μέλνικ: «Δεν έχουμε άλλη επιλογή. Είτε θα γίνουμε μέλη του ΝΑΤΟ συμβάλλοντας στην ενδυνάμωση της Ευρώπης, είτε θα εξοπλιστούμε μόνοι μας και σε αυτή την περίπτωση ίσως ξανασκεφτούμε το καθεστώς της πυρηνικής δύναμης. Διαφορετικά δεν ξέρω πώς θα εγγυηθούμε την άμυνά μας…».

 

Ο παράγοντας Ερντογάν

 

Δεν είναι λίγες οι φωνές που συνδέουν τις ρωσικές ενέργειες με τον εξοπλισμό της Ουκρανίας με πολεμικό υλικό και ντρόουν από την Τουρκία. Ο Ερντογάν το τελευταίο διάστημα έχει αρχίσει να εντείνει τις σχέσεις του με την Ουκρανική κυβέρνηση, όπως αποδεικνύει άλλωστε και η συνάντηση του με τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Αναμφίβολα, η σχέση της Τουρκίας με τη Ουκρανία είναι ασφαλώς συγκυριακή. Η Τουρκία εκμεταλλεύεται την ανάγκη της Ουκρανίας για αναζήτηση συμμάχων στην περιοχή, προκειμένου να την αξιοποιήσει ως ένα μέσο για να επιβληθεί στους ανταγωνιστές της.

Ωστόσο, το Κρεμλίνο απέδειξε για άλλη μία φορά ότι διαθέτει ταχύτατα αντανακλαστικά, χτυπώντας την Τουρκία εκεί που πονάει, δηλαδή στην οικονομία της. Διακόπτοντας τις πτήσεις προς την Άγκυρα έως και την 1η Ιουνίου, με το πρόσχημα της αύξησης των κρουσμάτων στοχεύει στον περιορισμό των εσόδων της Τουρκίας από τους Ρώσους τουρίστες, σε μία στιγμή εξαιρετικά κρίσιμη για την Τουρκική οικονομία.

 

Θα προχωρήσει η Ρωσία σε επίθεση κατά της Ουκρανίας;

 

Οι πιθανότητες για αναζωπύρωση των αιματηρών εντάσεων στην περιοχή της Κριμαίας αποτελεί ένα σενάριο που μοιάζει μάλλον απίθανο. Η Ρωσία δεν είναι σε θέση να ξεκινήσει ένα νέο κύκλο συγκρούσεων τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο,

δεδομένου ότι οικονομικά δεν θα ρίσκαρε να χαλάσει τις σχέσεις της με τους διεθνείς παράγοντες. Άλλωστε η επίδειξη δύναμης αποτελεί μία αγαπημένη συνήθεια του Κρεμλίνου. Συνεπώς το πέταμα του γαντιού στην Ουκρανία δεν αποτελεί παρά μία ακόμη προσπάθεια να προκαλέσει τη γείτονα χώρα, επενδύοντας σε ένα ενδεχόμενο στραβοπάτημα από πλευράς της.

 

*Το άρθρο της κ. Γιαννακοπούλου δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα insuranceforum.gr