«Προσπάθεια να μην λησμονηθεί ή στρεβλωθεί η ιστορία του προσφυγικού Ελληνισμού»

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΔΡΑΣ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Α.Π.Θ.

• «Φυτώριο νέων ιστορικών οι οποίοι θα ασχοληθούν στις μεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές τους με ανερεύνητες πτυχές της πλούσιας ιστορίας και του πολιτισμού των Ελλήνων του Πόντου και της Ανατολής»

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΙΟΥΤΟΠΟΥΛΟΣ

Πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2018, στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Δημαρχείου Δράμας, εκδήλωση παρουσίασης της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από την Ένωση Χορευτών Ν. Δράμας «Πυρρίχιος», σε συνεργασία με το Δήμο Δράμας και τη ΔΕΚΠΟΤΑ. Παραβρέθηκαν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Παύλος, ο Αντιπεριφερειάρχης Δράμας κ. Αργύρης Πατακάκης, ο θεματικός Αντιπεριφερειάρχης κ. Χρήστος Λιθηρόπουλος, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Δράμας κ. Κωνσταντίνος Μπαϊρακτάρης, καθώς και εκπρόσωποι Συλλόγων.

Η παρουσίαση της Έδρας Ποντιακών Σπουδών Α.Π.Θ. έγινε από τον κ. Κυριάκο Χατζηκυριακίδη, Επίκουρο Καθηγητή της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Α.Π.Θ., ενώ στο πλαίσιο της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε ομιλία από τον κ. Νίκο Μιχαηλίδη, Διδάκτορα Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Πρίνστον (ΗΠΑ) και επιστημονικού συνεργάτη της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Α.Π.Θ., με θέμα «Η ελληνική μουσική κληρονομιά της Τραπεζούντας στη σημερινή Τουρκία». Μετά την ολοκλήρωση των ομιλιών έγιναν ζωντανές συνδέσεις με την Τραπεζούντα και την Κωνσταντινούπολη, από όπου ακούστηκε ποντιακή μουσική, ενώ στο χώρο της εκδήλωσης ακούστηκε μουσική του Πόντου από τους Αντώνη Νικηφορίδη και Γιώργο Ορφανίδη στο τραγούδι, καθώς και τον Onur Snetrouk.

Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης έγινε δωρεά των εκδόσεων της ΔΕΚΠΟΤΑ στην Έδρα Ποντιακών Σπουδών, με στόχο τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης της Έδρας.

Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο Πρόεδρος της Ένωσης Χορευτών Ν. Δράμας «Πυρρίχιος» κ. Δημήτρης Τσακαλίδης, ο οποίος αφού καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους, ανέγνωσε μέρος του χαιρετισμού που απέστειλε η Βουλευτής Δημοκρατικής Συμπαράταξης Ν. Δράμας κ. Χαρά Κεφαλίδου, η οποία δεν παραβρέθηκε στην εκδήλωση, αλλά είχε εκπρόσωπο σε αυτήν. Στο χαιρετισμό της κ. Κεφαλίδου αναφέρονταν τα εξής:

«Σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση. Δυστυχώς λόγω κοινοβουλευτικών υποχρεώσεων δεν μπόρεσα να είμαι μαζί σας παρόλο που θα το ήθελα πάρα πολύ. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού η ποντιακή μουσική, τα ποντιακά τραγούδια, οι ποντιακοί χοροί αποτελούν και για μένα πολύτιμα βιώματα ζωής. Με πηγαίνουν χρόνια πίσω, ξυπνώντας παιδικές αναμνήσεις με τραγούδια και αφηγήσεις της οικογένειάς μου. Ο Πόντος αποτελούσε προπύργιο του Ελληνισμού, λόγω της γεωγραφικής του θέσης. Ανέπτυξε ενδιαφέρουσα μουσική παράδοση, η οποία διατηρείται ακμαία μέχρι σήμερα. Στα ποντιακά τραγούδια, οι μύθοι, η ζωή, ο έρωτας και ο θρίαμβος της φυλής, οι συμφορές και το ξερίζωμα από την πατρίδα. Χρέος όλων μας να διατηρήσουμε ακμαία την ποντιακή μουσική, την παράδοση, τη γλώσσα μας, να διαφυλάξουμε ως αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού και της ιστορίας μας. Να το μεταλαμπαδεύσουμε στις νεότερες γενιές, στα παιδιά μας. Η Ρωμανία πάρθεν. Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο».

Όσον αφορά την εκδήλωση ο Πρόεδρος της Ένωσης Χορευτών Ν. Δράμας «Πυρρίχιος» κ. Τσακαλίδης σημείωσε ότι «ο Σύλλογός μας εδώ και 2 χρόνια έχει κάνει μια προσπάθεια να αλλάξει, διοργανώνοντας ημερίδες, παρουσιάσεις βιβλίων κ.α.. Δηλαδή να ξεφύγει από τα συνηθισμένα. Να ερευνήσει, σε συνεργασία με ειδικούς, σε βάθος τον Ποντιακό Ελληνισμό και να αναδείξει αυτόν τον μεγάλο πολιτιστικό και όχι μόνο πλούτο». Ακόμη, ο κ. Τσακαλίδης ευχαρίστησε τους δύο ομιλητές, κ.κ. Χατζηκυριακίδη και Μιχαηλίδη, το δημοσιογράφο της ΕΡΤ3 Γιώργο Γεωργιάδη, ο οποίος για οικογενειακούς λόγους δεν μπόρεσε να παραβρεθεί στην εκδήλωση, για την όλη συνεργασία και το συντονισμό της εκδήλωσης, τον Δήμο Δράμας και το Δήμαρχο Δράμας Χριστόδουλο Μαμσάκο για τη βοήθειά τους, τον Πρόεδρο της ΔΕΚΠΟΤΑ Γιώργο Ψαρρά και το Δ.Σ. για τη βοήθειά τους, καθώς και το Ίδρυμα «Ιβάν Σαββίδης» για τη σημαντική βοήθεια που δίνει στην Έδρα Ποντιακών Σπουδών του Α.Π.Θ..

«Η ποντιακή κληρονομιά αφορά όλο τον κόσμο, είναι παγκόσμια»

Στο χαιρετισμό του ο Σεβασμιώτατος Δράμας κ. Παύλος ανέφερε:

«Αφού συγχαρώ τον Πρόεδρο της Ενώσεων Ποντίων Χορευτών “Ο Πυρρίχιος” και για αυτή την πρωτοβουλία, η οποία είναι καινοτόμα, θα λέγαμε, στα ποντιακά πράγματα του τόπου μας, θα ήθελα να καλωσορίσω στην πόλη και τον κ. Χατζηκυριακίδη και τον κ. Μιχαηλίδη, νέοι, φερέλπιδες, επιστήμονες, οι οποίοι σαγηνεύτηκαν από την ποντιακή μας κληρονομιά και έχουν ως κύρια ασχολία την επιστημονική θεώρηση αυτής της κληρονομίας και την ενσωμάτωσή της στο σύγχρονο γίγνεσθαι της πατρίδος μας, αλλά και του κόσμου ολόκληρου, γιατί μια τέτοια κληρονομιά αφορά όλο τον κόσμο, είναι παγκόσμια. Καθετί στον τόπο μας που έχει σχέση με την παιδεία ξεκινά από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Τόσα χρόνια δεν υπήρχε έδρα Ποντιακών Σπουδών στα ελληνικά Πανεπιστήμια. Έπρεπε να έρθει ένας ευπατρίδης, ο κ. Ιβάν Σαββίδης, ο οποίος σήκωσε το βάρος της σύστασης αυτής της έδρας στο Α.Π.Θ. και ήδη η έδρα αυτή ξεκίνησε να λειτουργεί με πολλούς ευοίωνους καρπούς και προοπτικές. Χαίρομαι που θα μας την παρουσιάσουν στην πόλη μας. Και θα κατανοήσουμε τη σημασία και το μέγεθος αυτού του εγχειρήματος, το οποίο οφείλουμε άπαντες, αν μη τι άλλο, ηθικά τουλάχιστον να το στηρίξουμε. Εύχομαι και άλλες τέτοιες παρουσιάσεις και προσπάθειες να συνεχίσει ο Σύλλογός σας να πραγματοποιεί, κύριε Πρόεδρε, ώστε η ποντιακή μας παράδοση και κληρονομιά του πολιτισμού -και είναι ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο, ένα πέλαγος- να μην καταναλώνεται μόνο σε κάποιες επιφανειακές και κενές εκδηλώσεις. Γιατί έτσι θα μείνουμε απολιθώματα ιστορικά, χωρίς καμία, μα καμία ,συμμετοχή στο γίγνεσθαι το σύγχρονο και το αυριανό της Ελλάδος, της Ευρώπης και του κόσμου».

Η εκδήλωση συνεχίστηκε με τον χαιρετισμό του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Δράμας κ. Μπαϊρακτάρης. Ο κ. Μπαϊρακτάρης μετέφερε τις ευχές του Δημάρχου, ο οποίος λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων δεν μπόρεσε να παραστεί στην εκδήλωση και στη συνέχεια χαρακτήρισε ως «πολύ σημαντική την εκδήλωση, η οποία έχει να κάνει με τον Ποντιακό Ελληνισμό». Ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου ακόμη επεσήμανε: «Είναι πολύ σημαντικό το έργο που επιτελεί η Ένωση Χορευτών “Πυρρίχιος” Δράμας και αξίζουν συγχαρητήρια τόσο ο Πρόεδρος όσο και τα μέλη που στελεχώνουν και απαρτίζουν την Ένωση, διότι χάρη σε αυτούς και με εκδηλώσεις τέτοιου είδους, αλλά και με λοιπές εκδηλώσεις, αναδεικνύουν και διαδίδουν τον Ποντιακό Ελληνισμό τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Θα ήθελα να επισημάνω ότι ο Δήμος Δράμας, μέσω της ΔΕΚΠΟΤΑ, θα συνεχίσει να είναι υποστηρικτής, αρωγός και συμπαραστάτης τέτοιων πρωτοβουλιών που αποσκοπούν στην ανάλυση και τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού. Θα ήθελα να ευχηθώ χρόνια πολλά σε όλους σας, καλή χρονιά, εύχομαι το έτος 2018 να είναι μια χρονιά γεμάτη υγεία, ευτυχία, ευημερία και προκοπή για την Ελλάδα».

«Διάχυση της γνώσης με εξωστρέφεια και διάθεση για συνεργασίες»

Στη συνέχεια ο λόγος δόθηκε στον Επίκουρο Καθηγητή της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Α.Π.Θ. κ. Κυριάκο Χατζηκυριακίδη, ο οποίος εξέφρασε τη χαρά του για την παρουσία του στη Δράμα, καθώς τόσο ο ίδιος όσο και ο έτερος ομιλητής, ο κ. Νίκος Μιχαηλίδης, έχουν κατά το ήμισυ την καταγωγή τους από το Ν. Δράμας, την Περιχώρα και το Βαθύτοπο αντίστοιχα.

Παράλληλα ο κ. Χατζηκυριακίδης, εκ μέρους της έδρας Ποντιακών Σπουδών του Α.Π.Θ. και των στελεχών του ερευνητικού προγράμματός της, εξέφρασε θερμές ευχαριστίες «στην Ένωση Χορευτών Ν. Δράμας “Πυρρίχιος”, καθώς και στο Δήμο και την Δημοτική Επιχείρηση Δράμας, για την τιμητική πρόσκληση και για την ευκαιρία να μιλήσουμε για τη νεοσύστατη έδρα Ποντιακών Σπουδών».

Όπως σημείωσε ο κ. Χατζηκυριακίδης, «η έδρα Ποντιακών Σπουδών του Α.Π.Θ. ιδρύθηκε το Μάιο του 2017 μετά από το μνημόνιο συνεργασίας που υπογράφηκε μεταξύ του Α.Π.Θ. και του Φιλανθρωπικού ιδρύματος “Ιβάν Σαββίδης”, τον Μάιο του 2016. Ανήκει διοικητικά στην Κοσμητεία της Φιλοσοφικής Σχολής και εντάχθηκε στο φυσικό χώρο της, στον Τομέα της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ.. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο του 2017, παρουσία των πρυτανικών αρχών, εκπροσώπων του ελληνικού Κοινοβουλίου, του Κλήρου, πολλών φοιτητών και πλήθος κόσμου, σε μια κατάμεστη αίθουσα, την Αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου. Τα προσφερόμενα μαθήματα, δύο σε κάθε εξάμηνο, είναι επιλέξιμα από κάθε φοιτητή τόσο του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας όσο και άλλων Τμημάτων και Σχολών, ως υποχρεωτικές κατ’ επιλογήν ή ελεύθερες επιλογές.

Το επιστημονικό πεδίο – αντικείμενο των μαθημάτων είναι σχετικό όχι μόνο με τον Πόντο, αλλά με όλο τον Ελληνισμό της Ανατολής, γιατί θεωρούμε ότι έτσι οφείλουμε να εξετάσουμε τον Ελληνισμό της καθ’ ημάς Ανατολής, στο σύνολό του. Από την Άλωση της Πόλης και την κατάρρευση της Αυτοκρατορίας των Κομνηνών της Τραπεζούντας μέχρι το ’22, ακόμη και μέχρι τις ημέρες μας. 400 περίπου φοιτητές δήλωσαν τα 2 μαθήματα στο χειμερινό εξάμηνο του τρέχοντος έτους 2017-2018. Αριθμός εντυπωσιακός, αν σκεφτεί κανείς ότι τα συγκεκριμένα μαθήματα δεν είναι υποχρεωτικά, αλλά επιλεγόμενα. Οι φοιτητές μαθαίνουν για τον πολιτισμό και την ιστορία των Ελλήνων του Πόντου και όλης της Ανατολής, έρχονται σε επαφή με τις ιστορικές πηγές, εκπονούν εργασίες, επισκέπτονται αρχεία και μουσεία, εφοδιάζονται δηλαδή με όλες τις απαραίτητες γνώσεις, είτε για μεταπτυχιακές σπουδές, είτε για την καλύτερη κατάρτισή τους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το διδαχτικό έργο, δηλαδή, συμπληρώνεται και με δράσεις που στόχο έχουν να μυήσουν τους νέους και τις νέες σε όλα τα είδη των πηγών. Για αυτό, λόγου χάρη, συστήνεται ομάδα προφορικής ιστορίας, με στόχο να εξεταστούν και με τη συγκέντρωση προφορικών μαρτυριών πτυχές της ιστορίας του Ελληνισμού του Πόντου μετά την έξοδο του ’22 στα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και στον Ελλαδικό χώρο.

Από την Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου ξεκινά το εαρινό εξάμηνο του τρέχοντος έτους, στο οποίο θα διδαχθούν ένα προπτυχιακό μάθημα με τον τίτλο “Η περίοδος των μεταρρυθμίσεων και της ευρωπαϊκής οικονομικής διείσδυσης στον Πόντο, 19^ος αιώνας – αρχές 20^ου” και ένα μεταπτυχιακό μάθημα με τίτλο “Θέματα νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, θεσμοί, οικονομία, κοινωνία, ιδεολογικά ρεύματα, ο Πόντος τον 19^ο και τον 20^ο αιώνα”. Για τον ορισμό της Ανατολής εν γένει έγινε αναφορά στο χειμερινό εξάμηνο σε μια προσπάθεια εισαγωγής στο θέμα της παρουσίας του Ελληνισμού από την Άλωση της Πόλης μέχρι και την έξοδο το 1922. Η δυνατότητα παρακολούθησης μεταπτυχιακών μαθημάτων στον τομέα παρακολούθησης σύγχρονης ιστορίας του Τμήματος Αρχαιολογίας – Ιστορίας, προσπάθεια που ήδη είχε ξεκινήσει στο προηγούμενο Ακαδημαϊκό Έτος από την Ομότιμη Καθηγήτρια Άρτεμη Ξανθοπούλου – Κυριακού, πανεπιστημιακή δασκάλα πολλών εκ των νεότερων καθηγητών του Τμήματος, και από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Ιάκωβο Μιχαηλίδη καταδεικνύει τον σκοπό που θέσαμε εξ αρχής: Τη δημιουργία ενός φυτωρίου νέων ιστορικών που θα ασχοληθούν στις μεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές τους με ανερεύνητες πτυχές της πλούσιας ιστορίας και του πολιτισμού των Ελλήνων του Πόντου και της Ανατολής». Με τον τρόπο αυτό, τόνισε, ο κ. Χατζηκυριακίδης, αποκαθίσταται η ασυνέχεια που παρατηρήθηκε στα μέσα περίπου της προηγούμενης δεκαετίας με τη διακοπή διδασκαλίας και έρευνας της Ιστορίας του Ελληνισμού της Ανατολής στο Αριστοτέλειο στη Θεσσαλονίκη, την πόλη των προσφύγων.

Στη συνέχεια της ομιλίας του ο Επίκουρος Καθηγητής της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Α.Π.Θ. ανέφερε: «Στο Πανεπιστήμιο, όπου καθηγητές όπως ο κ. Κώστας Φωτιάδης παλαιότερα και η Άρτεμις Ξανθοπούλου – Κυριακού, δίδαξαν για πολλά χρόνια και έβγαλαν πολλούς μαθητές, εκ των οποίων είμαστε κι εμείς. Η έδρα στελεχώνεται επίσης από δύο σπουδαίους επιστήμονες, τους Διδάκτορες Θεοδόση Κυριακίδη και Νίκο Μιχαηλίδη, που αυτή τη στιγμή, μαζί με άλλα, εκπονούν το ερευνητικό πρόγραμμα ψηφιακής αποτύπωσης της διαχρονικής παρουσίας του Ελληνισμού στον ιστορικό Πόντο και τη Νότια Ρωσία. Μαζί χαράζουμε τη στρατηγική της Έδρας Ποντιακών Σπουδών, έχοντας στο πλάι μας όλους τους πανεπιστημιακούς δασκάλους μας, τα πνευματικά ιδρύματα της Θεσσαλονίκης, αλλά και όλης της χώρας, όπως και την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών από το χώρο τον οργανωμένο, τα σωματεία και τους πολίτες, που με τις συμβουλές τους και την έμπρακτη αγάπη τους, τα βιβλία και το αρχειακό υλικό που δωρίζουν, στηρίζουν την Έδρα στο ξεκίνημά της. Στηρίζουν δηλαδή την προσπάθεια να μην λησμονηθεί ή στρεβλωθεί η ιστορία του προσφυγικού Ελληνισμού. Η επιστημονική ομάδα εργασίας της Έδρας Ποντιακών Σπουδών δεν θα περιοριστεί μόνο στο διδακτικό και ερευνητικό έργο της. Ψηλά στις προτεραιότητές της, όπως σημειώνουμε στην ιστοσελίδα της Έδρας, θα είναι η ανάπτυξη σκέψεων και συνεργασιών με άλλα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, Ερευνητικά Κέντρα και αρχεία της Ελλάδας. Κυρίως όμως αυτό που προέχει είναι η συνεργασία με Πανεπιστήμια, Ερευνητικά Κέντρα και ιστορικούς του εξωτερικού γενικότερα, που ασχολούνται με συναφή επιστημονικά ζητήματα. Προβλέπονται επίσης η διοργάνωση και συμμετοχή σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, η πρόσκληση Ελλήνων και ξένων ερευνητών για διαλέξεις, εκδηλώσεις και μαθήματα, η διοργάνωση θερινών σχολείων και ανταλλαγής φοιτητών, η συνεργασία με την αρμενική και εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης και φυσικά η επικοινωνία με την ελληνική διασπορά και γενικότερα η διάχυση της γνώσης με εξωστρέφεια και διάθεση για συνεργασίες. Σχετικές ανακοινώσεις για δράσεις θα είμαστε σε θέση να κάνουμε πολύ σύντομα.

Κι όλα αυτά δεν θα συνέβαιναν ή δεν θα προγραμματίζονταν να συμβούν χωρίς τη γενναία χορηγία του κ. Σαββίδη. Πριν, λοιπόν, αφήσω το βήμα και μιλώντας εξ ονόματος των συνεργατών της Έδρας και των φοιτητών και πιστεύω κάθε Έλληνα προσφυγικής και μη καταγωγής, θα ήθελα να εκφράσω ευχαριστίες στον κ. Ιβάν Σαββίδη και το φιλανθρωπικό Ίδρυμά του για την ηθική και οικονομική στήριξη που παρέχουν στο ερευνητικό και διδακτικό έργο της Έδρας Ποντιακών Σπουδών. Για το ότι επιτρέπουν σε εμάς και κυρίως στους νεότερους ερευνητές –με υποτροφίες όπως ανακοίνωσε ο κ. Σαββίδης για τους αρίστους- να έχουμε όραμα, μας ενισχύουν στο να εντρυφήσουμε σε βάθος και με τις πιο σύγχρονες μεθόδους έρευνας την ιστορία του Ελληνισμού της καθ’ ημάς Ανατολής».

Πολιτικό ζήτημα η μουσική

Στη συνέχεια το λόγο έλαβε ο Διδάκτορας Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Πρίνστον (ΗΠΑ) και επιστημονικός συνεργάτης της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η ελληνική μουσική κληρονομιά της Τραπεζούντας στη σημερινή Τουρκία».

Ουσιαστικά, με την ομιλία του ο κ. Μιχαηλίδης ανέπτυξε τη σχέση της πολιτικής με την μουσική. Χαρακτηριστικά, στην εκκίνηση της ομιλίας του ο κ. Μιχαηλίδης επεσήμανε: «Ενώ έχουν γραφεί και έχουν ειπωθεί πάρα πολλά για τη βίαιη έξοδο του ελληνικού πληθυσμού από τον ιστορικό Πόντο και τα γεγονότα των αρχών του 20^ου αιώνα, ελάχιστα γνωρίζαμε και δεν συζητούσαμε για το τι συνέβη σε εκείνα τα μέρη μετά το 1923 και ιδιαιτέρως στους πληθυσμούς που συνέχισαν να ομιλούν τα ρωμαίικα ή ποντιακά όπως τα αποκαλούμε εμείς. Με εξαίρεση τους ελάχιστους ταξιδιώτες που πήγαιναν στον Πόντο τις προηγούμενες δεκαετίες και κάποιες πληροφορίες στις γραπτές πηγές, η πληροφόρηση και η γνώση μας ήταν εξαιρετικά ελλιπής. Η μαζική εξόντωση και η έξοδος του χριστιανικού πληθυσμού από τον ιστορικό Πόντο δεν εξέλειψε τα ίχνη της ελληνικής παρουσίας στην περιοχή. Μάλιστα αυτά τα ίχνη συνεχίζουν να επηρεάζουν τις νοοτροπίες και τις ζωές των σημερινών κατοίκων της Ανατολικής Μαύρης Θάλασσας, στην Βορειανατολική Τουρκία. Και ένα από τα σημαντικότερα απομεινάρια της ελληνικής παρουσίας στην περιοχή είναι και η μουσική». Ειδικότερα, για τη σχέση πολιτικής και μουσικής, ο κ. Μιχαηλίδης, σημείωσε, ολοκληρώνοντας την ομιλία του: «Υπήρξαν ακόμη στοχαστές, ξεκινώντας από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, οι οποίοι μας έλεγαν ότι η μουσική ζωή μιας κοινωνίας είναι άρρηκτα δεμένη με τον πολιτικό της καθεστώς. Κι ο Πλάτων μάλιστα έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου προς τους κυβερνήτες, λέγοντάς τους ότι η μουσική πρέπει να είναι αυστηρά ελεγχόμενη από το κράτος, διότι διαφορετικά αν αλλάξουν οι μουσικές συνήθειες των πολιτών μπορεί να αρχίσουν να επαναστατούν έναντι του κράτους και της κυβέρνησης».

Μετά την ολοκλήρωση των δύο ομιλιών το λόγο έλαβε ο Μητροπολίτης Δράμας, ο οποίος συνεχάρη και ευχαρίστησε τους ομιλητές. «Αισθάνομαι πολύ όμορφα. Ξέρετε όταν έχεις ποτίσει ένα μικρό πλατάνι και το βλέπεις αυτό το πλατάνι να έχει μεγαλώσει και μετά από χρόνια να είσαι κάτω από τη σκιά του πλατανιού, αισθάνεσαι έτσι μια ομορφιά στη ψυχή. Έτσι αισθάνομαι κι εγώ για αυτούς τους 2 φερέλπιδες επιστήμονες», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Σεβασμιώτατος κ. Παύλος. Ακόμη, χαρακτήρισε τη λύρα ως «βαθιά πολιτικό ζήτημα» και πρόσθεσε: «Είδατε τι προεκτάσεις έχει. Για αυτό δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε με πάρα πολλούς. Αυτά είναι Πανεπιστήμιο. Κάποιοι θέλουν να παραμένουν στο νηπιαγωγείο. Πρόβλημά τους. Και σε τοπικό επίπεδο και σε πανελλαδικό επίπεδο από πλευράς πολιτειακής».