ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΑΗ ΣΤΡΑΤΗ, ΠΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ ΤΗΣ Ε.Ε., ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Του Θοδωρή Καραουλάνη (euractiv.gr)
Το μικρό, απομονωμένο νησί του Άη Στράτη, ο Άγιος Ευστράτιος όπως ονομάζεται επίσημα, γνωστό στους περισσότερους Έλληνες ως ιστορικός τόπος εξορίας για πολλές δεκαετίες σε δύσκολες εποχές του προηγούμενου αιώνα, αποτελεί σήμερα ένα στοίχημα που μπορεί να αλλάξει, πραγματικά, την Ελλάδα.
Και αυτό γιατί ο Άη Στράτης γίνεται, με πόρους της Πολιτικής Συνοχής της, ένα ιδιότυπο ενεργειακά αυτόνομο νησί που έχει ως πιλοτικό – ερευνητικό αλλά εφαρμόσιμο project τις δυνατότητες να μας δώσει διδάγματα και εμπειρία για το πως μπορούμε να αλλάξουμε τις ζωές των κατοίκων μιας περιοχής με καινοτόμα θεσμικά εργαλεία, νέες νομοθετικές και ρυθμιστικές διατάξεις, συνδυασμό τεχνολογιών και έμφαση στις τοπικές ανάγκες.
Ο Άγιος Ευστράτιος δεν είναι το πρώτο ενεργειακά αυτόνομο νησί της χώρας. Είχε προηγηθεί ως ερευνητικό έργο, που χρηματοδοτήθηκε σε διάφορες φάσεις από διαφορετικές πολιτικές της Ε.Ε., το νησί της Τήλου, το πρώτο ενεργειακά αυτόνομο πράσινο νησί του Αιγαίου. Όμως η Τήλος είχε πλεονεκτήματα που δεν έχει ο Άη Στράτης, όπως η διασύνδεση με άλλα γειτονικά νησιά…
Το νησί του Άη Στράτη είναι στην πραγματικότητα τελείως απομονωμένο. Και ενεργειακά, αφού δεν συνδέεται με κανένα άλλο δίκτυο ενέργειας, αλλά και πραγματικά. Βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από τα άλλα κοντινά νησιά και πολύ μεγαλύτερη από κάθε μεγάλο λιμάνι. Η συγκοινωνία είναι αραιή και πολλές φορές το χειμώνα μένει κυριολεκτικά στην απομόνωση.
Το μικρό αυτό νησί του Αιγαίου βρίσκεται ανάμεσα στη Λήμνο, στη Λέσβο και στη Σκύρο, σχεδόν στο κέντρο του Αιγαίου, και εκεί ζουν μόλις 270 κάτοικοι με βάση την τελευταία απογραφή. Είναι έκτασης μόλις 44 τετραγωνικών χιλιομέτρων και αποτελεί ταυτόχρονα πολύ σημαντικό τόπο για τη βιοποικιλότητα, έχοντας χαρακτηριστεί μεγάλη έκταση στη στεριά και τη θάλασσα ως περιοχή Natura, καθώς εκτός από τα ενδημικά είδη αποτελεί κρίσιμο σταθμό για τη μετανάστευση των πουλιών που πετούν πάνω από το Αιγαίο. Για να καλύψουν οι κάτοικοι τις ενεργειακές τους ανάγκες, παράγεται ηλεκτρισμός από μια μονάδα καύσης πετρελαίου, που, ως γνωστόν, πρέπει σταδιακά να αποσυρθούν.
Ο Άη Στράτης λοιπόν πρέπει να λύσει το εξής πρόβλημα: πώς παράγει ενέργεια (ηλεκτρισμό, θερμό νερό κλπ) ένας τόπος αποκομμένος; Δεν έχει υποβρύχιο καλώδιο σύνδεσης με κανένα άλλο νησί. Δεν έχει σταθμούς ΑΠΕ. Πώς θα κάνει την ενεργειακή μετάβαση σε ένα καθαρότερο μέλλον; Και ποια είναι η κυριότερη πρόκληση; Πώς οι λύσεις που θα δοθούν θα διασφαλίζουν αφενός αδιάλειπτη παροχή ενέργειας με φιλικό περιβαλλοντικά τρόπο και σεβασμό στη βιοποικιλότητα αλλά και αφετέρου θα είναι οικονομικά αποδοτικές για έναν τόσο μικρό τόπο;
Αυτές οι προκλήσεις και οι δυσκολίες εξηγούν γιατί η Ελλάδα αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τους πόρους της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ και μάλιστα να χαρακτηρίσει ένα έργο ως πιλοτικό/ερευνητικό. Αποτέλεσμα της επιλογής αυτής είναι η δημιουργία του έργου «Άη Στράτης – Πράσινο Νησί» που ανέλαβαν να τρέξουν το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε συνεργασία με τον Δήμο Αγίου Ευστρατίου. Η σύμβαση για την υλοποίηση του έργου υπογράφηκε πριν λίγες ημέρες και προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς τις εργασίες ανέλαβε ένας μεγάλος παίκτης…
Αξιωματούχοι που μίλησαν στην Euractiv.gr ανέφεραν ότι οι καινοτομίες του έργου, παράλληλα με τις τεχνικές και διοικητικές προκλήσεις, τις νομοθετικές και ρυθμιστικές καινοτομίες, τις πρακτικές δυσκολίες αλλά και τη σημασία του νησιού και του έργου ίσως εξηγούν και το ενδιαφέρον του μεγαλύτερου, σήμερα, τεχνικού ομίλου της χώρας για ένα σχετικά μικρό έργο, μόλις 3 εκ. ευρώ (που περιλαμβάνουν όχι μόνο τις κατασκευές αλλά και τη λειτουργία και συντήρηση για 12 χρόνια…), που συνήθως αναλαμβάνουν μικρότεροι εργολάβοι… Και μάλιστα σε εποχή σημαντικών εταιρικών εξελίξεων. Κύκλοι του ομίλου της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, στην οποία ανήκει η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ που ανέλαβε να υλοποιήσει τις εργασίες για το Πράσινο Νησί, μιλώντας στην euractiv.gr ανέφεραν ότι το συγκεκριμένο έργο «ταιριάζει γάντι» στην εταιρεία ΑΠΕ του ομίλου. Και αυτό διότι επενδύει σταθερά σε ΑΠΕ αλλά και υβριδικούς σταθμούς αποθήκευσης ενέργειας, αλλά στο θέμα της ενεργειακής αυτονομίας έχει και ο όμιλος να κερδίσει αρκετά από τα διδάγματα και τις εμπειρίες του έργου. Ενώ παράλληλα, παράγοντες της αγοράς, θεωρούν ότι η ΤΕΡΝΑ στοιχηματίζει στο συγκεκριμένο έργο τόσο για την εκ του σύνεγγυς παρακολούθηση των θεσμικών αλλαγών όσο και για τη δημιουργία portfolio εμπειρίας για άλλα έργα αυτονομίας σε νησιωτικές – ή μη – περιοχές.
Το έργο «Πράσινο Νησί»
Το έργο, που σχεδίασε και διαχειρίζεται το ΚΑΠΕ για λογαριασμό του Δήμου Αγίου Ευστρατίου, στοχεύει σε διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα του νησιού άνω του 85%, με ταυτόχρονη κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους των αναγκών θέρμανσης των κατοίκων. Ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί με την εγκατάσταση ενός υβριδικού συστήματος, αποτελούμενου από ανεμογεννήτρια ισχύος 900 kW και φωτοβολταϊκό σταθμό 225 kW, μαζί με συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με μπαταρίες ιόντων λιθίου 2,68 MWh/ 1,34 MW. Στον εξοπλισμό περιλαμβάνεται λογισμικό βέλτιστης διαχείρισης και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, θα κατασκευαστεί σταθμός μετατροπής της περίσσειας ηλεκτρικής ενέργειας των ΑΠΕ σε θερμική ενέργεια, με ηλεκτρικές αντιστάσεις ισχύος 1,0 MW, η οποία θα αποθηκεύεται σε θερμοκρασία 115οC, σε δεξαμενές ζεστού νερού 500 κυβικών μέτρων. Τέλος, θα κατασκευαστεί δίκτυο τηλεθέρμανσης σε ολόκληρο τον οικισμό του Αγίου Ευστρατίου για τη διανομή του ζεστού νερού στις κεντρικές θερμάνσεις των κατοίκων, μέσω κατάλληλων θερμικών υποσταθμών.
Αναλυτικές ενεργειακές μελέτες έδειξαν ότι κατάλληλο μείγμα αιολικής και ηλιακής ενέργειας, σε συνδυασμό με ηλεκτρική αποθήκευση, θα μπορούσε να επιτύχει ετήσια μείωση πετρελαίου στην ηλεκτροπαραγωγή άνω του 85%. Ταυτόχρονα φάνηκε πως από μόνο του ένα υβριδικό σύστημα με τόσο υψηλό ενεργειακό στόχο οδηγείται αναπόφευκτα σε μεγάλες απορρίψεις πρωτογενούς διαθέσιμης παραγωγής ΑΠΕ (της τάξης του 65%), αφήνοντας αναξιοποίητο το μεγαλύτερο μέρος του δυναμικού τους. Η πρόκληση αυτή αντιμετωπίστηκε σε μεγάλο βαθμό με την ενσωμάτωση ενός συστήματος τηλεθέρμανσης για τις ανάγκες των κατοίκων του νησιού, αξιοποιώντας το περίσσιο δυναμικό των ΑΠΕ.
Το ολοκληρωμένο υβριδικό έργο αποτελείται από:
-Σταθμό ΑΠΕ με ανεμογεννήτρια και φωτοβολταϊκά 1,0 MW/3,0 GWh
-Ηλεκτρική αποθήκευση (BESS) 1,0 MW/2,5 MWh.
-Ολοκληρωμένο σύστημα τηλεθέρμανσης με σταθμό παραγωγής 1000 kWth από την περίσσεια των ΑΠΕ
-Θερμική αποθήκευση 500 m3 (=25 MWhth at ΔT=55o C)
-Δίκτυο διανομής τηλεθέρμανσης 4,0 χλμ για ολόκληρον τον οικισμό του νησιού.
Το νέο σύστημα θα έχει τη δυνατότητα να διαμορφώνει και να εξυπηρετεί από μόνο του το ηλεκτρικό δίκτυο του νησιού, ενώ θα είναι σε θέση να λειτουργεί και παράλληλα με τον ΤΣΠ της ΔΕΗ, ο οποίος θα παραμένει σε εφεδρεία με τη σημερινή του μορφή.
Θεσμικές καινοτομίες – πρόκριμα
Με την ένταξη και λειτουργία του νέου έργου, το ηλεκτρικό σύστημα του νησιού θα αλλάξει ριζικά, καθώς ένας νέος παραγωγός και ένα πολύ διαφορετικό ηλεκτροπαραγωγικό σύστημα θα προστεθεί στο ήδη υπάρχον και μάλιστα θα κατέχει δεσπόζουσα θέση. Το έργο από τη φύση του δεν θα μπορούσε να ενσωματωθεί στο υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο για τα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά (κυρίως του Αιγαίου) και στο γενικότερο θεσμικό πλαίσιο για τους Υβριδικούς Σταθμούς, καθώς αυτά αναπτύχθηκαν για καταστάσεις πολύ διαφορετικές από εκείνες ενός πιλοτικού έργου σαν αυτό. Η πρόκληση αυτή αντιμετωπίστηκε με τη διαμόρφωση ενός ειδικού καθεστώτος (άρθρο 152, Ν.4495/2017), σύμφωνα με οποίο, το έργο χαρακτηρίζεται «ερευνητικό» και εξαιρείται από το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο αδειοδότησης και λειτουργίας.
Σε στενή συνεργασία με το ΕΜΠ, προτάθηκε μια απλουστευμένη και πιο αποτελεσματική πολιτική διαχείρισης και λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος του νησιού και έπειτα από σειρά διαβουλεύσεων με τους αρμόδιους θεσμικούς φορείς (ΡΑΕ, ΔΕΔΔΗΕ, ΥΠΕΝ) διαμορφώθηκε μια κοινώς αποδεκτή λύση και εκδόθηκαν αντίστοιχες Αποφάσεις της ΡΑΕ και του ΥΠΕΝ, οι οποίες εξειδικεύουν τον νόμο Σταθάκη του 2017. Η πρώτη αφορά στο ειδικό πλαίσιο λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος του Αγίου Ευστρατίου και στον διαχωρισμό αρμοδιοτήτων και ευθυνών των εμπλεκομένων μερών (Υβριδικός Παραγωγός, ΔΕΗ και Διαχειριστής ΜΔΝ) και ενσωματώνεται στον Κώδικα Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών (ΜΔΝ). Η δεύτερη αφορά στις ειδικές διαδικασίες αδειοδότησης του ενιαίου έργου, στις αρχές τιμολόγησης και στη μορφή της λειτουργικής ενίσχυσης.
Στο πλαίσιο του έργου προβλέπεται επίσης η σύσταση ενός νέου φορέα από τους εμπλεκόμενους ΚΑΠΕ και Δήμο Αγίου Ευστρατίου, ο οποίος θα αναλάβει τη διαχείριση και λειτουργία του συστήματος μετά την ολοκλήρωσή του. Ο φορέας αυτός αποτελεί ένα ακόμα καινοτόμο στοιχείο του έργου, καθώς ωθεί το τοπικό δυναμικό έξω από τους παραδοσιακούς τομείς δράσης και δημιουργεί ευρύτερες συνεργασίες.
Οφέλη από τον Άη Στράτη σε όλη τη χώρα
Το έργο, σε μια γενικότερη θεώρηση, εντάσσεται στην κατηγορία υβριδικού σταθμού με υψηλή διείσδυση ΑΠΕ σε αυτόνομο δημόσιο δίκτυο, μαζί με ελεγχόμενο φορτίο (τηλεθέρμανση). Υπό το πρίσμα αυτό, οι τεχνικές λύσεις που υιοθετήθηκαν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και σε περιπτώσεις με άλλου είδους ελεγχόμενα φορτία (θερμοκήπια, αφαλάτωση, ακόμη και ηλεκτροκίνηση υπό κάποιες προϋποθέσεις), καθώς και σε μικροδίκτυα με ηθελημένη ή εξαναγκασμένη αποσύνδεση, αλλά και σε διασυνδεδεμένα ή υπό διασύνδεση νησιά. Η αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ, με τον κατάλληλο σχεδιασμό, θα έχει θετικά αποτελέσματα σε κάθε περίπτωση.
Το έργο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, όχι μόνο σε τεχνικό αλλά και σε θεσμικό επίπεδο, και τα αποτελέσματά του αναμένεται να έχουν ευρεία απήχηση. Η ολοκλήρωση και λειτουργία του πιλοτικού έργου θα προσφέρει πολλαπλά οφέλη. Σε τοπικό επίπεδο θα μειώσει δραστικά την κατανάλωση συμβατικών καυσίμων, συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος και παρέχοντας στους κατοίκους φθηνότερη ενέργεια για την κάλυψη των θερμικών αναγκών τους. Στους φορείς σχεδιασμού και ανάπτυξης τεχνολογιών θα προσφέρει δυνατότητα βελτιστοποίησης προϊόντων και τεχνικών λύσεων. Στους θεσμικούς φορείς θα προσφέρει εμπειρία και τεχνογνωσία με στόχο την υιοθέτηση απλούστερων και πιο αποτελεσματικών μοντέλων διαχείρισης παρόμοιων συστημάτων, και τέλος, στους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας, υποστήριξη στη χάραξη στρατηγικού σχεδιασμού και ευρύτερων πολιτικών.
Η Πράξη ΕΣΠΑ
Το έργο αποτελεί την κύρια δράση της Πράξης με τίτλο «Υποστήριξη των Πολιτικών και Κάλυψη Μελλοντικών Αναγκών – Πράσινο Νησί», η οποία είναι ενταγμένη στο ΕΣΠΑ 2014-2020 και χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Η Πράξη περιλαμβάνει παρεμβάσεις που αφορούν στο σύνολο των ενεργειακών αναγκών του νησιού, και συγκεκριμένα: α) στην ηλεκτρική ενέργεια, β) στη θέρμανση, γ) στις μεταφορές, και τέλος, δ) στην εξοικονόμηση ενέργειας σε κτήρια. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση διεθνούς διαγωνισμού και τους σχετικούς προσυμβατικούς ελέγχους, το έργο ανατέθηκε την 30η Μαρτίου 2021. Η κατασκευαστική και δοκιμαστική περίοδος του έργου εκτείνεται σε 2 έτη. Ο Ανάδοχος, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, έχει επιπλέον αναλάβει τη λειτουργία και τη συντήρηση του έργου για διάστημα 12 ετών.
Δηλώσεις με σημασία
Κατά την υπογραφή της σύμβασης, ο Γενικός Διευθυντής του ΚΑΠΕ Δρ Λάμπρος Πυργιώτης συνεχάρη την ανάδοχο εταιρεία ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ για την επιτυχία της να αναλάβει το έργο, το οποίο χαρακτήρισε ως μια μεγάλη νέα τεχνική κατασκευαστική πρόκληση. Ακολούθως συνόψισε τις θεσμικές καινοτομίες που διασφαλίζουν την πραγματοποίηση του έργου: το ειδικό πλαίσιο λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος του Αγίου Ευστρατίου και ο διαχωρισμός αρμοδιοτήτων και ευθυνών των εμπλεκομένων μερών [Υβριδικός Παραγωγός, ΔΕΗ και Διαχειριστής Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών (ΜΔΝ)] που ενσωματώνεται στον Κώδικα ΜΔΝ, οι ειδικές διαδικασίες αδειοδότησης του ενιαίου έργου, οι αρχές τιμολόγησης και η μορφή της λειτουργικής ενίσχυσης. «Η κινητοποίηση των αρμόδιων θεσμικών φορέων (ΡΑΕ, ΔΕΔΔΗΕ, ΥΠΕΝ) σηματοδοτεί την εθνική προοπτική του έργου», υπογράμμισε, συμπληρώνοντας: «Συγχαρητήρια όμως αξίζουν πρώτα απ’ όλους στα στελέχη του ΚΑΠΕ, που δημιούργησαν τις συνθήκες αυτής της κινητοποίησης».
Ο κος Μανώλης Μαραγκουδάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, παρόντος και του Αντιπροέδρου της εταιρείας Γεώργιου Περδικάρη δήλωσε: «Με μεγάλη χαρά υπογράψαμε σήμερα τη σύμβαση για τη μετατροπή του Αγίου Ευστρατίου σε «πράσινο νησί», τη μετατροπή του δηλαδή σε νησί ενεργειακά αυτόνομο, σε ηλεκτρισμό και θερμότητα. Φιλοδοξούμε σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ, τη Δημοτική Αρχή και τους κατοίκους του νησιού, να παραδώσουμε έγκαιρα και άρτια σε λειτουργία, ένα έργο με μεγάλη, τεχνικά, πολυπλοκότητα. Ένα έργο που εισάγει στη χώρα μας νέες τεχνολογίες που συνδυάζουν την παραγωγή «πράσινης» ενέργειας με αποθήκευση και χρήση. Ένα ιστορικό νησί, η καινοτομία του ΚΑΠΕ και η τεχνογνωσία της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ενώνουν δυνάμεις για ένα δημιουργικό αποτέλεσμα».
Αναφερόμενος στη βαρύνουσα σημασία του έργου, ο Πρόεδρος του ΚΑΠΕ Δρ Σπύρος Οικονόμου τόνισε: «Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής για τη μετάβαση του καινοτομικού έργου «Άη Στράτης-Πράσινο Νησί» στο στάδιο της τελικής υλοποίησής του. Το έργο θα αποτελέσει πρότυπο για την ενεργειακή αυτονομία μη διασυνδεδεμένων νησιών, αλλά και απομονωμένων κοινοτήτων, για πληθώρα μελλοντικών έργων. Οι τεχνολογικές καινοτομίες έγχυσης μεταβαλλόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στο σύστημα και η δημιουργία ευφυών μικροδικτύων θα συμβάλλουν στη μεγιστοποίηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της χώρας μας».
Επ’ ευκαιρία της υπογραφής της σύμβασης, η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ δήλωσε «Με την υπογραφή της σύμβασης του έργου «Άη Στράτης – Πράσινο Νησί» μπαίνει η σφραγίδα για μια ριζική αλλαγή πλεύσης στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη μετάβαση της χώρας σε ένα νέο, καθαρό ενεργειακό μοντέλο ανάπτυξης. Είναι όμως και ένα άλμα της χώρας που δείχνει ότι όχι μόνο ακολουθεί τις διεθνείς τάσεις, αλλά γίνεται πρότυπο σε ότι αφορά στην ενεργειακή αυτονομία των νησιωτικών και απομονωμένων κοινοτήτων. Πρόκειται για μια επένδυση με ιδιαίτερη σημασία, που θωρακίζει ενεργειακά ένα νησί μας για το οποίο δεν προβλέπεται η διασύνδεσή του με το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας. Παράλληλα, το έργο τοποθετεί τον Άη Στράτη στην πρωτοπορία των «πράσινων» εξελίξεων στην Ευρώπη, με τη δημιουργία φιλικών προς το περιβάλλον υποδομών, που προσφέρουν σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, μείωση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής και επομένως οφέλη για τους κατοίκους του ακριτικού νησιού μας. Χαιρετίζω τις πρωτοβουλίες του ΚΑΠΕ και τη συμμετοχή της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ που συμβάλλουν στον ανασχεδιασμό του ενεργειακού μέλλοντος της χώρας».
Ο Δήμος Αγίου Ευστρατίου τρέχει άμεσα την υλοποίηση
Στην υπογραφή της σύμβασης, η Δήμαρχος Αγίου Ευστρατίου Μαρία Κακαλή (δασκάλα στο νησί, επικεφαλής ανεξάρτητης κίνησης, που εκλέχθηκε πρώτη φορά ως νεότερη δήμαρχος της χώρας) χαιρέτισε το γεγονός εξ αποστάσεως, λόγω συνθηκών, και υπογράμμισε το διαχρονικό ενδιαφέρον της δημοτικής αρχής να φιλοξενήσει ένα τέτοιο πρωτοποριακό έργο, με πολλαπλά οφέλη για το νησί και με καθολική αποδοχή του από τους κατοίκους, καταλήγοντας: «Περιμένουμε την έναρξη των έργων με ανυπομονησία».
Και δεν ήταν σχήμα λόγου…. Ο Δήμος, τρεις ημέρες μόλις μετά, εξέδωσε πρόσκληση προς όλους τους κατοίκους του νησιού να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για να συνδεθούν με το σύστημα τηλεθέρμανσης που θα κατασκευαστεί. Αμ’ έπος, αμ’ έργον… Καθώς ο σχεδιασμός είναι το έργο να είναι λειτουργικό εντός 12 μηνών, φαίνεται ότι όλοι ήδη τρέχουν. Και από την πρόσκληση μαθαίνουμε και ορισμένα ακόμη ενδιαφέροντα πράγματα.
Το ολοκληρωμένο σύστημα τηλεθέρμανσης, αποτελεί μέρος του συνολικού έργου και θα παρέχει στα κτίρια του οικισμού του Αγ. Ευστρατίου θερμό νερό για τη θέρμανση των χώρων και για την παρασκευή θερμού νερού χρήσης. Το θερμό νερό θα παράγεται, κατά κύριο λόγο, από αιολική και ηλιακή ενέργεια και θα φθάνει στον τελικό καταναλωτή μέσω του δικτύου διανομής και των θερμικών υποσταθμών που θα τοποθετηθούν σε κάθε παροχή. Οι δαπάνες που απαιτούνται για το σκοπό αυτό (δίκτυο και παροχές καταναλωτών), είναι 100% επιδοτούμενες από το ΕΣΠΑ.
Στο πλαίσιο του έργου, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει χορηγήσει στο Δήμο Αγίου Ευστρατίου Άδεια διανομής και προμήθειας θερμικής ενέργειας, σύμφωνα με την οποία ο Δήμος δέχεται αιτήσεις των καταναλωτών θερμικής ενέργειας, εντός της εμβέλειας του αναπτυγμένου δικτύου τηλεθέρμανσης. Στο μέλλον, η άδεια αυτή προβλέπεται να εκχωρηθεί στο Φορέα Λειτουργίας (Φ.Λ.) του έργου, ο οποίος θα συσταθεί για το σκοπό αυτό και στον οποίο θα συμμετέχει ο Δήμος, το ΚΑΠΕ και αν κριθεί σκόπιμο και τρίτος Φορέας.
Η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, προκειμένου να ολοκληρώσει τον οριστικό σχεδιασμό του δικτύου και να προχωρήσει στην παραγγελία των απαιτούμενων υλικών, είναι απαραίτητο να γνωρίζει έναν προς ένα και ονομαστικά, όλους τους καταναλωτές της τηλεθέρμανσης. Τότε και μόνο, οι δαπάνες σύνδεσης μαζί με τον εξοπλισμό, θα μπορούν να ενταχθούν στο έργο και να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ, χωρίς καμία επιβάρυνση του καταναλωτή.
Η τηλεθέρμανση θα λειτουργεί κατά τη χειμερινή περίοδο συνεχώς, ενδεικτικά από 15 Οκτωβρίου μέχρι 15 Απριλίου. Η περίοδος αυτή θα καθορίζεται από τον Φορέα Λειτουργίας (Φ.Λ.) και δύναται να διαφοροποιείται κάθε φορά, λόγω καιρικών συνθηκών ή με βάση τα τεχνικοοικονομικά δεδομένα. Η παροχή θερμικής ενέργειας προς τους καταναλωτές θα γίνεται μέσω θερμικών υποσταθμών, οι οποίοι εγκαθίστανται ξεχωριστά σε κάθε κτίριο, μαζί με τους μετρητές. Η σύνδεση με το δίκτυο τηλεθέρμανσης δεν δημιουργεί στον ιδιοκτήτη του κτιρίου καμία άλλη οικονομική υποχρέωση, εκτός από την πληρωμή της θερμικής ενέργειας που θα έχει καταναλώσει το κτίριο. Δεν θα υπάρχει καμία πάγια χρέωση, ή άλλου είδους χρέωση.
Η βασική αρχή πάνω στην οποία θα στηρίζεται ο καθορισμός της τιμής πώλησης της μονάδας θερμικής ενέργειας, είναι ότι τα έσοδα από την πώληση της θερμικής ενέργειας προς τους καταναλωτές θα πρέπει να καλύπτουν τα έξοδα που απαιτούνται για τη σωστή λειτουργία του συστήματος, χωρίς την δημιουργία οποιουδήποτε κέρδους. Από την ανάλυση σεναρίων λειτουργίας του συστήματος, εκτιμάται ότι η θερμική ενέργεια από τη τηλεθέρμανση θα κοστίζει για τον καταναλωτή από 30% έως 50% φθηνότερα από τη θερμική ενέργεια από οικιακό λέβητα πετρελαίου.
Οι άλλες προσπάθειες ενεργειακής αυτονομίας στο Αιγαίο
Διδάγματα θα βγάλει όλη η χώρα από το έργο στο Άη Στράτη, όπως ήδη έχει βγάλει και βγάζει από το παράδειγμα της Τήλου. Το έργο “Tilos” εγκρίθηκε πρώτο ανάμεσα σε 80 ανταγωνιστικά έργα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος “Horizon 2020”, από πόρους της Πολιτικής Έρευνας της Ε.Ε., εξασφαλίζοντας χρηματοδότηση 11 εκατομμυρίων ευρώ. Είναι ένα έργο που έχει ισχυρή ελληνική σφραγίδα και ταυτότητα, με συντονιστή το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και εταίρους όπως η ιδιωτική εταιρεία Eunice, o διαχειριστής του ηλεκτρικού δικτύου ∆Ε∆∆ΗΕ και η WWF Ελλάς, ενώ παράλληλα αποτελεί πολυεθνική ερευνητική προσπάθεια με τη συμμετοχή 13 εταίρων από 7 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο του “Tilos Project” περιλαμβάνεται η ανάπτυξη και εγκατάσταση του πρώτου υβριδικού σταθμού στην Ελλάδα, ο οποίος συνδυάζει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, με τη βοήθεια μιας μεσαίας ισχύος ανεμογεννήτριας 800kW και ενός φωτοβολταϊκού σταθμού 160kW, ενώ η αποθηκευτική ικανότητα των μπαταριών είναι 2,4mWh. Επίσης, προβλέπεται, σε περίπτωση που καλύπτονται οι ανάγκες του νησιού και υπάρχει «περίσσευμα», να εξάγεται ενέργεια στην Κω και στη Νίσυρο. Παράλληλα, το “Tilos Project” έχει αποσπάσει βραβεία στις κατηγορίες «Ενεργειακά νησιά» και «Κοινού» στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Βιώσιμης Ενέργειας. ήδη μέσω του project καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες του νησιού και γίνονται νέα έργα (οδοφωτισμός, ηλεκτροκίνηση κλπ) που οι ανάγκες τους θα καλύπτονται βιώσιμα μέσω του έργου.
Με όπλο τα διδάγματα της Τήλου, η Ανάφη, η Δονούσα, η Λέρος και οι Φούρνοι είναι τα επόμενα νέα «έξυπνα», πράσινα και ενεργειακά αυτόνομα νησιά της Ελλάδας. Σε αυτά θα εφαρμοστεί πλήρως το τεχνολογικό μοντέλο, που χρηματοδότησε, ανέπτυξε και εγκατέστησε ο Όμιλος EUNICE ENERGY GROUP (EEG) στο νησί της Τήλου, το μόνο σε πλήρη λειτουργία έργο σήμερα, κερδίζοντας τη διεθνή αναγνώριση και την καθιέρωση του στην τεχνολογική πρωτοπορία παραγωγής καθαρής ενέργειας, από τον αέρα και τον ήλιο. Η εταιρεία ανακοίνωσε ήδη ότι έλαβε τις σχετικές άδειες από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.
Και δεν είναι μόνο αυτά, καθώς έρχεται η σειρά άλλων δέκα νησιών (Σίφνος, Κύθηρα, Σπέτσες, Κάσος, Σάμος, Σύμη, Πάτμος, Αμοργός, Ζάκυνθος αλλά και Κρήτη) που έχουν ενταχθεί σε αρχικό ή προχωρημένο στάδιο στην πρωτοβουλία «Clean Energy for EU Islands» (Καθαρή ενέργεια για τα νησιά της Ευρώπης, δείτε εδώ) που υποστηρίζει τη μετάβαση των νησιωτικών περιοχών σε χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα. Παράλληλα τρέχει και το έργο του ΔΕΔΔΗΕ για τα «Έξυπνα Νησιά» (Καστελόριζο, Αστυπάλαια, Σύμη). Αξίζει να σημειώσουμε ότι στην Αστυπάλαια επενδύει, σε ένα εμβληματικό έργο συνεργασίας με την Ελληνική Πολιτεία, ο όμιλος Volkswagen, για την ενεργειακή αυτονομία του νησιού και την πλήρως καθαρή ηλεκτροκίνηση για όλες τις ανάγκες. Παράλληλα, όμιλος γαλλικών εταιρειών, με επικεφαλής τη Citroen, εξετάζει, όπως απεκάλυψε η Euractiv, σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ το ενδεχόμενο να επενδύσει σε αντίστοιχο καινοτόμο έργο σε ένα από τα εξής τρία νησιά: Καστελόριζο, Χάλκη, Σύμη.
Η Ε.Ε. κάνει πιο πράσινο το Αιγαίο
Όπως γράψαμε πριν λίγες εβδομάδες, με πόρους της Ε.Ε. εξελίσσεται και ένα πολύ μεγάλο έργο στο Αιγαίο, η ηλεκτρική διασύνδεση των Κυκλάδων (σε τρεις φάσεις που ολοκληρώνονται το 2024), που θα οδηγήσει στην εφεδρεία τις ρυπογόνες μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού από μαζούτ και θα βοηθήσει στην ανάπτυξη περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα ελληνικά νησιά. Ακολουθεί, σύντομα, η διασύνδεση των μεγαλύτερων νησιών της Δωδεκανήσου και όλα τα έργα διασύνδεσης των ελληνικών νησιών σχεδιάζεται να χρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκούς πόρους, με κυρίαρχους αυτούς της Πολτικής Συνοχής (ΕΤΠΑ, ΤΣ, ΕΚΤ) και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μαζί με αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις από ευρωπαϊκούς θεσμούς όπως η ETEπ κλπ.
Μαζί με την εγκατάσταση αφαλατώσεων, τη δημιουργία βιολογικών καθαρισμών, τη χρηματοδότηση της ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων σε όλα σχεδόν τα νησιά της χώρας αλλά και την ενίσχυση εκατοντάδων επιχειρήσεων για ίδρυση ή εκσυγχρονισμό, όλα με πόρους της Πολιτικής Συνοχής, η Ε.Ε. προσπαθεί να βοηθήσει σε ένα πραγματικά πιο πράσινο μέλλον για τα ελληνικά νησιά. Γιατί το Αιγαίο και η Ελλάδα αποτελούν σύνορο της Ευρώπης και τα ελληνικά νησιά κάποιες από τις πιο απομακρυσμένες περιφέρειες της Ε.Ε. Και δεν είναι μόνο οικονομικοί οι λόγοι της έμφασης που δίνεται, ούτε μόνο λόγοι ασφαλείας. Αλλά και κάτι ακόμη, που εμείς συχνά παραγνωρίζουμε: το ελληνικό Αρχιπέλαγος αποτελεί έναν από τα πιο σημαντικά παγκοσμίως συμπλέγματα νησιών για τη βιοποικιλότητα και την προστασία της φύσης, όχι μόνο για τα ενδημικά του ειδή, που είναι πολύτιμα αλλά και διότι αποτελεί κρίσιμο σταυροδρόμι, σημείο ξεκούρασης και τροφής, στην εποχιακή μετανάστευση των πουλιών μεταξύ Βορρά και Νότου…
