Οι αερομεταφορές στην Ελλάδα και η ιστορία τους (Μέρος Β’)

ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Η Ολυμπιακή στο Δημόσιο

Τον Ιανουάριο του 1975 το ελληνικό Δημόσιο αναλαμβάνει τη διαχείριση της Ολυμπιακής αγοράζοντάς την από τον Αριστοτέλη Ωνάση. Το 1978 η εταιρεία αριθμεί σχεδόν 9.000 εργαζόμενους, η γραμμή του Καναδά κλείνει καθώς κρίνεται ασύμφορη. Η εταιρεία συνεχίζει όμως να αναπτύσσεται και αγοράζονται συνεχώς νέα αεροσκάφη. Το 1985 πετάει προς 39 διεθνείς προορισμούς, σε 27 χώρες και σε 28 προορισμούς στην Ελλάδα, ενώ ο αριθμός των εργαζομένων της ξεπερνά τις 12.000. Τη χρονιά εκείνη η επιβατική κίνηση μειώνεται και τα ελλείμματα της εταιρείας εκτοξεύονται. Παρά την σπουδαία διάκριση της εταιρείας το 1991 όπου αναδείχτηκε ως η ασφαλέστερη αεροπορική εταιρεία στον κόσμο, το χρέος της αυξάνεται συνεχώς.

Μάλιστα στο τέλος της δεκαετίας ξεκινά το δεύτερο πρόγραμμα εξυγίανσής της που περιλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα και την μείωση των μισθών κατά 20% περίπου. Το 1999 το καλοκαίρι, μία θυγατρική εταιρεία της British Airways, η Speedwing, αναλαμβάνει το management της Ολυμπιακής με την ελληνική κυβέρνηση να καταγγέλλει την σύμβαση ένα χρόνο μετά.

Το 2001 πέφτει η αυλαία για το αεροδρόμιο του Ελληνικού ύστερα από 68 χρόνια και το 2003 η Ολυμπιακή χωρίζεται σε δύο εταιρείες, στην Ολυμπιακή Αεροπορία και τις Ολυμπιακές Αερογραμμές. Το 2004 επιχειρείται πάλι να πωληθεί σε ξένους και έλληνες επενδυτές με διαγωνισμό που κηρύσσεται άγονος.

Το 2005 η Ελλάδα, κατόπιν καταγγελιών ιδιωτικών αεροπορικών εταιρειών και σχετικής απόφασης της Κομισιόν, καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για επιδοτήσεις προς την Ολυμπιακή την περίοδο 1994-2004 οι οποίες κρίθηκαν παράνομες. Η κρατική Ολυμπιακή έπρεπε να δώσει πίσω στο κράτος 111 εκατ. ευρώ μέσα σε λίγους μήνες. Το 2008 το Υπουργείο Μεταφορών ανακοίνωσε ένα σχέδιο για τη δημιουργία μιας νέας εταιρείας που θα εξαγόραζε το όνομα και το σήμα της Ολυμπιακής, αλλά δεν θα έχει καμία σχέση μαζί της. Ο τότε Υπουργός Μεταφορών Κ. Χατζηδάκης είχε πει ότι η εταιρεία που θα αντικαταστήσει την Ολυμπιακή και ονομάζεται Pantheon θα κρατήσει το όνομα και το σήμα της. Τότε στην εταιρεία εργαζόντουσαν 8.000 άτομα, μόνιμοι και εποχικοί. Τον Μάρτιο του 2009 η εταιρεία περνά υπό τον έλεγχο της Marfin Investment Group (MIG) και λίγους μήνες μετά το όνομα της νέας εταιρείας αλλάζει σε Olympic Air. Το 2010 οι μέτοχοι Aegean Airlines και Olympic Air συμφώνησαν στη συγχώνευση των δραστηριοτήτων των δύο εταιρειών, όμως το Φεβρουάριο του επόμενου έτους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοινώνει πως η συγχώνευση έχει αποκλειστεί, επικαλούμενη λόγους ανταγωνισμού.

Τον Οκτώβριο του 2012 και ύστερα από πολλές προσπάθειες, η MIG πραγματοποιεί την πώληση του 100% της Olympic Air στην Aegean Airlines αντί 72 εκατ. ευρώ. Η Olympic Air καθίσταται θυγατρική της AEGEAN, με όλες τις πτήσεις εσωτερικού να διατηρούν τον κωδικό της Olympic Air.

Το Μουσείο Πολιτικής Αεροπορίας

Η οικογένεια της Ολυμπιακής Αεροπορίας, ήταν και παραμένει ακόμη μεγάλη. Το Πολιτιστικό Κέντρο των Εργαζομένων της (ΠΟΛΚΕΟΑ) έκανε μεγάλες προσπάθειες για την ίδρυση Μουσείου Πολιτικής Αεροπορίας στον χώρο του μητροπολιτικού πάρκου στο Ελληνικό. Η διαχειρίστρια Lamda Development συμφώνησε και τα κατάφερε. Το μουσείο λειτούργησε στο παλιό αεροδρόμιο από το 2011 μέχρι το 2018 και τα εκθέματα του σήμερα φυλάσσονται σε άλλους χώρους και περιμένουν το κτήριο της ΚΑΕ το «Saarinen», να γίνει το νέο τους σπίτι. Μάλιστα, ο αποκαλούμενος «Γίγαντας των αιθέρων, το Boeing 747 «OLYMPIC EAGLE» (SX-OAB) της Ολυμπιακής Αεροπορίας, μετακινήθηκε από τη Landa δίπλα στο κτήριο που θα στεγάσει το μουσείο. Το Saarinen εγκαινιάστηκε το 1969, την ίδια χρονιά που ο Αριστοτέλης Ωνάσης έκανε την παραγγελία στην Boeing για το αεροσκάφος αυτό.

Σήμερα λειτουργεί ένα μικρό εκθετήριο στην Αργυρούπολη. Εκεί υπάρχουν περίπου 800 αντικείμενα, στολές, φωτογραφίες, ένας χρυσός αναπτήρας που δίδονταν ως δώρο στους επιβάτες της πρώτης θέσης, πολύτιμα σερβίτσια, ιστορικά ντοκουμέντα. Πρόεδρος του Πολιτιστικού Κέντρου της Ολυμπιακής είναι ο κ. Βασίλης Τσατσαράγκος. Ο ίδιος πρόλαβε τον Ωνάση όταν μπήκε στην Ολυμπιακή, «με πολύ αυστηρές εξετάσεις». Μίλα με θαυμασμό για αυτόν, για τον τρόπο που διοικούσε την εταιρεία και το όραμα του. Ο Τσατσαράγκος ήταν μηχανικός αεροσκαφών και πήρε σύνταξη από την Ολυμπιακή.

Λέει ότι οι αερομεταφορές είναι μια δραστηριότητα που δίνει στον εργαζόμενο πρεστίζ και θεωρεί ότι η Ολυμπιακή, έφερε μεγάλη αίγλη στο επάγγελμα, την οποία διατηρεί ακόμη και σήμερα. «Όλα τα κορίτσια που δούλευαν στην εταιρεία τις δεκαετίες ‘60 και ‘70 πρόκοψαν και έκαναν εξαιρετικούς γάμους με πολιτικούς, επιχειρηματίες, πιλότους. Θεωρώ ότι ο λόγος δεν ήταν μόνο επειδή ήταν πανέμορφες αλλά γιατί ήταν και ιδιαίτερα απελευθερωμένες για εκείνη την εποχή, που η κοινωνία μας ήταν πολύ συντηρητική. Σήμερα θεωρώ ότι οι αεροσυνοδοί υποαμείβονται». Μας διηγείται με νοσταλγία: «Πέρασα όλη μου τη ζωή στην Ολυμπιακή και προερχόμενος από μία πολύ φτωχή οικογένεια, μου προσέφερε μία πολύ καλή ζωή. Με βοήθησε να σπουδάσω, να μάθω, να κοινωνικοποιήθω. Μου έδωσε τη δυνατότητα σε μικρή ηλικία να αποκτήσω το δικό μου σπίτι, να φτιάξω την οικογένειά μου, να σπουδάσω τα παιδιά μου».

Ο ίδιος μιλά για τα σκληρά συνδικάτα της Ολυμπιακής τονίζοντας μάλιστα ότι ήταν οι μόνοι εργαζόμενοι που έκαναν απεργία κατά τη διάρκεια της Χούντας. Όμως όπως λέει τα πράγματα ξέφυγαν όταν την κυβέρνηση ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ και είδε την Ολυμπιακή σαν πολιτικό εργαλείο. «Αυτό έγινε και με τις άλλες κυβερνήσεις, όμως η Νέα Δημοκρατία ήταν πιο προσεκτική. Μέχρι και το ‘80 δεν γινόντουσαν ιδιαίτερες προσλήψεις. Μετά όμως τα πράγματα ξέφυγαν με το ΠΑΣΟΚ φτάνει να σκεφτεί κανείς ότι μόνο στο catering δούλευαν 3.900 άτομα. Μια υπηρεσία που δεν χρειαζόταν πάνω από 600 – 700 εργαζόμενους. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς δε, διοχετεύονταν αργότερα στην Ολυμπιακή».

Ο Τσατσαράγκος θυμάται ότι οι παρεμβάσεις ήταν πολλές και από πολλούς. «Υπήρχαν Δήμαρχοι που έκλεισαν τα αεροδρόμια τους διότι ενώ στο σχεδιασμό έπρεπε να πετούν μικρά αεροσκάφη, εκείνοι επέμεναν για μεγάλα και η διοίκηση της κρατικής Ολυμπιακής υπέκυπτε». Πολλοί ήταν εκείνοι που δεν πλήρωναν εισιτήρια. «Υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός δημοσίων λειτουργών οι οποίοι πετούσαν δωρεάν ή με εκπτώσεις 50%. Εκτός του ότι οι Βουλευτές και Ευρωβουλευτές πετούσαν δωρεάν κάποια στιγμή άνοιξε και γραφείο της Ολυμπιακής μέσα στη Βουλή για να μην ταλαιπωρούνται… Έγιναν πολλά λάθη. Για παράδειγμα στις εκλογές, την εμπορική διεύθυνση της εταιρείας την αναλάμβαναν εκπρόσωποι των κομμάτων και ανάλογα με το ποσοστό του κάθε κόμματος μοιράζονταν οι θέσεις». Ο Βασίλης Τσατσαράγκος λέει ότι τον θλίβει το ότι οι πολιτικοί δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων. «Κατάφεραν λοιπόν να κλείσουν ένα παγκόσμιο κολοσσό ενώ μπορούσαν να τον εξυγιάνουν και να λειτουργεί, όπως έγινε με τη ΔΕΗ», καταλήγει.

Άλλες ελληνικές αεροπορικές εταιρείες

Από τη δεκαετία του ’80 μέχρι και σήμερα, άνοιξαν και έκλεισαν 14 αεροπορικές εταιρείες στη χώρα μας. Κάποιες είχαν διάρκεια, άλλες μετεξελίχτηκαν, πωλήθηκαν, άλλες έκλεισαν σύντομα. Αυτές ήταν οι Olympic Aviation, Athens Airlines, Apollo Airlines, Cretan Airlines, Macedonian Airlines, Kronus Airlines, Hellenic Imperial Air, Hermes Airlines, Skywings airlines, Astra Airlines, Hellas Jet, Sky Greece Airlines, Ellinair, Fly Hellas. Δύσκολη μπίζνα οι αερομεταφορές. Άλλωστε ο ιδιοκτήτης της Virgin Atlantics Ρίτσαρτν Μπράνσον, όταν ρωτήθηκε πως μπορεί να γίνει κάποιος εκατομμυριούχος, είχε απαντήσει αφοπλιστικά: «Μπορείς να γίνεις εκατομμυριούχος, όταν είσαι δισεκατομμυριούχος και αποφασίσεις να φτιάξεις μια αεροπορική εταιρεία».

(συνεχίζεται…)