Μετανάστευση – προσφυγιά – εξορία (Μέρος Α’)

ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

Τ. Λυκειάρχη

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

• «Οι εκ των στάσεων εκπίπτοντες έκτιζον τας αποικίας»

Ασφαλώς το θέμα της μετανάστευσης, το οποίο συνδέεται άμεσα με την προσφυγιά, δεν είναι δημιούργημα της εποχής μας. έχουμε την αίσθηση ότι στις ημέρες μας έχει πάρει τεράστιες και ανησυχητικές διαστάσεις.

Η αρχή του φαινομένου εστιάζεται στα προϊστορικά χρόνια. Συχνά παρατηρούμε μετακινήσεις ομάδων ανθρώπων είτε για λόγους βιοποριστικούς είτε και για λόγους άσκησης βίας από ομάδα ισχυρών ατόμων.

Τη βίαιη, αλλά και τη βιοποριστική αιτία για μετακίνηση ομάδων λαών μάς τη μαρτυρεί η σωρεία των νεολιθικών οικισμών και η καταστροφή πολλών από αυτούς, όπως αποδείχτηκε από τη χρήση του αρχαιολογικού νυστεριού, αφού η αρχιτεκτονική τους δομή ομιλεί για ανέγερση νέων καταλυμάτων πάνω σε παλιά τα οποία είτε εγκαταλείφθηκαν αναγκαστικά, λόγω αδυναμίας επιβίωσης, είτε ύστερα από εκδηλωθείσα βίαιη επίθεση επήλυδων.

Το κακό συνεχίστηκε και κατά τους ιστορικούς χρόνους. Εύγλωττη μαρτυρία αποτελεί η σωρεία των ελληνικών αποικιών, που ιδρύθηκαν στις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Βέβαια η ίδρυση μιας νέας αποικίας δεν σήμαινε ειρηνική εγκατάσταση πάντοτε. Κοντά στην ταλαιπωρία των αποίκων – μεταναστών, συνήθως, ορθωνόταν και η βίαιη αντίδραση των γηγενών, η οποία έπαιρνε τη μορφή της ένοπλης επίθεσης. Και ήταν φυσικό κάτι τέτοιο, αφού οι νεοφερμένοι ζητούσαν μέρος από τη γη τους και συμμετοχή στα αγαθά, που αυτή παρήγαγε. Κάτι που θα έθετε, ενδεχομένως, σε κίνδυνο τη δική τους επιβίωση (των γηγενών).

Μετανάστευση και προσφυγιά των λαών παρατηρείται όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι γνωστός ο εξαναγκασμός σε μετανάστευση – εξορία των Εβραίων τόσο στη Βαβυλώνα, όσο και στην Αίγυπτο.

Συχνές είναι και οι μεταναστεύσεις των λαών της Ασίας, με προεξάρχουσα εκείνη των Σελτζούκων και των Οθωμανών, οι οποίοι δίνουν το οριστικό χτύπημα για το ξεθεμελίωμα της άλλοτε κραταιάς βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Είχε προηγηθεί η μετακίνηση των ρωμαίων πολιτών και η ελκυστική για πολλούς από αυτούς εγκατάσταση (των βετεράνων του πολέμου) στα σύνορα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Επρόκειτο για τους φρουρούς των συνόρων (litinaei milites) με αντάλλαγμα την παραχώρηση γης για επιβίωση.

Μεγάλη μετακίνηση λαών της Ευρώπης συντελείται και με τις Σταυροφορίες με την ευλογία της Καθολικής Εκκλησίας και τον επίπλαστο λόγο της απελευθέρωσης των Αγίων Τόπων, στην ουσία όμως για να αποφευχθεί η έκρηξη και στη συνέχεια η δυναμική σύγκρουση του λαού με τους γαιοκτήμονες, οι οποίοι εξαθλιώσανε τους λαούς της Ευρώπης, οικειοποιούμενοι τη γη τους και οδηγώντας τους στον εξ ασιτίας θάνατο. Δυστυχώς εδώ ο ρόλος της Καθολικής Εκκλησίας δεν υπήρξε έντιμος, αλλά παραπλανητικός, αφού διά χειλέων του Πάπα Ουρβανού του Γ’ τους προέτρεπε να εγκαταλείψουν την πάτριο γη, η οποία αδυνατούσε να τους διαθρέψει και πως κινδύνευαν από τον εξ ασιτίας θάνατο. Η μόνη λύση θα ήταν η απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, που θα τους εξασφάλιζε την επιβίωση.

Δυστυχώς εκείνη η πολιτική της Καθολικής Εκκλησίας έδωσε την ανεπούλωτη μαχαιριά στην καρδιά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με την άλωση της Βασιλείας των Πόλεων, αφού πλέον η Αυτοκρατορία κατέστη τόσο ευάλωτη, ώστε περιήλθε ανεπανόρθωτα στα χέρια των Οθωμανών.

Στην πρώτη εικοσαετία του 20^ου αιώνα ο Ελληνισμός της καθ’ ημάς Ανατολής (Πόντιοι, Θρακιώτες, Μικρασιάτες), ο οποίος, ενώ διήνυσε πορεία πολιτιστικής, οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης τριών χιλιάδων χρόνων, αναγκάσθηκε από το κεμαλικό καθεστώς με τη συνέργεια των Δυνατών της Ευρώπης (Γερμανών, Άγγλων, Γάλλων, Ιταλών, Αυστριακών) να οδηγηθεί χιλιοπληγωμένος στο σώμα και στη ψυχή στη μητέρα πατρίδα, αφήνοντας πίσω του το βιός του, τη βόλεψή του, τη γαλήνη, τα ιερά προσκυνήματα, τάφους μαρτύρων, κομμάτια της ψυχής του, ακούσιο χάρισμα στον πολέμιο του σταυρού και υπέρμαχο της χρήσης της μάχαιρας.

Θα αποφύγω να αναφερθώ στις τραγικές συνέπειες εκείνου του ξεριζωμού, ο οποίος αποδείχθηκε ιστορικά οδυνηρότερος της Άλωσης της Βασιλίδος των Πόλεων. Και τούτο, γιατί οι οδυνηρές συνέπειες ανακυκλώνονται κάθε χρόνο με εκδηλώσεις μνήμης. Αναλυτικά γνωστές.

Στίγμα για την πολιτισμένη ανθρωπότητα αποτελεί και ο σταλινικός ξεριζωμός χιλιάδων ατόμων στην άξενη Σιβηρία.

(συνεχίζεται…)