ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

Τ. Λυκειάρχη

 

  • Σεβασμός προς τις αρχαιότητες

 

 

Συνεχίζοντας την αναφορά στις αρχαιότητες του τόπου μας, θα ήθελα να καταγράψω τους προβληματισμούς μου σχετικά με τον εντοπισμό της ακρόπολης της Πλατανιάς, που βρίσκεται σε λόφο ανατολικά του σημερινού χωριού, γνωστού ως «βουνού του Μιμίκου».

Και ήταν εύλογο να γεννηθεί μια σειρά από απορίες, όπως: Ποιοι ήταν οι κατασκευαστές της, πώς ονομάζονταν, ποιες ήταν οι ασχολίες τους, πόσα χρόνια διήρκεσε η κατοίκησή της, πότε και για ποιο λόγο εγκαταλείφθηκε η κατοίκησή της, τι απέγιναν οι ένοικοί της, παρέμειναν στο σημερινό χώρο ή μετανάστευσαν σε άλλον τόπο;

Σ’ όλα τα πιο πάνω ερωτήματα επιβαλλόταν μια όσο το δυνατόν πιο πειστική απάντηση. Και αυτή θα προερχόταν, κυρίως, από τις γραπτές πηγές.

Επιδόθηκα λοιπόν στην αναζήτηση γραπτών μαρτυριών, ώστε η προσέγγιση με τους μακρινούς προγόνους μας να ήταν αρκετά εφικτή.

Με την ομάδα την ολιγάριθμη των φίλων κατοίκων του σημερινού οικισμού ξεκινήσαμε την αναζήτηση για ανεύρεση επιγραφής ή και επιγραφών, που θα έριχναν αρκετό φως στο αγωνιώδες ερώτημα ποιοι τέλος πάντων ήταν οι συνάνθρωποί μας, που ξεδίπλωσαν για χιλιετηρίδες τη ζωή τους στην ημιορεινή αυτή περιοχή;

Έχοντας κατά νου ότι ένα μέρος του υλικού παλαιών κτισμάτων, τα οποία μετεβλήθησαν σε ερείπια για διάφορους λόγους (εγκατάλειψη, γήρανση, πυρκαγιά κ.α.) χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή νέων στραφήκαμε στις κατοικίες εκείνες, που βρίσκονται ανατολικά και νοτιοανατολικά του σημερινού οικισμού μήπως εντοπίσουμε σε εξωτερικούς τοίχους, αλλά και σε βαθμίδες (κάτι τέτοιο εντόπισα στο Καλαμπάκι, όπου ως σκαλοπάτι παλαιάς οικίας χρησιμοποιήθηκε ρωμαϊκή επιγραφή) κάποια επιγραφή και σπάραγμα επιγραφής, που θα διαφώτιζε την πλανώμενη απορία.

Δυστυχώς σταθήκαμε άτυχοι, αφού ούτε και οι εντοπισθέντες βωμοί έφεραν κάποια επιγραφή. Και η απορία για έλλειψη επιγραφής ή επιγραφών έμεινε αναπάντητη, χωρίς βέβαια να πεισθούμε ότι οι κάτοικοι, που έζησαν στο χώρο από τα προϊστορικά χρόνια και μετά, δεν θεωρήσανε αναγκαία την αποτύπωση κάποιας επιγραφής, η οποία θα τους απάλλασσε από την ανωνυμία.

Τα χρόνια κύλησαν και η απορία εξακολουθούσε να υφίσταται μέχρις ότου περιήλθε στα χέρια μου το βιβλίο του Γερμανού Peter Pilhofer με τίτλο «Katalog der Inschriften von Philippi, II, Tubngen 1999».

Στις σελίδες 493-496 και με τίτλο κεφαλαίου «Von Πλατανιά bis Αλιστράτη = Από την Πλατανιά μέχρι την Αλιστράτη» και υπότιτλο «Inschrift des Δεντούπης und Seiner Familie = Η επιγραφή του Δεντούπη και της οικογένειάς του» γίνεται λόγος για κάποιον Δεντούπη, ο οποίος έζησε στην περιοχή τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Παραθέτουμε λοιπόν την επιγραφή, όπως καταγράφηκε:

[Ουά]λλης [Δε/ν[του]πήο[υλς ήρω<ς>

[Δε]ντούπης Βείθυος βουλευτής

Ανέθηκεν εαυτώ και τω υιώ

Ουάλλεντι αντιστρατήγω και φορο-

λόγω ετών κε΄ και γυναικί αυτού

Μάτα Κουνοισιήους

Προφανώς ο Pilhofer δεν εγνώριζε για την ύπαρξη της επιγραφής. Τη βρήκε σε δημοσίευμα του Γάλλου επιγραφολόγου Perdrizet, ο οποίος την εξέδωσε και τη σχολίασε πρώτος στο έργο του «Inscriptions des Philippes, 1900» (=Επιγραφές των Φιλίππων).

Δείχνοντας ενδιαφέρον ο Pilhofer για την επιγραφή, επισκέφθηκε στις 27 Αυγούστου του 1992 την Πλατανιά για να τη δει. Δυστυχώς έφυγε απογοητευμένος.

Δίχως να γνωρίζω τίποτε για την επίσκεψη αυτή του Pilhofer ρώτησα τους κατοίκους, αν γνωρίζουν κάτι για την ύπαρξή της. Μου έδωσαν κάποιες ασαφείς πληροφορίες χωρίς βέβαια να γνωρίζουν κάτι σχετικό με την πιο πάνω επιγραφή. Μου είπαν πως είδαν κάπου κοντά στην ακρόπολη «μια πλάκα με γράμματα», όμως δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι έγραφε ούτε και αν ήταν η επιγραφή για την οποία τους μιλούσα. Και ήταν εύλογο κάτι τέτοιο. Σε ερώτησή μου, αν την ξαναείδαν, μου απάντησαν ότι χάθηκε, χωρίς να μπορούν να προσδιορίσουν το πώς. Το ίδιο συνέβη και με το σπάνιας κατασκευής κιονόκρανο, που χρησίμευε ως προσωρινό βάθρο ξύλινου στύλου, που στήριζε το πάτωμα διωρόφου οικοδομής ακατοίκητης τελευταία, η οποία κατεδαφίσθηκε.

Ο Perdrizet στο δημοσίευμά του εκείνο μας έδωσε ακριβή περιγραφή της επιγραφής, της οποίας οι διαστάσεις ήταν: ύψος 2,50 μ., πλάτος 0,63 μ. και πάχος 0,17 μ.

Η λίθινη πλάκα, εκτός από την πιο πάνω επιγραφή, φιλοξενούσε σε ανάγλυφη μορφή του Θράκα ιππέα, ήρωα αρχικά της Θράκης και στη συνέχεια κατώτερη θεότητα. Τον Θράκα ιππέα συνοδεύει ένας υπηρέτης, ο οποίος είναι πεζός. Ανάγλυφο είναι κι ένα νεκρόδειπνο, στο οποίο παρίστανται τρία πρόσωπα, δύο άνδρες και μία γυναίκα.

Την όλη παράσταση πλαισιώνουν μια μικρή υπηρέτρια, η οποία κρατεί στα χέρια της αγγείο, ενώ στο δεξιό μέρος παριστάνεται μικρός υπηρέτης κρατώντας ένα βαθύ πιάτο. Η όλη παράσταση συμπληρώνεται με ένα άλογο, το οποίο συγκρατεί ένας άνδρας από τα γκέμια.

Το κύριο πρόσωπο της επιγραφής, ο Δεντούπης, ήταν βουλευτής της ανώνυμης μέχρι σήμερα θρακικής κώμης, η οποία ιδρύθηκε στην περιοχή της σημερινής Πλατανιάς.

Δυστυχώς η θρακική αυτή κώμη δεν μας έκανε μέχρι σήμερα την τιμή να αποκαλύψει το όνομά της. Το κρατεί μυστικό έχοντάς το αποθέσει στα σπλάχνα της πλατανιώτικης γης. Ασφαλώς αναμένει το αρχαιολογικό νυστέρι, το οποίο διανοίγοντας τα σπλάχνα της γης της Πλατανιάς, θα μας το κάνει γνωστό. Τρέφουμε ελπίδες ότι κάποτε θα έρθει η αποκάλυψη. Ο αρχαίος οικισμός, ο οποίος εκτείνεται στα ριζά του λόφου και αναμένει υπομονετικά, μέχρι σήμερα τη συνάντησή του με την αρχαιολογική σκαπάνη, θα μας κάνει τη χάρη. Ποιος ξέρει όμως πότε. Δυστυχώς οι αρχαιολογικές έρευνες στα βόρεια κράσπεδα του ελλαδικού χώρου πορεύοντας με πορεία χελώνας. Φαίνεται πως η περιοχή μας είναι κράτος άλλου Θεού. Μακάρι να διαψευσθούμε. Το σκοτάδι της ιστορικής μνήμης όχι μόνο δεν ωφελεί, αλλά ενέχει και κινδύνους. Ας το αναλογισθούν, όσοι εκούσια αναλαμβάνουν να διαχειρισθούν τις τύχες αυτού του πολύπλαγητου τόπου.

Κλείνοντας τη σύντομη αναφορά μου στην επιγραφή του βουλευτή Δεντούπη, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον συνάδελφό Μουράτη Κοροσιάδη για την κόπο στον οποίο υπεβλήθη για τη μεταγλώττιση του γερμανικού κειμένου του Peter Pilhofer.