Η Οικονομία του Νομού Δράμας κατά την περίοδο 2000 – 2017

ΑΡΘΡΟ

Του Μάκη Μουρατίδη

• Η πτωτική πορεία μετά το 2010 και η αναγκαιότητα ενός Σχεδίου για το μέλλον

Το παρακάτω κείμενο βασίζεται σε επεξεργασία στοιχείων των Περιφερειακών Λογαριασμών που αφορούν μέχρι στο έτος 2017 (προσωρινά στοιχεία) και έχουν δημοσιευθεί πρόσφατα στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ). Αναλυτικότερο κείμενο για την περίοδο 2000-2015 δημοσιεύτηκε στα τοπικά ΜΜΕ τον Σεπτέμβριο του 2018.

Σκοπός του παρόντος κειμένου είναι, αφενός η περιγραφή σε αδρές γραμμές της πορείας των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας στο νομό Δράμας κατά την περίοδο 2000-2017 και αφετέρου η διατύπωση συγκεκριμένης πρότασης συνεργασίας των τοπικών φορέων, με στόχο τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης και την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας.

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) και Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) κατά κλάδο στο Ν. Δράμας

Γενικές Παρατηρήσεις – Συμπεράσματα

Το ΑΕΠ του Ν. Δράμας κατά την περίοδο 2000-2017 είναι διαρκώς το μικρότερο μεταξύ των πέντε Νομών της Περιφέρειας ΑΜΘ.

Κατά τις πενταετίες 2000-2005 και 2005-2010 το ΑΕΠ του Ν. Δράμας αυξήθηκε κατά 27% και κατά 10% αντίστοιχα, ενώ κατά την πενταετία 2010-2015 μειώθηκε κατά 20%. Στο τέλος του 2017 εμφανίζεται περαιτέρω πτώση του ΑΕΠ κατά 3% σε σχέση με το 2015.

Κατά την πενταετία 2010-2015 η διαφορά μεγέθους ΑΕΠ του Ν. Δράμας σε σχέση με τους υπόλοιπους Νομούς της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. και ιδίως με τους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης μειώθηκε σημαντικά λόγω μεγαλύτερης πτώσης του ΑΕΠ στους Νομούς αυτούς (μεγάλη πτώση στον τομέα Δημόσια διοίκηση και άμυνα κλπ στους Νομούς αυτούς). Κατά τα έτη 2016 και 2017 όμως, οι Νομοί Ξάνθης και Ροδόπης εμφανίζουν ελαφρά ανάκαμψη και η διαφορά μεγέθους ΑΕΠ με το Ν. Δράμας φαίνεται ότι αρχίζει να διευρύνεται και πάλι.

Το ΑΕΠ του Ν. Δράμας στο τέλος του 2017 αντιστοιχεί περίπου με αυτό του έτους 2001, γεγονός που σηματοδοτεί υποχώρηση (μετά το 2010) κατά 16 περίπου χρόνια.

Ο Ν. Δράμας, λόγω μείωσης του πληθυσμού του, εμφανίζεται στο τέλος του 2015 για πρώτη φορά κατά τη δεκαπενταετία 2000-2015 σε καλύτερη θέση ως προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σχέση με τους Νομούς Ξάνθης και Ροδόπης στους οποίους καταγράφεται αύξηση πληθυσμού. Η διαπίστωση αυτή ισχύει και για τα έτη 2016 και 2017.

Η πληθυσμιακή συρρίκνωση του Ν. Δράμας και ιδιαίτερα της πληθυσμιακής ομάδας 0-29 ετών (μείωση κατά 24,11% μεταξύ 2001-2011, ποσοστό το οποίο είναι βέβαιο ότι διευρύνθηκε περαιτέρω μέχρι σήμερα), σε συνδυασμό με την γενικότερη μείωση του ενεργού πληθυσμού, αποτελεί τεράστιο πρόβλημα για το αναπτυξιακό μέλλον του Νομού.

Οι πέντε κυρίαρχοι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίοι το έτος 2017 κατέχουν αθροιστικά το 85% της συνολικής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας στο Ν. Δράμας, είναι οι παρακάτω:

1. Δημόσια διοίκηση και άμυνα κλπ 213 εκατ. ευρώ
2. Ορυχεία, λατομεία, βιομηχανία κλπ 184 ”
3. Χονδρικό και λιανικό εμπόριο κλπ 155 ”
4. Γεωργία, δασοκομία και αλιεία 105 ”
5. Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 99 ”

Ο κλάδος Δημόσια διοίκηση και άμυνα κλπ από την 3η θέση το 2000 ανέρχεται σταδιακά στη 2η θέση το 2005 και στην 1η θέση το 2010 και το 2017.

Ο κλάδος Ορυχεία, λατομεία, βιομηχανία κλπ αποτελεί στυλοβάτη της οικονομίας του Ν. Δράμας, λόγω και της διαχρονικής σταθερότητας που επιδεικνύει, σε αντίθεση με τους άλλους κλάδους που εμφανίζουν έντονες διακυμάνσεις. Ο συγκεκριμένος κλάδος καταλαμβάνει τη 2η θέση τόσο το 2000 όσο και το 2017.

Ο κλάδος Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, μεταφορές, υπηρεσίες παροχής καταλύματος και εστίασης κλπ από την 1η θέση το 2000 και το 2005 υποβιβάζεται σταδιακά στη 2η θέση το 2010 και στην 3η θέση το 2015, όπου παραμένει και το 2017.

Ο κλάδος Γεωργία, δασοκομία και αλιεία από την 4η θέση το 2000 και το 2005 υποβιβάζεται στην 5η θέση το 2010 και το 2015. Το 2016 επανέρχεται στην 4η θέση, όπου παραμένει και το 2017. Ενδιαφέρον στοιχείο για τον κλάδο αποτελούν οι ελάχιστες διακυμάνσεις του κατά την περίοδο 2000-2017 και ιδιαίτερα κατά την τελευταία δεκαετία.

Ο κλάδος Διαχείριση ακίνητης περιουσίας από την 6η θέση που κατείχε το 2000 ανήλθε σταδιακά στην 5η θέση το 2005 και μετέπειτα στην 4η θέση το 2010 και το 2015. Το 2016 υποβιβάζεται στην 5η θέση, όπου παραμένει και το 2017.

Ειδική αναφορά θα πρέπει να γίνει στον κλάδο Κατασκευές, ο οποίος το 2000 κατείχε την 5η θέση (78 εκ. ευρώ), ενώ το 2017 κατέχει την 7η θέση (31 εκ. ευρώ).

Συμπερασματικά αναφέρεται ότι:

-Το ΑΕΠ του Ν. Δράμας κατά την περίοδο 2000-2017 είναι διαρκώς το μικρότερο μεταξύ των πέντε νομών της Περιφέρειας ΑΜΘ.

-Το ΑΕΠ του Ν. Δράμας στο τέλος του 2017 αντιστοιχεί περίπου με αυτό του έτους 2001, γεγονός που σηματοδοτεί υποχώρηση (μετά το 2010) κατά 16 περίπου χρόνια.

-Κατά τη δεκαετία 2000-2010 εμφανίζουν άνοδο σχεδόν όλοι οι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας (πλην του κλάδου των Κατασκευών), άσχετα με τις όποιες στρεβλώσεις (Δημόσια Διοίκηση κλπ, Αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας, κλπ).

-Αντίθετα, κατά το διάστημα 2010-2017 σχεδόν όλοι οι κλάδοι εμφανίζουν πτώση, σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις σημαντικότατη.

-Ο κλάδος Ορυχεία, λατομεία, βιομηχανία κλπ αποτελεί στυλοβάτη της οικονομίας του Ν. Δράμας, λόγω και της διαχρονικής σταθερότητας που επιδεικνύει.

-Ο κλάδος Γεωργία, δασοκομία και αλιεία αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την οικονομία του Nομού, κυρίως λόγω της διαχρονικής σταθερότητάς του, ιδιαίτερα κατά την περίοδο 2010-2017.

-Οι δύο προαναφερθέντες κλάδοι κατέχουν αθροιστικά το 33% της συνολικής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας στο Ν. Δράμας, όταν το αντίστοιχο ποσοστό ως Μ.Ο. των δύο κλάδων στο σύνολο της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. είναι 26%. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει την σπουδαιότητά τους για την οικονομία του Νομού.

-Η πληθυσμιακή συρρίκνωση και ιδιαίτερα της πληθυσμιακής ομάδας 0-29 ετών, αποτελεί τεράστιο πρόβλημα για το αναπτυξιακό μέλλον του Ν. Δράμας.

Σε συνέχεια όσων αναφέρθηκαν παραπάνω και για τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης στο Νομό Δράμας, κρίνεται επιβεβλημένη η εκπόνηση ενός Σχεδίου Ανάπτυξης της Τοπικής Οικονομίας, το οποίο θα βασίζεται στην αναλυτική Αποτύπωση και Αξιολόγηση των κλάδων και υποκλάδων οικονομικών δραστηριοτήτων στο νομό. Στο Σχέδιο θα διατυπώνονται Κατευθύνσεις Ανάπτυξης των κρίσιμων κλάδων και υποκλάδων και τη συσχέτισή τους με την αύξηση της απασχόλησης στο νομό, λαμβάνοντας υπόψη τις ευρωπαϊκές, εθνικές και περιφερειακές πολιτικές. Παράλληλα θα δίνεται έμφαση στη δυνατότητα άσκησης αναπτυξιακών πολιτικών και ενισχυτικών δράσεων σε τοπικό επίπεδο (χωροταξική οργάνωση, αναπτυξιακές υποδομές, συγκροτημένες θεσμικές ρυθμίσεις, κίνητρα κλπ), ιδιαίτερα για κρίσιμες οικονομικές δραστηριότητες όπως η εξόρυξη και επεξεργασία μαρμάρου, η αγροτική παραγωγή κλπ.

Ως επιβεβλημένη κρίνεται η συνεργασία της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. (Περιφερειακή Ενότητα Δράμας), των Δήμων του Nομού και των Επιμελητηρίων (ΕΒΕ, ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ) για την εκπόνηση του προαναφερθέντος Σχεδίου Ανάπτυξης της Τοπικής Οικονομίας, κυρίως όμως για την υλοποίηση δράσεων σύμφωνα με τις Κατευθύνσεις που θα διατυπώνονται σε αυτό.