ΑΡΘΡΟ
Της Βασιλικής Γ. Χατζοπούλου
Δικηγόρου παρ’ Εφέταις,
Κατόχου του Μεταπτυχιακού Διπλώματος «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ MASTER IN BUSINESS ADMINISTRATION-MBA»
Είναι γεγονός ότι, κατά καιρούς, έχουν διατυπωθεί πολλοί ορισμοί για το franchising. Σύμφωνα με τον επικρατέστερο και σε κοινοτικό επίπεδο, το franchising είναι η σύμβαση, που συνάπτουν δύο επιχειρήσεις, ανεξάρτητες μεταξύ τους, στα πλαίσια της οποίας η μία από τις δύο, η αποκαλούμενη ως δικαιοπάροχος(franchisor), παραχωρεί στην άλλη, στην αποκαλούμενη ως δικαιοδόχο (franchisee), το δικαίωμα να εκμεταλλεύεται το πακέτο franchise. Ειδικότερα ο δικαιοδόχος έναντι άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος εκμεταλλεύεται ένα σύνολο δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας, τα οποία σχετίζονται με εμπορικά σήματα ή επωνυμίες, δικαιώματα αντιγραφής, τεχνογνωσίας ή διπλώματα ευρεσιτεχνίας, διακριτικά γνωρίσματα καταστημάτων, τα οποία ανήκουν στον δικαιοπάροχο. Απώτερος σκοπός της σύμβασης franchising είναι η μεταπώληση συγκεκριμένων τύπων προϊόντων ή η παροχή υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες (Σουφλερός, 1994).
Το franchising εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του 10ου αιώνα στη γαλλική κοινωνία του Μεσαίωνα με τη μορφή της χορήγησης ατέλειας από την πλευρά του κράτους, δηλαδή την απαλλαγή από την υποχρέωση της καταβολής φόρων και δασμών, της απελευθέρωσης ενός ατόμου από τη φεουδαρχική κυριαρχία έναντι ανταλλάγματος ή της απαλλαγής από την υποχρέωση παράδοσης μέρους της σοδειάς στο φεουδάρχη. Με λίγα λόγια το franchising, στην αρχική του μορφή, υποδήλωνε την απόκτηση μιας ελευθερίας, που είχε τον χαρακτήρα απαλλαγής από κάποιον περιορισμό (Μαργαρίτης, 2016).
Στη σύγχρονη μορφή του το franchising χρονολογείται στις ΗΠΑ τουλάχιστον από το 1850 και συγκεκριμένα με την ανάπτυξη της τεχνικής ραπτομηχανών από την εταιρεία Singer. Ο Isaac Singer, στην προσπάθειά του να αυξήσει τη διανομή των προϊόντων του, εγκατέστησε ένα σύστημα franchise. Άλλα παραδείγματα πρώιμου franchising στις Ηνωμένες Πολιτείες αποτέλεσαν το franchising των εμφιαλωτών μαλακών ποτών, των αντιπροσωπειών αυτοκινήτων και φορτηγών και των σταθμών βενζίνης (Dant et al., 2011).
Συγκεκριμένα στo τέλος του 19ου αιώνα η εταιρεία General Motors αποτέλεσε την ηγέτιδα του franchising στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα η Εταιρεία Coca-Cola Co., παραχωρώντας την άδεια χρήσης της τεχνογνωσίας της (know- how) και τα διακριτικά της γνωρίσματα σε έναν μεγάλο αριθμό εμπόρων (dealers), οι οποίοι ευρίσκοντο σε διάφορες αμερικανικές πολιτείες, έθεσε τα θεμέλια του franchising παραγωγής (product franchising) (Μαργαρίτης, 2016).
Εξετάζοντας τη σύμβαση franchising και τα χαρακτηριστικά ενός δικτύου franchise, διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για μία μέθοδο εμπορικής συνεργασίας, βάσει της οποίας η δικαιοπάροχος μεγάλη επιχείρηση (franchisor) στοχεύει στη δημιουργία όσο το δυνατόν περισσότερων σημείων πώλησης των προϊόντων της ή παροχής των υπηρεσιών της, ενώ ο δικαιοδόχος μικρός επιχειρηματίας (franchisee) αποσκοπεί στην αποκόμιση κερδών μέσω της εκμετάλλευσης της εμπορικής φήμης, της τεχνογνωσίας και της οργάνωσης της δικαιοπαρόχου επιχείρησης (Γεωργιάδης, 2008).
Τα πολλά και σημαντικά πλεονεκτήματα του franchising συνέβαλαν, ώστε η διεπιχειρησιακή αυτή συνεργασία να εξαπλωθεί με ταχύ ρυθμό τόσο στη διεθνή, όσο και στην εθνική αγορά. Το franchising προσφέρει πλεονεκτήματα τόσο στον δικαιοπάροχο, όσο και στον δικαιοδόχο (Γεωργιάδης, 2008).
Βάσει ερευνών υπολογίζεται ότι το franchising λειτουργεί σε περισσότερες από 80 χώρες, από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έως την Ευρώπη και από την Ιαπωνία μέχρι την Αυστραλία, αποτελώντας την πρωταρχική επιλογή των επιχειρήσεων. Καλλιεργώντας τον υγιή ανταγωνισμό, την εξειδίκευση και τη δημιουργία νέων μορφών διανομής, συμβάλλει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην ανάπτυξη ακόμη και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, προσφέροντας παράλληλα σημαντικότατα οικονομικά οφέλη στις οικονομίες των χωρών. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι κυβερνήσεις πολλών χωρών συμβάλλουν με κάθε δυνατό τρόπο στην εξάπλωση του franchising (Κωστάκης, 2002).
Τα οφέλη, που παρέχονται στα συμβαλλόμενα μέρη ενός δικτύου εξηγούν πραγματικά γιατί οι αλυσίδες καταστημάτων έχουν προνομιακή θέση στην οικονομία, αλλά και αποτελούν την απάντηση γιατί τόσες πολλές αλυσίδες οργανώνονται μέσω αυτού του θεσμού (Blair και Lafontaine, 2005).
Ερευνώντας τον επιχειρηματικό κόσμο, σε παγκόσμιο επίπεδο, διαπιστώνουμε ότι το franchising αποτελεί την κυρίαρχη μορφή συναλλαγών του 21ου αιώνα. Η εμφάνιση ολοένα και περισσότερων μεγάλων καταστημάτων με επενδύσεις σημαντικών κεφαλαίων, η οργάνωση των επιχειρήσεων κατά τρόπο, που να είναι ανταγωνιστική και η διαφήμιση τόσο των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων, όσο και των προϊόντων κατέστησαν αναγκαία τη συνεργασία των επιχειρήσεων.
Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι το franchising αποτελεί για περισσότερα από 80 χρόνια έναν επιτυχημένο τρόπο στρατηγικής ανάπτυξης μιας οργάνωσης χωρίς όμως απαραίτητα να αυξάνεται το μέγεθος αυτής (Beckmann και Zeyen, 2014).
(συνεχίζεται…)
