ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

  • Η στραβός είν’ ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε…

 

 

Πρωταθλήτρια στην παραοικονομία η Ελλάδα.

«Ζει και βασιλεύει ο Μέγας Αλέξανδρος;» ρωτούσε η γοργόνα τους καραβοκύρηδες.

«Ζει και βασιλεύει το “μαύρο χρήμα” στην Ελλάδα;» ρωτά ο καθένας από τους μη εμπλεκομένους πολίτες.

Σε επίπεδα πάνω από το 1/5 του ΑΕΠ διαμορφώνεται η σκιώδης οικονομία στην Ελλάδα, με τη χώρα μας να καταλαμβάνει την πρώτη θέση παγκοσμίως. Ακολουθεί κατά πόδας η Ιταλία.

Την παγκόσμια πρωτιά μεταξύ των αναπτυγμένων κρατών για την παραοικονομία της καταλαμβάνει η Ελλάδα. Όπως αναφέρει έρευνα του γερμανικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Οικονομικής Έρευνας του Πανεπιστημίου του Tούμπιγκεν, που αναμεταδίδει το World Economic Forum, η σκιώδης οικονομία στην Ελλάδα διαμορφώνεται το 2017 στο 21,5% του ΑΕΠ, με την Ιταλία να ακολουθεί. Στην τρίτη θέση βρίσκεται η Ισπανία και ακολουθούν η Νορβηγία, η Γερμανία, ο Καναδάς και η Αυστραλία.

 

«Μαύρα» το ένα στα 5 ευρώ!

 

Παρά τις χιλιάδες σελίδες των φορολογικών νόμων και διατάξεων, τις προσπάθειες της φορολογικής αρχής και τις κατευθύνσεις των δανειστών είναι αδύνατον να περιοριστεί, πολύ περισσότερο να παταχθεί, η παραοικονομία στην Ελλάδα.

Πάνω από 41 δισ. ευρώ η παραοικονομία στην Ελλάδα.

Στοιχεία: Απώλεια κρατικών εσόδων της τάξης των 9,2 δισ. ευρώ προκάλεσε η φοροδιαφυγή στη χώρα μας το 2016

Η πορεία της Ελληνικής οικονομίας πέραν των σημαντικών προβλημάτων που έχει να επιλύσει όσον αφορά στην κρίση χρέους, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά από άλυτα μέχρι σήμερα ζητήματα. Ένα εξ αυτών στο οποίο επιχειρούμε να εστιάσουμε στο παρόν σημείωμα είναι η καταπολέμηση της παραοικονομίας.

Το ζήτημα όμως που προκύπτει δεν είναι η «καταστροφή» της παραοικονομίας και του παραγόμενου αποτελέσματός της, αλλά η δημιουργία του κατάλληλου πλέγματος κινήτρων το οποίο θα προσαρτήσει τις παραγωγικές δομές της παραοικονομίας στην επίσημη οικονομία. Οι θετικές συνέπειες από μια τέτοια προοπτική πέραν από την αύξηση του ΑΕΠ θα συμβάλει και στη μείωση της ανεργίας.

Γενικά, πάντως, οι ελληνικές κυβερνήσεις αντιμετώπισαν την υπόθεση «φοροδιαφυγή» λες κι επρόκειτο για κάποια «καυτή πατάτα». Για παράδειγμα, το 2007 ψηφίστηκε νόμος για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και συγκροτήθηκε ένα Εθνικό Συμβούλιο υπό την προεδρία του Γιώργου Αλογοσκούφη. Κατάφερε να συνεδριάσει μόλις τρεις φορές…

Η καταπολέμηση της παραοικονομίας επιλέχθηκε και όχι αδίκως μεταξύ άλλων ως «μέσο» το οποίο θα συνέβαλε στην αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης. Ωστόσο, το μέγεθος της παραοικονομίας εξακολουθεί να βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ-28 για το 2013. Πιο συγκεκριμένα, στο 24% του ΑΕΠ ανέρχεται η παραοικονομία στην Ελλάδα για το 2013 σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, εν αντιθέσει με τις χώρες του πυρήνα της Ευρωζώνης οι οποίες έχουν περιορίσει την ανεπίσημη οικονομία σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα.

 

Δεν είναι απλή υπόθεση, όμως

 

Στοιχεία-σοκ για το μέγεθος της φοροδιαφυγής, της παραοικονομίας και της διαφθοράς στη χώρα μας αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια του 11ου ετήσιου συνεδρίου του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου με θέμα «Η φορολογία απέναντι στις σύγχρονες απαιτήσεις του πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος», το οποίο πραγματοποιήθηκε σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας με χορηγούς επικοινωνίας τη «Ναυτεμπορική» και το naftemporiki.gr.

Στο συνέδριο αποκαλύφθηκε επίσης ότι η χώρα μας θα μπορούσε ήδη να είχε υπογράψει συμφωνία με την Ελβετία για τη φορολόγηση των καταθέσεων των Ελλήνων πολιτών στη συγκεκριμένη χώρα με όρους άκρως ευνοϊκούς που θα απέδιδαν σημαντικού ύψους φορολογικά έσοδα στο ελληνικό Δημόσιο, αλλά μέχρι στιγμής δεν το έχει πράξει!

Σύμφωνα με τα στοιχεία, η ετήσια απώλεια δημόσιων εσόδων από τη φοροδιαφυγή υπερβαίνει τα 7 δισ. ευρώ, η παραοικονομία υπερβαίνει τα 41 δισ. ευρώ και η διαφθορά του κρατικού μηχανισμού στερεί από την εθνική οικονομία πόρους ύψους 21 δισ. ευρώ.

Η παραοικονομία εκτός του ότι γεμίζει τις τσέπες ορισμένων, αλλοιώνει τα οικονομικά στοιχεία της χώρας, επηρεάζει αρνητικά τα κρατικά έσοδα, αυξάνει τους φόρους πολιτών και επιχειρήσεων και «χρηματοδοτεί» κάθε είδους παράνομη δραστηριότητα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του World Economic Forum την πρώτη θέση σε όλο τον κόσμο κατέχει η Ελλάδα στη λίστα των χωρών με το υψηλότερο ποσοστό επί του ΑΕΠ, που αποδίδεται στην παραοικονομία.

Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένων Οικονομικών Ερευνών του γερμανικού πανεπιστημίου του Τίμπινγκεν η Ελλάδα με ποσοστό 21,5% του ΑΕΠ στην «σκιώδη οικονομία» βρίσκεται στην πρώτη θέση της λίστας.

Ακολουθούν η Ιταλία με 19,8%, η Ισπανία με 17,2% και η Νορβηγία με 12,2%. Την πρώτη πεντάδα στην οποία βρίσκονται χώρες με διψήφια ποσοστά κλείνει η Γερμανία με 10,4%.

Αυτό αποτελεί σε κάθε περίπτωση «έκπληξη» για τον μέσο πολίτη, όχι όμως και για όσους ασχολούνται με τέτοια θέματα.

Είναι εξάλλου γνωστό ότι στις αγροτικές ενισχύσεις και επιδοτήσεις η Γερμανία ήταν η χώρα με τις μεγαλύτερες απάτες σε βάρος των Κοινοτικών Ταμείων. «Απλώς εμείς καταγράφουμε περισσότερες από τους άλλους» δικαιολογούνται οι Γερμανοί, αλλά η αλήθεια είναι ότι πολλοί έχουν μπει στα… κόλπα.

Η κατάταξη συμπληρώνεται από αγγλοσαξονικές χώρες και άλλες βόρεια των Άλπεων.

Ένας από τους νόμους στην οικονομία λέει ότι όσο αυξάνονται οι φόροι σε μια χώρα, αυξάνεται δυσανάλογα και η «σκοτεινή οικονομία».

 

Η βίαιη απόπειρα ελέγχου της παραοικονομίας μπορεί να απειλήσει την ανάπτυξη

 

Ως «σκοτεινή οικονομία» περιγράφονται οι συναλλαγές από εταιρείες και ιδιώτες που γίνονται «εκτός των επίσημων βιβλίων» προκειμένου, δηλαδή, μέσω των συναλλαγών με μετρητά να αποφεύγεται η πληρωμή φόρων.

Είχε που είχε υψηλές επιδόσεις η Ελλάδα στην «σκοτεινή οικονομία», ήλθε και η έκρηξη των φόρων και εισφορών, ώστε η κατάσταση να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις.

Είχε που είχε υψηλές επιδόσεις η Ελλάδα στην «σκοτεινή οικονομία», ήλθε και η έκρηξη των φόρων και εισφορών, ώστε η κατάσταση να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις

«Αυτό θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε από πληρωμή ενός εμπόρου ή μιας μπέιμπι-σίτερ έως το παράνομο εμπόριο ή το ξέπλυμα χρήματος» αναφέρεται στην ανάρτηση του Wolrd Economic Forum που φέρνει στη δημοσιότητα την έρευνα του γερμανικού πανεπιστημίου.

 

Κι έτσι συμβαίνει στην ελληνική πραγματικότητα

 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η διάχυση της «σκοτεινής οικονομίας» σε όλα τα στάδια της οικονομίας και η δραστηριοποίηση με τον έναν ή τον άλλον τρόπο της πλειονότητας των πολιτών.

Αν μάλιστα συμπεριληφθεί και η παθητική συμμετοχή τότε τα νούμερα είναι συντριπτικά.

Στο πρόσφατο αλλά και απώτερο παρελθόν δεν υπήρξε κυβέρνηση τα τελευταία 45 χρόνια που να μην εξαγγείλει περιορισμό της παραοικονομίας ή και πάταξή της

Στο πρόσφατο αλλά και απώτερο παρελθόν δεν υπήρξε κυβέρνηση τα τελευταία 45 χρόνια που να μην εξαγγείλει περιορισμό της παραοικονομίας ή και πάταξή της. Τίποτα ωστόσο δεν έγινε. Δεν ήθελαν; Ως έναν βαθμό ίσως.

Εκείνο, που εμπόδισε όμως κάθε αποτελεσματική δράση είναι η δυσκολία του εγχειρήματος.

 

Δεν είναι εύκολο, ούτε ανώδυνο

 

Πολλοί συνδέουν τη φοροδιαφυγή με την παραοικονομία, ωστόσο σημειώνεται πως η φοροδιαφυγή είναι μέρος τόσο της παραοικονομίας όσο και της επίσημης οικονομικής δραστηριότητας ενώ μέρος της παραοικονομίας, παρά το γεγονός ότι δεν καταγράφεται επισήμως, καταλήγει στην καταβολή φόρων, μέσω των μεταγενέστερων συναλλαγών με τη φανερή οικονομία.

Το κράτος αντί να φροντίζει για το συμφέρον όλων των πολιτών, προσπαθεί συνεχώς να προωθεί τα επιμέρους συμφέροντα. Αυτό συνέβαινε στην Ελλάδα από την εποχή της σύστασης του σύγχρονου ελληνικού κράτους όπου η σύγκρουση μεταξύ των πολιτικών οδήγησε στη δολοφονία του Καποδίστρια, ο οποίος προσπαθούσε να δημιουργήσει ένα ασφαλές κράτος και να συγκροτήσει ένα δίκαιο σύστημα κατανομής φόρων παρ’ όλες τις αντιδράσεις που υπήρχαν».

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι μέσα στην κρίση και παρά τα σκληρά μέτρα, φτάσαμε ακόμη και στο σημείο το 35% των φόρων να πληρώνεται μόλις από το 3% των φορολογουμένων οι οποίοι δήλωναν μόλις το 15% των συνολικών τους εισοδημάτων!

«Μια μεγάλη “σκοτεινή οικονομία” μπορεί να αποτελεί εστία προβλήματος για μια κυβέρνηση καθώς δεν αποδίδονται φόροι, ωστόσο ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η απόπειρα ελέγχου μιας τέτοιας οικονομίας μπορεί να περιορίσει την οικονομική ανάπτυξη» .

Η εμμονή σ’ ένα λάθος μοντέλο επισημαίνεται κατά καιρούς από πολλούς οικονομολόγους που καταγράφουν το ένα λάθος μετά το άλλο. Στο βιβλίο: «Η ευκαιρία που χάθηκε» (Παναγιώτης Β. Κατσαρός) με μόλις λίγες φράσεις αναφέρεται ξεκάθαρα η αλυσίδα των… λαθών: «Η άδικη κατανομή των φορολογικών βαρών έχει ως αποτέλεσμα την φορολογική άνιση επιβάρυνση φυσικών και νομικών προσώπων. Κατά συνέπεια μέσα σε ένα κλίμα αδυναμίας καταπολέμησης της διαφθοράς και παράλληλα γενικής μείωσης των εισοδημάτων των πολιτών, λόγω των συνεχών μέτρων εισπρακτικού χαρακτήρα, η απαίτηση για ενίσχυση της φορολογικής συνείδησης καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη από τους πολίτες και φαίνεται πως πολύ δύσκολα θα αλλάξει αυτή η στάση».