ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

Για να τελειώνουμε το παραμύθι αυτό πλέον και δια μέσου αυτού να καλύπτουμε την κάθε ανικανότητα Διοίκησης που έχουμε

 

«Ο καθένας μπορεί να θυμώσει – αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο… Αυτό δεν είναι εύκολο», Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομαχεία, μέσα 5ου π.Χ. αιώνα.

Αφιερωμένο εξαιρετικά σε όλους με κάθε έννοια άσκησης εξουσίας στο Ελληνικό Κράτος και δη στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και πιο συγκεκριμένα στην Περιφερειακή Ενότητα Δράμας.

Υπάρχουν πολλές μέθοδοι αξιολόγησης, στη βάση αντικειμενικών κριτηρίων, τα οποία αφορούν ποσοτικά στοιχεία τα οποία είναι μετρήσιμα. Οι μέθοδοι αξιολόγησης στη βάση υποκειμενικών κριτηρίων, αφορούν ποιοτικά στοιχεία και μετρούν τάσεις συμπεριφορές. Ένα πλήρες σύστημα αξιολόγησης πρέπει να χρησιμοποιεί τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά κριτήρια. Ο συνηθέστερος τρόπος αξιολόγησης είναι η αξιολόγηση των υφιστάμενων από τον προϊστάμενο και είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται και στη Δημόσια Υπηρεσία.

Οι κυριότερες μέθοδοι αξιολόγησης αφορούν τη μέθοδο με τις κλίμακες αξιολόγησης, τη μέθοδο σύγκρισης του υπαλλήλου, την μέθοδο του ελεγχόμενου καταλόγου και τη μέθοδο μάνατζμεντ βάση στόχων. Στις κλίμακες αξιολόγησης υπάρχει διαβάθμιση του ποσοτικού ή του ποιοτικού κριτηρίου που αξιολογείται. Στη μέθοδο σύγκρισης υπαλλήλου, ο προϊστάμενος κατατάσσει υποχρεωτικά τους υφιστάμενους τους σε κλίμακα από τον πιο ικανό στον λιγότερο ικανό. Στη μέθοδο του ελεγχόμενου καταλόγου, ο εργαζόμενος αξιολογείται στην βάση ενός Check list, ενώ στην αξιολόγηση βάσει στόχων, ο εργαζόμενος αξιολογείται στη βάση του κατά πόσο έχουν επιτευχθεί οι στόχοι που έχει θέσει ο μάνατζερ του.

Οι διάφορες μέθοδοι έχουν τα μειονεκτήματά τους, αλλά το βασικότερο αφορά την διστακτικότητα των μάνατζερ να καταγράψουν θέματα που αφορούν το προσωπικό τους. Η διστακτικότητά τους αυτή οφείλεται στο ότι δεν ξέρουν ακριβώς πώς πρέπει να αξιολογήσουν, μιας και αυτό οφείλεται ότι δεν έχουν ιδέα το τι σημαίνει να έχεις θέση ευθύνης και θα αναφέρω όπως πάντα το απόφθεγμα του Αρχαίου Νομοθέτη Σόλωνα του Αθηναίου που έλεγε «άρχεσθαι μαθών άρχειν επιστήσει» και σημαίνει «αν μάθεις να διοικείσαι, θα μάθεις να διοικείς», ή στο ότι πιστεύουν ότι και οι δικοί τους προϊστάμενοι θα τους αξιολογήσουν με τον τρόπο που αξιολόγησαν και αυτοί ή επειδή θα χρειαστεί να δικαιολογήσουν την αξιολόγηση που έβαλαν στους ίδιους τους εργαζόμενους και στην ανώτερη διοίκηση

Στον ελληνικό χώρο από την αρχαιότητα ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και ο Ξενοφών θεωρούσαν τη διοίκηση ως επιστήμη.

Ο όρος ηγεσία («leadership») στην ελληνική γλώσσα προέρχεται από την λέξη ηγούμαι η οποία σημαίνει είμαι επικεφαλής δηλαδή διευθύνω και καθοδηγώ, ταυτίζεται συνήθως με τη κορυφή της ιεραρχίας όπως τον πρόεδρο μιας εταιρίας ή ενός οργανισμού, τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων, τον διευθυντή μιας τράπεζας, τους Υπουργούς κ.λπ. Στις κοινωνικές επιστήμες ο όρος της ηγεσίας έχει μια πιο πλατιά ερμηνεία.

Έναν ηγέτη μπορείς να διακρίνεις και σε μια φιλική παρέα, σε μια οικογένεια ή σε μικρές ή μεγάλες ομάδες ανθρώπων.

Ρίχνοντας μια ματιά στις κριτικές για την ηγεσία βλέπουμε ότι τοποθετούνται σε δυο άκρα, από τη μια αυταρχικές και από την άλλη άκρως δημοκρατικές ως προς την επίτευξη των στόχων ή ως προς τη σχέση με τους υπαλλήλους.

Στην πραγματικότητα όμως οι μορφές ηγεσίας βρίσκονται κάπου στη μέση. Πρότειναν ένα συνεχές, στα άκρα του οποίου βρίσκονται η αυταρχική μορφή και στη μια άκρη και στην άλλη η δημοκρατική.

Στο συνεχές αυτό μοντέλο βρίσκονται τέσσερεις μορφές: την αυταρχική (όπου ο ηγέτης παίρνει τις αποφάσεις, τις ανακοινώνει και απαιτεί από το προσωπικό να τις υπακούει τυφλά, την πειστική (όπου ο ηγέτης παίρνει όλες τις αποφάσεις χωρίς να τις συζητά, αλλά προσπαθεί να τους μεταφέρει τον ενθουσιασμό του για αυτές για να τις εφαρμόσουν), τη συμβουλευτική (στην οποία ο ηγέτης πριν τη λήψη των αποφάσεων συζητά με το προσωπικό χωρίς φυσικά να δεσμεύεται), τη δημοκρατική (όπου ο ηγέτης πριν να συζητήσει με το προσωπικό προσπαθεί να λύσει τα προβλήματα που υπάρχουν για να είναι πιο εύκολη η λήψη αποφάσεων που θα παρθούν από κοινού).

 

Διαφορές μεταξύ Ηγεσίας και Μάνατζμεντ

 

Οι δύο έννοιες ηγεσία (leadership) και διεύθυνση (management) πολύ συχνά συνδέονται στενά και άλλες φορές είναι εναλλακτικού χαρακτήρα και άλλες φορές συμπληρωματικές. Σύμφωνα με τον καθηγητή του πανεπιστημίου Harvard John Kotter (1990) η ηγεσία (leadership) και η διεύθυνση (management) είναι έννοιες οι οποίες συμπληρώνουν και επηρεάζουν η μία την άλλη, καθώς ο διευθυντής ασχολείται με την καθημερινή διαχείριση, ενώ ο ηγέτης προσπαθεί στην καλύτερη απόδοση και συγχρόνως επενδύει στις σχέσεις των εργαζομένων.

Πιο κάτω επισημαίνονται κάποιες από τις διαφορές μεταξύ των δυο αυτών εννοιών.

Το μάνατζμεντ:

Αποτελεί ένα σύστημα κανόνων το οποίο είναι επιστημονικά καθορισμένο και οι άνθρωποι λειτουργούν προγραμματισμένα για την επίτευξη των στόχων του. Θεωρεί πρώτιστο την αυστηρή τήρηση των επιστημονικών μεθόδων και κανονισμών. Από την άλλη η ηγεσία στηρίζεται στην ικανότητα, την τέχνη του ηγέτη, κάτι που αφορά την προσωπικότητά του, να πείθει το ανθρώπινο δυναμικό ώστε να θεωρεί τους στόχους του και δικούς του στόχους.

Είναι σύνολο επιστημονικών γνώσεων που διδάσκονται και μεταδίδονται. Αν και θεωρείται από πολλούς ότι ο ηγέτης δεν γεννιέται, αλλά γίνεται στην πορεία, εντούτοις κανείς δεν αμφισβητεί ότι παίζουν μεγάλο ρόλο τα στοιχεία του χαρακτήρα του και της προσωπικότητάς του.

Δεν παρεκκλίνει από τις δομές και αποτελεί δεδομένο την αυστηρή διατήρηση των μεθόδων και των κανονισμών. Ο ηγέτης από την άλλη ενθαρρύνει την αλλαγή των μεθόδων και την ένταξη καινοτομιών και πρωτοβουλιών για την υλοποίηση σκοπών και στόχων.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια μετακίνηση από τη διοίκηση προς την έννοια της ηγεσίας, αφού η διοίκηση επικεντρώνεται στο σύστημα σε αντίθεση με την ηγεσία που επικεντρώνεται στον άνθρωπο. Διαχρονική φαίνεται να παραμένει η ρήση του Warren Bennis (1989) ότι οι διευθυντές κάνουν τα πράγματα σωστά ενώ οι ηγέτες κάνουν τα σωστά πράγματα (managers are people who do things right, leaders are people who do the right things). Ο ίδιος έχει αναφέρει ότι «Η ηγεσία είναι σαν την ομορφιά, είναι δύσκολο να την ορίσεις, αλλά την καταλαβαίνεις αμέσως όταν τη συναντάς».

Η έννοια της ηγεσίας λειτουργεί σαν ομπρέλα κάτω από την οποία βρίσκονται οι δύο άλλοι όροι, η Διεύθυνση και η Διοίκηση. Εκτός από την καθημερινή διοίκηση ενός οργανισμού, ο Διευθυντής θα πρέπει να του δίνει κατεύθυνση για ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Επίσης πιστεύει ότι η Διοίκηση έχει να κάνει καθαρά με την γραφειοκρατική λειτουργία του οργανισμού.

Εν κατακλείδι θα μπορούσαμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι η διεύθυνση χρειάζεται τις ιδιότητες του ηγέτη για να είναι αποτελεσματική. Χρειάζεται όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που ανήκουν στη προσωπικότητα του ηγέτη, το όραμα, την έμπνευση και τον δυναμισμό. Από την άλλη καμιά εγγύηση για επιτυχία δεν έχει ένας ηγέτης αν δεν χρησιμοποιεί, όταν είναι απαραίτητο, τον έλεγχο τον συντονισμό, τον προγραμματισμό και τη χρήση της λογικής όπως ένας διευθυντής.

Δυστυχώς οι κομματικές επιλογές έχουν καταφέρει δυο πράγματα, πρώτον να καταστρέψουν αξιολογότατους ανθρώπους με προσόντα, οι οποίοι είχαν το ελάττωμα ότι δεν ήσαν οικείοι του κυβερνώντος κόμματος, και δεύτερον να έρθουν σε θέσεις επιτελικές άνθρωποι φελλοί κατά κυριολεξία της λέξης που δεν μπορούν όπως έλεγαν οι γονείς μας να χωρίσουν δυο μπάλες άχυρο.

 

Για την Ιστορία

 

Για να μαθαίνουν οι διοικούντες και να μαθαίνουν και οι νέοι.

«Είτε με τις αρχαιότητες, είτε με Ορθοδοξία, των Ελλήνων οι κοινότητες φτιάχνουν άλλο γαλαξία» Διον. Σαββόπουλος.

Ο πρώτος νόμος «Περί σχηματισμού και διαιρέσεως των Δήμων», στην ιστορία του ελληνικού κράτους, ψηφίστηκε το Δεκέμβριο του 1833 και τον Οκτώβριο του 1834, σχηματίστηκε ο Δήμος Αθηναίων. Μέχρι να φτάσουμε στην τελευταία οργάνωση του συστήματος αυτοδιοίκησης «Καλλικράτης» που ισχύει σήμερα, πέρασαν περίπου 170 χρόνια. Η Τοπική όμως Αυτοδιοίκηση έχει τις ρίζες της στο Βυζάντιο. Στην Τουρκοκρατία οι κοινότητες είχαν κυρίως την ευθύνη της είσπραξης των φόρων του Σουλτάνου. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένας υψηλός βαθμός αυτοδιοίκησης (Μαδεμοχώρια στη Χαλκιδική, Ζαγόρι, χωριά Πηλίου και Αμπελακίων) που βοήθησε κατά πολύ στην αφύπνιση της εθνικής συνείδησης και στην Επανάσταση του 1821. Στα παλαιά βιβλία της Ιστορίας πριν το 2000 μπορείτε να αντλήσετε πληροφορίες για τη δράση των κοινοτήτων στην Τουρκοκρατία και το Νεοελληνικό κράτος μιας και τα τελευταία έτη μοναχά Ιστορία του Ελληνικού Έθνους δεν διδάσκουν. Ας όψονται…

(συνεχίζεται…)