ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

 

 

 

 

Άραγε, οι αρνητές θα πουν όχι και στον εμβολιασμό για τον καρκίνο;

 

Συμπληρώσαμε δύο χρόνια από τότε που ο κορωνοϊός μπήκε στη ζωή μας και περίπου δώδεκα μήνες από την ημέρα που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί. Έκτοτε, στον θλιβερό απολογισμό μετράμε πάνω από 1.100.000 κρούσματα και 19.000 νεκρούς.

Αναρωτιέμαι πολλές φορές τι θα είχε συμβεί αν η επιστήμη δεν είχε δημιουργήσει το κυριότερο όπλο απέναντι στην πανδημία: το εμβόλιο. Πιθανόν να ζούσαμε εφιαλτικές καταστάσεις με περισσότερους θανάτους, αναζητώντας περισσότερες μονάδες εντατικής θεραπείας, ίσως να συνεχίζονταν η καραντίνα και η κοινωνική απομόνωση, ενώ είναι βέβαιο ότι θα ήμασταν αντιμέτωποι με πολυάριθμα λουκέτα και δυσβάστακτες εισοδηματικές απώλειες.

Πέρσι τέτοια περίοδο όλοι ανυπομονούσαν για την έξοδο από το σκοτάδι της υγειονομικής κρίσης. Μετρούσαν αντίστροφα για την στιγμή που θα ξεκινούσαν οι εμβολιασμοί και θα μπορούσαμε να βγούμε στο ξέφωτο της ελευθερίας. Αγανακτούσαν με τα υγειονομικά μέτρα προστασίας.

Τελικά, τα εμβόλια ήρθαν. Η επιστήμη έτρεξε πιο γρήγορα από ποτέ. Ωστόσο, ο μέσος όρος των εμβολιασμών δεν είναι ο αναμενόμενος για να νικήσουμε τη νόσο Covid-19 και να επιτύχουμε ένα ικανό τείχος ανοσίας. Κάπως έτσι φτάσαμε στο σημείο η υπόθεση των εμβολίων να έχει διχάσει την ελληνική κοινωνία, δημιουργώντας δύο αντίπαλα στρατόπεδα.

Η πολυπόθητη επιστροφή στην κανονικότητα περνά μέσα από τα εμβολιαστικά κέντρα. Η αξιόπιστη ενημέρωση, τα επιστημονικά δεδομένα και τα ορθά επιχειρήματα πρέπει να υπερκεράσουν τον φόβο, τον ανορθολογισμό, τον δισταγμό και την αμφιβολία. Η αντισυστημικότητα δεν αποτελεί σύμβολο θάρρους και αντίδρασης όταν σχετίζεται με θέματα υγείας και ο εμβολιασμός δεν μπορεί να εξαρτάται από ποικίλες ιδεολογικές, θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις.

Είναι απορίας άξιο πώς 19.000 νεκροί δεν έχουν πείσει πολλούς συμπολίτες μας για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού.

Η γραφική συζήτηση για τις παρενέργειες των εμβολίων βρήκε εύφορο έδαφος, ενώ στους αντιεμβολιαστές δόθηκε βήμα σε τηλεοπτικές εκπομπές υψηλής τηλεθέασης. Οι αρνητές, επικαλούμενοι διάφορες θεωρίες συνωμοσίας, θρησκευτικές αντιλήψεις αλλά και μια δήθεν αντίδραση στην πίεση επιμένουν να βρίσκονται στο σημείο μηδέν.

Οι αριθμοί, όμως, αποτυπώνουν τη σκληρή αλήθεια. Είναι ξεκάθαρο ότι αντιμετωπίζουμε μια πανδημία ανεμβολίαστων στις ΜΕΘ των νοσοκομείων.

Εννέα στους δέκα νοσηλευόμενοι στις ΜΕΘ είναι ανεμβολίαστοι, η πίεση που ασκείται σε πολλά νοσοκομεία της Ελλάδας εντείνεται και η πληρότητα των κλινών Covid αγγίζει το 100%. Επιπρόσθετα, 6.500 επαγγελματίες υγείας έχουν μείνει εκτός ΕΣΥ εδώ και τρεις μήνες λόγω του υποχρεωτικού εμβολιασμού.

Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες συγκεντρώσεων των αρνητών, νταήδες δέρνουν όποιον τους ζητήσει πιστοποιητικό εμβολιασμού και ψευτόμαγκες έχουν βρει ευκαιρία να εκφράσουν την αδιαφορία τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.

Από την άλλη, η πανδημία καλπάζει. Οι μέθοδοι πειθούς έχουν εξαντληθεί. Και, δυστυχώς, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η πανδημία είναι «κάτι που δεν τους αφορά». Αν συνέχιζαν να βλέπουν τα φέρετρα να περνούν από τις οθόνες τους, ίσως η κατάσταση να ήταν διαφορετική.

Βέβαια, μπορεί εμείς να έχουμε πληθώρα εμβολίων τα οποία παραμένουν στις αποθήκες, αλλά κάποιοι άλλοι, που τα θέλουν διακαώς, δεν τα έχουν. Συγκεκριμένα, αποκαρδιωτικά είναι τα στοιχεία που δημοσιοποίησε πριν από λίγες μέρες ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) σχετικά με τον εμβολιασμό του πληθυσμού των αφρικανικών κρατών. Ενδεικτικά, από τις 54 χώρες της Αφρικής μόλις οι 15 έχουν εμβολιάσει πλήρως το 10% του πληθυσμού τους.

Μια σημαντική είδηση που στη χώρα μας πέρασε απαρατήρητη ήταν η ανακοίνωση του ΠΟΥ για την έγκριση εμβολίου κατά της ελονοσίας. Προφανώς, στον δυτικό κόσμο η νόσος έχει εξαλειφθεί, αλλά στην Υποσαχάρια Αφρική χιλιάδες παιδιά πεθαίνουν από τη συγκεκριμένη μολυσματική ασθένεια κάθε χρόνο – συνολικά περίπου 500.000 άνθρωποι. Γι’ αυτό η είδηση των επιτυχημένων κλινικών δοκιμών και της υψηλής αποτελεσματικότητας έφεραν χαμόγελα αισιοδοξίας σε ανθρώπους που δεν έχουν την επιλογή να είναι αρνητές ή να γίνονται έρμαια μια υστερικής συνωμοσιολογίας.

Η είδηση των επιτυχημένων κλινικών δοκιμών και της υψηλής αποτελεσματικότητας του εμβολίου ενάντια στην ελονοσία έφεραν χαμόγελα αισιοδοξίας σε ανθρώπους που δεν έχουν την επιλογή να είναι αρνητές ή να γίνονται έρμαια μιας υστερικής συνωμοσιολογίας.

Η ιστορία το έχει αποδείξει. Τα εμβόλια σώζουν ζωές. Εδώ και πολλά χρόνια έχουν μπει στη ζωή μας προκειμένου να προστατευτούμε από μολυσματικές νόσους όπως η διφθερίτιδα, η ερυθρά, η ιλαρά, η ευλογιά αλλά και η πολιομυελίτιδα.

Μέσα από την πανδημία του Covid-19 συνειδητοποιήσαμε ότι η επιστημονική κοινότητα θριαμβεύει. Αναμφισβήτητα, ήταν θαυμαστή η ταχύτητα στην παραγωγή των εμβολίων. Αλλά την ίδια στιγμή επικράτησε ένας ακατανόητος εγωισμός, μια αδιανόητη καχυποψία του τύπου «μα, πώς γίνεται να τα έφτιαξαν τόσο γρήγορα». Πολλοί δεν σκέφτονται ορθολογικά, ούτε θυμούνται ότι τα θύματα άλλων,

παρόμοιων πανδημιών του παρελθόντος δεν ήταν τόσο τυχερά όσο της δικής μας γενιάς.

Ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ μόνο στη χώρα μας, κάθε χρόνο, πεθαίνουν περίπου 30.000 άνθρωποι. Το ερώτημα που τίθεται, λοιπόν, είναι το εξής: άραγε οι αρνητές θα πουν όχι και στον εμβολιασμό κατά του καρκίνου; Όταν βρεθούν μόνοι στο κρεβάτι του πόνου θα εξακολουθήσουν να είναι αντιεμβολιαστές; Όταν δίνουν τη δική τους μάχη στους γκρίζους θαλάμους ενός νοσοκομείου, αντιμέτωποι με τον φόβο και την αβεβαιότητα, θα συνεχίσουν να πιστεύουν ότι τίποτα δεν μπορεί να τους πείσει να εμβολιαστούν;

Αναντίρρητα, η πολυπόθητη επιστροφή στην κανονικότητα περνά μέσα από τα εμβολιαστικά κέντρα. Η αξιόπιστη ενημέρωση, τα επιστημονικά δεδομένα και τα ορθά επιχειρήματα πρέπει να υπερκεράσουν τον φόβο, τον ανορθολογισμό, τον δισταγμό και την αμφιβολία. Η αντισυστημικότητα δεν αποτελεί σύμβολο θάρρους και αντίδρασης όταν σχετίζεται με θέματα υγείας και ο εμβολιασμός, σε αυτή την περίπτωση, δεν μπορεί να εξαρτάται από ποικίλες ιδεολογικές, θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις.

Διαβάζοντας το έξοχο βιβλίο του Κολομβιανού νομπελίστα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες με τίτλο «Το σκάνδαλο του αιώνα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, στάθηκα σ’ ένα ενδιαφέρον ρεπορτάζ από το Καράκας της Βενεζουέλας, το οποίο αφορούσε το θέμα της λειψυδρίας. Ο σπουδαίος λογοτέχνης περιγράφει συναρπαστικά πώς η κλιμάκωση της λειψυδρίας απειλούσε χιλιάδες ανθρώπους.

Ωστόσο, η ανεμελιά των κατοίκων ήταν έκδηλη, παρά τις συνεχείς προειδοποιήσεις των ειδικών. Έτσι, εξακολουθούσαν αμέριμνοι να πλένουν τα αυτοκίνητά τους, να ποτίζουν τα γκαζόν, να κάνουν, χωρίς φειδώ, μπάνιο δύο και τρεις φορές την ημέρα αλλά και να γεμίζουν τις πισίνες τους. Όμως, κάποια στιγμή, οι βρύσες στέρεψαν και τότε οι πολίτες στράφηκαν εναντίον της κυβέρνησης και των υπευθύνων… Μας θυμίζει κάτι αυτή η ιστορία;

Εδώ και δυο χρόνο, η οικουμένη ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την πανδημία του κορωνοϊού. Δεν έχει σημασία αν είσαι κάτοικος Αθηνών, Λονδίνου ή Λος Άντζελες, το ίδιο είναι το πρόβλημά σου. Πρώτα απ’ όλα η ανησυχία για την υγεία τη δική σου και της οικογένειάς σου και έπειτα οι συνέπειες όλης αυτής της κατάστασης στη ζωή σου. Στη δουλειά σου, το μαγαζί σου, το δάνειό σου. Άγχος υγειονομικής αλλά και οικονομικής επιβίωσης.

Αρχικά άγνοια, αβεβαιότητα έως και πλήρης άρνηση του ιού και στην πορεία η σκληρή πραγματικότητα με τις πρωτόγνωρες καταστάσεις. Κι όσο λοιπόν προχωρούσε ο χρόνος και οι περιορισμοί παρέμεναν, όλοι περίμεναν το «θαύμα» που θα μας επέτρεπε να πάρουμε πίσω τις ζωές μας. Να κάνουμε αυτά που μας αρέσουν, πολλά από τα οποία είναι σύμφυτα με την ανθρώπινή μας ιδιότητα. Την κοινωνική μας φύση. Να συναναστραφούμε φίλους και οικείους, να δούμε μια ωραία παράσταση, να πάρουμε αγκαλιά αγαπημένα μας πρόσωπα. Γιατί, μπορούμε να τα περιορίσουμε όλα αυτά για εύλογο χρόνο, να τα καταργήσουμε όμως θα σήμαινε μια θεμελιώδη αλλοίωση της φυσιογνωμίας μας.

Η ιατρική έρευνα υπήρξε φρενήρης και οι προσδοκίες τεράστιες. Το μόνο βέβαιο ανέκαθεν ήταν ένα: για να περάσει μια τέτοια κρίση, να ξεθυμάνει ο ιός και να γίνει

«μη θέμα», πρέπει να επέλθει η περιβόητη συλλογική ανοσία. Να μάθει το σώμα μας τον ιό και να τον εξουδετερώνει, χωρίς να τον μεταδίδει. Και αυτό θα είναι κάτι που θα προκύπτει από τους καθημερινούς αριθμούς. Θα φαίνεται στα κρούσματα και ιδίως στους διασωληνωμένους-νοσηλευομένους και στους νεκρούς.

Μόλις όλα αυτά πέσουν δραματικά και τείνουν σε νούμερα αμελητέα, τότε θα έχουμε τελειώσει. Γιατί θα σημαίνει πως ο ιός εκλείπει. Πώς θα γίνει αυτό; Μόνο με δύο τρόπους. Είτε μέσω ενός εμβολίου που θα έκανε η πλειοψηφία και θα αποκτούσε ανοσία δι’ αυτού, είτε με το να κολλήσουμε όλοι και να ελπίζουμε στις αντοχές του ανοσοποιητικού μας. Και πράγματι, όπως έδειξαν οι στατιστικές, οι περισσότεροι θα περνούσαμε σχετικώς αλώβητοι από αυτό.

Πολλοί όμως, πάρα πολλοί για να είναι ανεκτό σε μία πολιτισμένη και σύγχρονη κοινωνία, δεν θα τα κατάφερναν. Ήδη μετράμε τους νεκρούς σε εκατομμύρια και πολύ περισσότεροι θα πέθαιναν, εάν δεν είχαν ληφθεί μέτρα περιορισμού, που ναι πλήττουν άμεσα την οικονομία, στοχεύουν όμως στην επιβίωση ανθρώπων πρωτίστως και συστημάτων υγείας έπειτα. Και ποιος αλήθεια μπορεί να σταθεί αδιάφορος μπροστά σε αυτήν την ανάγκη και να πει στην ουσία «ναι» σε μια λογική «ευγονικής» ή φυσικής επιλογής; «Οι γεροί να επιβιώσουν, για τους άλλους λυπόμαστε…». Κάποιες χώρες που πήγαν να το δουν έτσι, γρήγορα ανέκρουσαν πρύμνα, πέφτοντας σε αδιέξοδα. Η πορεία της οικονομίας ουδόλως ανεξάρτητη είναι από την υγειονομική κατάσταση μιας χώρας.

Έτσι, εγκλωβισμένοι σε στασιμότητα, όλοι (πρόσωπα, κυβερνήσεις, αγορές) περίμεναν τα νέα από τους επιστήμονες. Θα έβρισκαν εμβόλιο ή φάρμακο και πότε; Θα προλάβαινε η οικονομία να ξεφύγει από την καταστροφή; Λόγω βέβαια της πρωτοφανούς πίεσης, της σημασίας και του κινήτρου, η ένταση της έρευνας υπήρξε πρωτοφανής. Η χρηματοδότηση τεράστια για τα δεδομένα του χώρου και η ανταλλαγή επιστημονικών δεδομένων καταλυτική. Αποτέλεσμα όλων αυτών, το περίφημο εμβόλιο κατά του ιού.

Η επιστήμη μάς έκανε το δώρο. Τώρα εναπόκειται σε κυβερνήσεις και πολίτες να κάνουν ό,τι χρειάζεται. Οι πρώτες να οργανώσουν μια πολύ σύνθετη διαδικασία, οι δεύτεροι να φερθούν ορθολογικά και με κοινωνική ενσυναίσθηση. Κι εδώ αρχίζουν οι δυσκολίες. Πέρα από τα οργανωτικά, το κύριο θέμα είναι οι εξάρσεις ανορθολογισμού που βρίσκουν πάλι έδαφος να εκδηλωθούν. Το τι βλέπουμε να γράφεται είναι εξωφρενικό.

Σπεύδω, να προλάβω ενστάσεις. Δεν μιλώ για την εύλογη επιφύλαξη μπροστά σε μία ανακάλυψη. Αυτή που θέλει να δει κάποια τεκμήρια πριν βγάλει ένα πιο ασφαλές συμπέρασμα. Αυτήν την καλωσορίζω ως ένδειξη μιας ορθολογικής προσέγγισης. Από αυτό όμως, έως τις άναρθρες κραυγές, από πρόσωπα κατά τεκμήριο αναρμόδια, που δεν ανησυχούν απλώς, αλλά είναι και απόλυτα βέβαια και οργισμένα απέναντι σε μια δήθεν ενορχηστρωμένη επίθεση εναντίον μας, υπάρχει χαοτική απόσταση.

Ψευδοεπιστημικές απόψεις, συχνά με πολιτική στόχευση, που δεν δικαιολογούνται. Πρώτα απ’ όλα, δεν έχουν ειρμό, συνοχή. Τα εμπεριέχουν όλα. Τι θέλουν να μας κάνουν δηλαδή; Και ποιοι; Έχει κάποιο ιδιαίτερο «καημό» αυτή, αλλά και κάθε άλλη Κυβέρνηση, να μας… βάλει τσιπ (λες και δεν είμαστε μ’ ένα κινητό στο χέρι) Ή ακόμα χειρότερα να μας κάνει… «ζόμπι», όπως έλεγε εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας;

Δεν χωρεί ανάλυση εδώ. Απλά να επισημάνουμε σε εκείνους που δίνουν βαρύτητα σε τέτοια σενάρια, πως καλές οι χαλαρές συζητήσεις σε παρέες, αλλά το πράγμα σοβαρεύει, όταν μιλάμε για τη δημόσια υγεία. Τόσο λίγο εμπιστευόμαστε τις επίσημες διαβεβαιώσεις; Όσο και αν πράγματι πολλά μπορεί κανείς να σύρει διαχρονικά στο κράτος, πάντως σε τέτοια θεμελιώδη σε εκείνο βασιζόμαστε. Να μας προφυλάξει από ένα σεισμό, να μας σβήσει μια φωτιά, να διανείμει το νερό που πίνουμε. Δεν ξέρω πολλούς να έχουν κάνει ανάλυση στο Γενικό Χημείο… Εμπιστευόμαστε την επίσημη πιστοποίηση.

Ε, λοιπόν τώρα εδώ, όλοι οι αρμόδιοι φορείς μάς διαβεβαιώνουν πως υπάρχει ασφάλεια. Αν δεν το πιστεύουμε, πόσο μάλλον αν πιστεύουμε πως υπάρχει γνώση επικινδυνότητας και δόλος να μας προκληθεί ζημιά, αυτό είναι πολύ σοβαρό. Θα μιλούσαμε για μια τεράστια συνωμοσία εις βάρος μας, ένα έγκλημα ισοδύναμο πραξικοπήματος. Από εκείνα που δικαιολογούν κανονική εξέγερση. Είμαστε εκεί; Θέλουμε να… πάρουμε τα όπλα; Εκεί θα οδηγούσε λογικά η στάση μας, και όχι μόνο στην εκτόνωση μέσω δηλητηριωδών σχολίων, με θυμωμένα προσωπάκια και γελάκια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης!

Σχετικά με τα εμβόλια, διαχρονικά υπήρχαν οι ενάντιοι. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα. Η επιστημονική κοινότητα τα έχει απαντήσει. Όπως και η ζωή. Αν δεν υπήρχαν τα εμβόλια ακόμα θα πεθαίναμε, ήδη από παιδιά, π.χ. από διφθερίτιδα και τέτανο. Ευτυχώς, αυτά δεν μας απασχολούν πια. Το ίδιο θα συμβεί και με τον κορωνοϊό, αν κάνουμε ό,τι και με τα άλλα. Γιατί ακόμα και αυτοί που διαφωνούν π.χ. με το παρόν εμβόλιο, έχουν σίγουρα κάνει τα υπόλοιπα ως παιδιά και προστατεύτηκαν.

«Ναι, αλλά τα άλλα δημιουργήθηκαν μετά από χρόνια», λένε. Πέρα από όσα γράψαμε παραπάνω που δικαιολογούν την ταχύτητα (χρήματα, ανθρώπινο δυναμικό, υπάρχοντα δεδομένα από άλλες έρευνες), να πούμε πως κι ένας υπολογιστής το 1960 (όταν φτιάχτηκαν άλλα εμβόλια) πάσχιζε με τις ώρες για να κάνει μία απλή πράξη. Η σύγκριση με τις σύγχρονες δυνατότητες, συντριπτική. Όταν μπορούμε και διαβάζουμε σε ώρες το ανθρώπινο γονιδίωμα, είναι εύλογο να μπορούμε σε μερικούς μήνες να στοχοποιούμε τα αδύναμα σημεία ενός ιού.

Και οι παρενέργειες; Καταρχάς, όλα τα φάρμακα έχουν δυνητικές παρενέργειες. Αρκεί να δούμε σε οποιοδήποτε σκεύασμα τη σχετική παράγραφο. Σου σηκώνεται η τρίχα. Αν ήταν έτσι, κανείς δεν θα έπρεπε να παίρνει το οτιδήποτε. Κι όμως, η Ελλάδα είναι από τις χώρες με την υψηλότερη κατανάλωση φαρμάκων. Το θέμα είναι στατιστικό. Οι παρενέργειες αφορούν ένα συντριπτικά μικρό και προσδιορισμένο (επιτρεπτό όριο που θέτουν οι αρχές) δείγμα περιπτώσεων. Αποτελούν ένα υπολογισμένο και αποδεκτό «ρίσκο», μπροστά στην ωφέλεια του όποιου φαρμάκου.

Το εμβόλιο ήρθε σε μια κρίσιμη καμπή. Για την παγκόσμια οικονομία και την προσωπική και κοινωνική μας ισορροπία. Είναι μια κύρια οδός για την επιστροφή στην κανονικότητα. Να «μείνουμε μέσα» δεν το θέλουμε άλλο. Τώρα, μας δίνεται ο δρόμος για την έξοδο. Θα τον ακολουθήσουμε ή θα μείνουμε «λαθρεπιβάτες», πατώντας στην υπευθυνότητα των άλλων; Για να επανέλθει η ζωή μας, χρειαζόμαστε μια κρίσιμη μάζα. Ας επιλέξει ο καθένας ποια στάση τον αντιπροσωπεύει…