ΑΡΘΡΟ
Του Χάρη Δαμιανίδη
Απόφοιτου του τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης
Καπιταλισμός χωρίς διαφθορά υπάρχει; Φυσικά και όχι. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί και το σκάνδαλο της Novartis. Αποτελεί ένα πολυεθνικό μεγαθήριο με κεφάλαια από Ελβετία και Γερμανία όπου κατηγορείται για χρηματισμό γιατρών, προκειμένου να συνταγογραφούν τα δικά της φάρμακα έναντι των ανταγωνιστών της και για δωροδοκία πολιτικών αξιωματούχων, τμημάτων του κρατικού μηχανισμού, για να υπάρχει υπερτιμολόγηση όσον αφορά τα φάρμακά της. Το φάρμακο πλέον από κοινωνικό αγαθό, όπως θα έπρεπε να είναι, σήμερα αποτελεί εμπόρευμα, μια τεράστια πηγή κερδοφορίας για συγκεκριμένους ομίλους.
Πριν λίγες μέρες, ο Τσουκάτος, μεγαλοστέλεχος του Πα.Σο.Κ. επί κυβερνήσεων Σημίτη κατέθεσε για το σκάνδαλο της Siemens «ότι 16 δις δραχμές από τα μαύρα ταμεία της Siemens μέσω του ιδίου κατέληξαν στα ταμεία του Πα.Σο.Κ.». Γιατί; Αυτοί που έδωσαν αυτά τα μεγάλα ποσά γιατί το έκαναν; Όχι πάντως από αγαθή πρόθεση. Το αντίτιμο που ζήτησαν και πήραν ήταν οπωσδήποτε πολλαπλάσιας αξίας από το ποσό αυτό.
Το 2016 αποκαλύφθηκε ότι τέλη της δεκαετίας του ’60 στελέχη της βιομηχανίας ζάχαρης στις ΗΠΑ χρημάτισαν καθηγητές πανεπιστημίου του Χάρβαρντ με το ποσό των 6,5 χιλιάδων δολαρίων (σημερινά 50.000 ευρώ) για να βγουν δημόσια και να ενοχοποιήσουν τα κορεσμένα λιπαρά για καρδιαγγειακές παθήσεις και όχι τα ζάχαρα. Όταν αποκαλύφθηκε αυτό το σκάνδαλο οι «λομπίστες» και οι ερευνητές – καθηγητές δεν ζούσαν. Γνωρίζουμε όμως πως ο ένας από αυτούς ήταν αργότερα υπεύθυνος σε θέματα Υγείας της αμερικανικής κυβέρνησης και από τον οποίο εκπορεύονταν πολλά προγράμματα που είχαν σχέση με τη διατροφή του αμερικάνικου λαού.
Αντίστοιχου μεγέθους και χαρακτήρα αποτελεί και το σκάνδαλο Novartis. Και είναι αφέλεια να θεωρήσει κάποιος ότι δεν είχε σχέση το σκάνδαλο Novartis με την ενόχληση των ΗΠΑ για τα κέρδη της Γερμανίας σε βάρος των δικών της εταιρειών, όχι μόνο βέβαια η κόντρα που υπάρχει στον τομέα της φαρμακοβιομηχανίας, αλλά παράλληλα της αυτοκινητοβιομηχανίας όπως επίσης και σε άλλους τομείς. Οι πρακτικές της Novartis χρησιμοποιούνται από όλες τις πολυεθνικές και όχι μόνο στο χώρο του Φαρμάκου. Δεν εφαρμόζονται μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, συνολικά στον καπιταλιστικό κόσμο. Η σταχυολόγηση των παραπάνω σκανδάλων δείχνει την αλληλοσύνδεση έρευνας, οικονομίας και πολιτικής η οποία εκδηλώνεται σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου. Όχι μόνο σε αυτές οι οποίες καθ’ έξιν θεωρούνται διεφθαρμένες αλλά και στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες που υποτίθεται ότι η ηθική «κανονίζει» τις κοινωνικές αλλά και τις διακρατικές σχέσεις. Όμως όλα αυτά αποδεικνύεται ότι είναι μύθος. Δεν υπάρχει χώρα του καπιταλιστικού κόσμου που να μην έχει ξεσπάσει κάθε είδους σκάνδαλο. Αυτά τα φαινόμενα αποτελούν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση σε ένα «ειδυλλιακό» επιχειρηματικό περιβάλλον. Αυτός είναι ο χαρακτήρας αυτού του συστήματος, και όσο περισσότερο οξύνονται οι αντιθέσεις μεταξύ των μονωοπωλιακών ομίλων και των κρατών τόσο περισσότερο θα πολλαπλασιάζονται τέτοια φαινόμενα. Διότι, υπάρχει αντικειμενική βάση για την εκδήλωση των σκανδάλων και της διαφθοράς. Και αυτή δεν είναι άλλη παρά τα πολλαπλά κέντρα συμφερόντων, ο πόλεμος μεταξύ των πολυεθνικών. Στο πλαίσιο αυτού του επιχειρηματικού πολέμου, η υπόθεση της Novartis αποτελεί ένα ακόμα επεισόδιο των ανταγωνισμών ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ποιος ο λόγος πολυεθνικά μεγαθήρια να δωροδοκούν πολιτικούς, επιστήμονες; Μα πολύ απλά για να προωθήσουν τα δικά τους προϊόντα σε βάρος των ανταγωνιστών τους παραβιάζοντας οποιαδήποτε ατομική και κοινωνική ηθική. Η μεγάλη εικόνα λοιπόν είναι ο ανθρωποφάγος ανταγωνισμός ανάμεσα στις πολυεθνικές εταιρείες για ακόμη μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού κέρδους. Αυτή είναι η αιτία της διαφθοράς με οποιαδήποτε μορφή και αν εκδηλώνεται. Και ορισμένοι υπερασπιστές του καπιταλισμού στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τα νοσηρά αυτά φαινόμενα, προσωποποιούν τις ευθύνες, αποδίδοντας τις εξελίξεις στα λάθη και στην αβελτηρία κάποιων προσώπων και στην όχι σωστή λειτουργία των θεσμών. Τους βολεύει αυτή η ερμηνεία γιατί αθωώνει τον καπιταλισμό. Όμως, εύλογα προκύπτει το ερώτημα, μα καλά τόσες πολλές δεκαετίες δεν κατάλαβαν την αιτία των προβλημάτων για να τα εξαλείψουν και αυτά επαναλαμβάνονται κατά συρροή; Η διαφθορά και τα σκάνδαλα δεν εξηγούνται, εστιάζοντας στα λάθη των πολιτικών αλλά θεωρώντας ως μήτρα αυτών των φαινομένων το αδυσώπητο κυνήγι του κέρδους που χωρίς αυτό δεν μπορεί να υπάρξει ο καπιταλισμός. Πάντοτε θα υπάρχουν μονίμως μικρότερα ή μεγαλύτερα σκάνδαλα, όπως επίσης και η διαπλοκή του κρατικού μηχανισμού με τις πολυεθνικές.
