ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

Τ. Λυκειάρχη

 

  • «Η Δράμα εν λίθοις και μνημείοις σωζομένοις φθέγγεται την Ελληνικότητά της»

 

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Περνώντας τις θερινές διακοπές μου στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, επιδόθηκα στην επιτόπια έρευνα της περιοχής. Είχα συγκροτήσει μια μικρή ομάδα από συγχωριανούς μου, οι οποίοι άρχισαν να συμπαθούν τις αρχαιότητες, ύστερα βέβαια από σχετική ενημέρωση.

Έτσι τις αργίες γυρίζαμε όλο το χωριό για να εντοπίσουμε εγκαταλελειμμένες αρχαιότητες. Και η έρευνά μας δεν πήγε χαμένη. Εντοπίσαμε δύο πολύ ενδιαφέροντα κιονόκρανα. Το ένα ήταν κορινθιάζον, αρκετά μεγάλο και σε άριστη σχεδόν κατάσταση. Χρησιμοποιήθηκε, αφού κοιλάνθηκε – δεν ξέρουμε πότε – ως ιγδίο (γουδί) μέσα στο οποίο οι κάτοικοι αποφλοίωναν βρασμένο σιτάρι με τη βοήθεια ξύλινου κόπανου και με πολλά χτυπήματα. Το αποφλοιωμένο σιτάρι το αλέθανε σε πέτρινο χειρόμυλο και μ’ αυτό παρασκευάζανε τα υγιεινότατα εδέσματα, το χασίλι (κάτι σαν λαπά) ή την τανωμένον σουρβάν (σούπα με χτυπητό γιαούρτι).

Το κιονόκρανο αυτό, θαυμάσιας γλυπτικής τέχνης, με προβλημάτισε έντονα. Και κυρίως με προβλημάτισε πώς βρέθηκε στην Πλατανιά, αφού ανήκε σε κτήριο μεγάλων διαστάσεων, προφανώς ναού. Όμως ερείπια ναού, του οποίου αποτελούσε μέρος το κιονόκρανο, δεν εντοπίστηκαν στο χώρο της Πλατανιάς. Υποστηρίχτηκε ότι ίσως να προερχόταν από το χώρο των Φιλίππων, από κάποια βασιλική.

Έγραψα μια μελέτη για το θαυμάσιο αυτό κιονόκρανο, που παρόμοιό του δεν συνάντησα στο νομό Δράμας, υποστηρίζοντας ότι η μεταφορά του από τους Φιλίππους στην Πλατανιά ήταν αδύνατη για τους εξής λόγους: α. Υπήρχε έλλειψη οδού υποφερτής για την κίνηση έστω και υποτυπώδους οχήματος, που θα διευκόλυνε τη μεταφορά της αρχαιότητας αυτής, β. Το κιονόκρανο είναι ογκώδες, κάτι, που πολύ δύσκολα επέτρεπε τη μετακίνησή του σε τόσο μακρά απόσταση για τα δεδομένα της εποχής εκείνης και γ. η μεταγενέστερη χρήση του ως ιγδίου καθόλου δεν εξυπηρετούσε μια τέτοια κοπιαστική προσπάθεια για μεταφορά του από τους Φιλίππους στην Πλατανιά.

Κατέληξα λοιπόν στην εύκολη λύση της απορίας μου ότι ίσως το κιονόκρανο αυτό να προέρχεται από ναό, των χριστιανικών χρόνων, που είχε ανεγερθεί στη σημερινή πλατεία του οικισμού και ο οποίος ναός κατεδαφίσθηκε μετά το 1940, όταν πια χαρακτηρίσθηκε ως ακατάλληλος για την τέλεση των θρησκευτικών εκδηλώσεων των κατοίκων.

Μέχρι πρότινος σώζονταν μερικοί κίονες μονοκόμματοι από γρανίτη, που προέρχονταν από το ναό. Το κιονόκρανο αυτή τη στιγμή είναι εκτεθειμένο στην πλατεία του χωριού.

Το δεύτερο κιονόκρανο εντοπίσθηκε στο ισόγειο ενός σπιτιού μακεδονικής αρχιτεκτονικής και χρησιμοποιήθηκε ως βάθρο ξύλινου στύλου, που στήριζε το ξύλινο πάτωμα της διώροφης κατοικίας. Το φωτογράφισα. Δεν είχε καμία συγγένεια με το κορινθιάζον κιονόκρανο. Αναζήτησα την εικόνα του στα σχετικά αρχαιολογικά πονήματα. Δε βρήκα κάτι παρόμοιο. Περίεργο πράγμα. Πώς βρέθηκε ένα τέτοιο κιονόκρανο στην Πλατανιά και σε ποιο κτίσμα πρόσφερε τις υπηρεσίες του;

Ύστερα από χρόνια το αναζήτησα. Το σπίτι, όπου φιλοξενούνταν και πρόσφερε τις υπηρεσίες του, είχε κατεδαφισθεί ως επικίνδυνο και μαζί του χάθηκε και το κιονόκρανο. Λυπήθηκα. Ίσως άργησα να το προστατεύσω, όπως έγινε με άλλα αρχαιολογικά της Πλατανιάς.

(συνεχίζεται…)