Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΕ ΣΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ «I-SEE» ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ «INTERREG V-A ΕΛΛΑΔΑ-ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 2014-2020»
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΤΣΑΣ
Η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι μια νέα μορφή επιχειρηματικότητας, αναπτυσσόμενη τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, χωρίς όμως ακόμη να έχει λάβει εκείνα τα χαρακτηριστικά που να την καθιστούν μια ξεκάθαρη εναλλακτική πρόταση.
Αν και στην Ελλάδα ο θεσμός της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης καθιερώθηκε με νόμους του 2011 και εν συνεχεία του 2016, όταν και οριοθετήθηκε το πλαίσιο πάνω στο οποίο μπορούν να λειτουργήσουν αυτού του είδους οι επιχειρήσεις, σε άλλες χώρες της Ευρώπης συμπληρώνονται 60 χρόνια ζωής, όπως για παράδειγμα στην Ιταλία, που οι πρώτες κοινωνικές επιχειρήσεις δημιουργήθηκαν το 1952.
Πάντως, το τελευταίο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα ολοένα και περισσότερες κοινωνικές επιχειρήσεις, κυρίως συνεταιριστικής μορφής, ξεκινούν τη λειτουργία τους, έχοντας ως ξεκάθαρη στόχευση την ενσωμάτωση σε εργασιακό περιβάλλον ευάλωτων ομάδων πληθυσμού. Μέσω της δραστηριοποίησης σε μια κοινωνική επιχείρηση δίνεται διέξοδος αντιμετώπισης της ανεργίας και κατ’ επέκταση της φτώχιας που αυτή επιφέρει, ενώ παράλληλα καταγράφεται η απαιτούμενη κοινωνική ενσωμάτωση ανθρώπων που σε διαφορετική περίπτωση θα συνέχιζαν να διαβιούν στο «περιθώριο», έχοντας να αντιμετωπίσουν κοινωνικά στερεότυπα, έλλειψη προσαρμοσμένων εργασιακών χώρων, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης κλπ. Σημαντική βέβαια είναι και η παράμετρος του κοινωνικού οφέλους, καθώς οι κοινωνικές επιχειρήσεις έχουν ένα ιδιαίτερο κοινωνικό αποτύπωμα (π.χ. προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, διατήρηση πολιτιστικών παραδόσεων, φροντίδα ατόμων με ειδικές ανάγκες, παραγωγή και αξιοποίηση τοπικών προϊόντων κ.α.).
Πολύτιμη βοήθεια στην υλοποίηση πολιτικών που έχουν ως αποτέλεσμα την άρση κοινωνικών αποκλεισμών και στην ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας παρέχονται από την Πολιτική Συνοχής της Ε.Ε., η οποία διαθέτει πόρους, μεταξύ πολλών άλλων, και για την εδραίωση και επέκταση της Κοινωνικής Οικονομίας, έτσι ώστε να αποτελέσει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση για την οικονομική ανάπτυξη.
Στο πλαίσιο αυτό, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης συμμετείχε στην υλοποίηση του έργου «Ενδυνάμωση των διαπεριφερειακών κοινωνικών επιχειρήσεων», με ακρωνύμιο «I-SEE», στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας «INTERREG V-A ΕΛΛΑΔΑ-ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 2014-2020». Εκτός από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η οποία ήταν επικεφαλής εταίρος του έργου, συμμετείχαν από ελληνικής πλευράς η ΜΚΟ «Συνεργασία Ενεργών Πολιτών», με έδρα τις Σάπες, και η Αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης» «Η ΣΤΗΡΙΞΗ», με έδρα τη Ξάνθη, ενώ από τη βουλγαρική πλευρά η Περιφέρεια του Σμόλιαν και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο του Σμόλιαν. Η χρονική διάρκεια του έργου ήταν 24 μήνες και ο προϋπολογισμός του 527.838 ευρώ, εκ των οποίων τα 448.662,30 ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και τα 79.175,70 ευρώ από εθνικούς πόρους των συμμετεχουσών χωρών (για την Ελλάδα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων).
Κύριος στόχος του έργου «I-SEE» ήταν η υποστήριξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στις περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και του Σμόλιαν, μέσω της ενθάρρυνσης δημιουργίας κοινωνικών επιχειρήσεων, της κοινωνικής ένταξης και της αύξησης της απασχόλησης στις κοινωνικές ομάδες που διατρέχουν κίνδυνο. Συγκεκριμένα, μέσα από πολύπλευρες δράσεις, δημιουργήθηκαν δομές υποστήριξης για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, αναπτύχθηκαν μηχανισμοί στήριξης και κατάλληλα εργαλεία για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, ενισχύθηκαν οι ικανότητες των συμβούλων κοινωνικής επιχειρηματικότητας και ευαισθητοποιήθηκε το κοινό για την κοινωνική επιχειρηματικότητα. Εξάλλου, όπως έχει αναφέρει πολλές φορές ο Εντεταλμένος Περιφερειακός Σύμβουλος Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Αλέξης Πολίτης, η ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας αποτελεί μια ξεκάθαρη στόχευση για την Περιφέρεια. Άλλωστε, το «I-SEE» δεν είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό έργο, υλοποιούμενο με πόρους της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε., στο οποίο ενεπλάκη η Περιφέρεια Α.Μ.Θ..
Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου «I-SEE» σε κάθε πρωτεύουσα Νομού της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης πραγματοποιήθηκαν σχετικές ενημερωτικές εκδηλώσεις ή συνέδρια, έτσι ώστε να υπάρξει διάχυση των απαιτούμενων πληροφοριών για την κοινωνική επιχειρηματικότητα και ευαισθητοποίηση του κοινού για αυτόν τον τομέα της οικονομίας, ώστε να αποτελέσει σημαντικό μοχλό για την περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν θεματικά εργαστήρια, ενώ υπήρξε και η απαιτούμενη δικτύωση τόσο σε ενδοπεριφερειακό επίπεδο όσο, κυρίως, σε διακρατικό, καθώς ως αναγκαιότητα προβάλλει η συνεργασία των κοινωνικών επιχειρήσεων, έτσι ώστε μέσα από ένα πολλαπλασιαστικό επίπεδο, να επιτευχθεί η βιωσιμότητά τους. Έμφαση δόθηκε στις καλές πρακτικές, με μέλη κοινωνικών επιχειρήσεων και από τις δύο χώρες να παρουσιάζουν τις δράσεις τους, αλλά και το όραμά τους, το οποίο τους οδήγησε στην ίδρυση ή στη συμμετοχή τους σε αυτές. Ένα όραμα που παραμένει ζωντανό παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι ίδιοι, αλλά και αντιμετωπίζει ευρύτερα ο θεσμός της Κοινωνικής Οικονομίας. Πέρα από την ευαισθητοποίηση των πολιτών για την Κοινωνική Οικονομία, το «I-SEE» συνέβαλε και στη δημιουργία νέων κοινωνικών επιχειρήσεων.
Αυτό που μένει, πάντως, ως «προίκα» από την υλοποίηση του έργου είναι κυρίως η δημιουργία δύο Δομών στήριξης της επιχειρηματικότητας, από μια σε κάθε συμμετέχουσα στο πρόγραμμα χώρα, οι οποίες λειτουργούν ως μηχανισμοί υποστήριξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, παρέχοντας πολύτιμη τεχνογνωσία. Πρόκειται για μια καινοτόμα προσέγγιση στο ζήτημα της στήριξης της
Κοινωνικής Οικονομίας, καθώς οι Δομές αυτές λειτουργούν ως εργαλεία για την υποστήριξη των κοινωνικών επιχειρήσεων της περιοχής.
Στην Ελλάδα, η έδρα της Δομής είναι η Ξάνθη, ενώ στη Βουλγαρία στο Σμόλιαν. Η Δομή στη Ξάνθη βρίσκεται στη διάθεση του κοινού για να παρέχει την κατάλληλη ενημέρωση περί των οφελών λειτουργίας μιας κοινωνικής επιχείρησης, καθώς και για επιτυχημένα παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων από όλο τον κόσμο. Η Δομή υποστηρίζει, σε κάθε βήμα, την ίδρυση και λειτουργία κοινωνικών επιχειρήσεων, λειτουργεί ενημερωτικά για την Κοινωνική Οικονομία και τέλος προσφέρει συμβουλευτική υποστήριξη και σε ενδιαφερόμενους για ίδρυση μιας νέας επιχείρησης, αλλά και σε ήδη υφιστάμενες κοινωνικές επιχειρήσεις. Απαντήσεις σε ερωτήματα και χρήσιμες συμβουλές είναι στη διάθεση όσων έχουν τη βλέψη να ασχοληθούν με την Κοινωνική Οικονομία, αλλά παρέχονται και υποστηρικτικά εργαλεία για τον εντοπισμό των αναγκών και την αξιολόγηση των ιδεών κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Οι Δομές στήριξης της Ξάνθης και του Σμόλιαν στοχεύουν στην ίδρυση κοινωνικών επιχειρήσεων, προωθούν τη συνεργασία μεταξύ κοινωνικών επιχειρήσεων στις δύο Περιφέρειες και ουσιαστικά λειτουργούν ως στήριγμα για την Κοινωνική Οικονομία τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Βουλγαρία.
Χάρη σε πόρους της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε. και μέσω του έργου «I-SEE» όσοι ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τις κοινωνικές επιχειρήσεις και να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες που πηγάζουν από την Κοινωνική Οικονομία, στα πρώτα τους βήματα θα έχουν έναν πολύτιμο αρωγό, που θα μπορεί να τους κατευθύνει, έτσι ώστε η προσπάθειά τους να μην έχει θνησιγενές χαρακτήρα, αλλά στέρεες βάσεις…
