ΑΡΘΡΟ
Της Δήμητρας Ευθυμιάδου
Προπτυχιακής φοιτήτριας του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ.
Στις 5 Μαΐου 2020, κατατέθηκε στην Βουλή προς κύρωση η διακυβερνητική συμφωνία για τον αγωγό φυσικού αερίου «Eastern Mediterranean» ή αλλιώς EastMed, η οποία υπεγράφη στις 2 Ιανουαρίου 2020, στο Ζάππειο Μέγαρο. Πρόκειται για μια εξαιρετικά σημαντική συμφωνία, μέσω της οποίας σχεδιάζεται η μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Η διακρατική συμφωνία για τον αγωγό υπεγράφη μεταξύ του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του Ισραηλινού ομολόγου του Μπενιαμίν Νετανιάχου και του Κύπριου Πρόεδρου Νίκου Αναστασιάδη. Φυσικά, για τον EastMed, προσυπέγραψαν και οι αρμόδιοι Υπουργοί των τριών χωρών, οι Υπουργοί Ενέργειας Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου, Κωστής Χατζηδάκης, Γιουβάλ Στάινιτς και Γιώργος Λακκοτρύπης αντίστοιχα.
Τι είναι όμως ο EastMed και ποιες είναι οι χώρες που αφορά;
Ο EastMed είναι ένας, άγνωστος για το ευρύ κοινό, θαλάσσιος και χερσαίος αγωγός φυσικού αερίου, ο οποίος θα συνδέει απευθείας τις ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Κύπρου και της Κρήτης. Με άλλα λόγια, βασικός στόχος του είναι η απευθείας μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, μέσω της Ελλάδας.
Πιο συγκεκριμένα, μέσω του αγωγού θα μεταφέρεται φυσικό αέριο από τα θαλάσσια κοιτάσματα της Θάλασσας του Λεβάντε, θα πηγαίνει μέσω μιας υποθαλάσσιας οδού προς την Κύπρο, στη συνέχεια προς τις ακτές της Κρήτης και ακολούθως, μέσω της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας, ως τις ακτές της Θεσπρωτίας και την Ιταλία. Στο Φλωροβούνι της Θεσπρωτίας, ο αγωγός EastMed μπορεί να συνδεθεί με το έργο του αγωγού ΠΟΣΕΙΔΩΝ, γεγονός που μπορεί να συμβάλει στην ολοκλήρωση της αγοράς ενέργειας της ΕΕ με τις νέες ανακαλύψεις στη λεκάνη της Λεβαντινής θάλασσας.
Χρονική αφετηρία του αγωγού EastMed μπορούμε να θεωρήσουμε το έτος 2013, όταν το έργο εντάχθηκε στον Κατάλογο των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest – PCIs) της Ε.Ε.. Βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 347/2013, η συμμετοχή του σε αυτόν ανανεώθηκε το 2015. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε η συγχρηματοδότησή του από την ΕΕ για τη Δράση «Eastern Mediterranean Νatural Gas Pipeline – Pre-Feed Studies». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εκπονήθηκαν πολλές μελέτες, ώστε να καταστεί σαφές πως το έργο αυτό μπορεί να έχει τόσο τεχνική εφικτότητα, όσο και οικονομική βιωσιμότητα.
Σύμφωνα με τον «Φιλελεύθερο» της Κύπρου, το σχέδιο για την κατασκευή του πολυπόθητου αγωγού πρέπει να περάσει από πέντε στάδια για να φτάσει στην ολοκλήρωση του, η οποία αναμένεται για το 2024. Συνοπτικά μπορούμε να πούμε πως το πρώτο στάδιο ολοκληρώθηκε και αφορούσε τόσο την υπογραφή της συμφωνίας, όσο και την σύμφωνη γνώμη της Ιταλίας. Η Ιταλία, αν και τελευταίος κρίκος της αλυσίδας, δεν παύει να είναι σημαντικός, αφού είναι αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδίου.
Στο δεύτερο στάδιο, κατά την Κυπριακή εφημερίδα, εντάσσονται όλες οι τεχνικές μελέτες που θα εκπονηθούν για να επιβεβαιώσουν την πραγματοποίηση του έργου. Το τρίτο στάδιο ξεκινά αμέσως μετά την ολοκλήρωση των μελετών, το 2021, όπου θα δοθούν σύμφωνα με τα σχέδια, οι απαιτούμενες αδειοδοτήσεις. Έως τα τέλη του ίδιου χρόνου θα λάβει χώρα και ο τέταρτος σταθμός, ο οποίος αφορά την τελική επενδυτική απόφαση και αμέσως μετά ξεκινά η περίοδος του πέμπτου σταθμού, που είναι και η τελική πριν την πραγματοποίηση των υποδομών του έργου. Ο τελευταίος και πιο κρίσιμος σταθμός του αγωγού είναι η εύρεση αγοραστών του φυσικού αερίου.
Η Συμφωνία μεταξύ των τριών χωρών χαίρει της πλήρους υποστήριξης των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως επισήμανε και ο Αμερικάνος Πρόεδρος κατά την διάρκεια της συζήτησης που είχε με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, στο πρόσφατο ταξίδι του τελευταίου στις ΗΠΑ.
Έχει η Ελλάδα όφελος από την Συμφωνία;
Αδιαμφισβήτητα, το έργο αυτό συμβάλει θετικά στην ανάπτυξη της Ελλάδας, καθώς μετατρέπει την χώρα από απλό εξαρτώμενο αγοραστή φυσικού αερίου, από ασταθείς χώρες, σε ένα βασικό και στρατηγικό παίκτη, διανομής φυσικού αερίου. Η σημαντικότερη γεωπολιτικής σημασίας παράμετρος του έργου αυτού είναι η παράκαμψη της Τουρκίας σε αυτήν την διακρατική αλυσίδα μεταφοράς φυσικού αερίου. Η σημαντικότητα της παράκαμψης έγκειται στο γεγονός ότι η Τουρκία είναι μια χώρα που διαταράσσει κάθε ισορροπία στην περιοχή προς ίδιον όφελος και με την κίνηση αυτή της στερείται η δυνατότητα απειλής μέσω «αιχμαλωσίας» των χωρών που επιθυμούν αγορά φυσικού αερίου.
Ταυτόχρονα, επιτρέπει «ανοίγματα» στον ενεργειακό τομέα της Ελλάδας. Πρόκειται φυσικά για τα ελληνικά κοιτάσματα, εφόσον αυτά εντοπιστούν και αφού ξεπεραστούν τα περίπλοκα ζητήματα, όσον αφορά τη χάραξη των θαλασσίων συνόρων και των ΑΟΖ. Επιπλέον, αναβαθμίζει ενεργειακά την Ελλάδα, η οποία θα αποτελέσει το κομμάτι αυτού του μεγάλου διαμετακομιστικού κέντρου ενέργειας σε όλη την νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Εκτός των άλλων, η πρόσβαση που θα έχει η Ελλάδα σε φθηνό φυσικό αέριο έχει εξίσου μεγάλη σημασία. Για την χώρα οφέλη θα προκύψουν ακόμα και από τα έσοδα της παραγωγής, της μεταφοράς και της διανομής αερίου σε νέες περιοχές, όσο και από τη μείωση των τιμών στην τελική αγορά.
Σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό, η κατασκευή του αγωγού έχει διάσταση οικονομική, αναπτυξιακή και γεωστρατηγική πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους αγωγούς φυσικού αερίου και πέρα από τις προφανείς συνέπειες για τις χώρες αποτελεί και συμβολή στην ειρήνη και την γεωστρατηγική σταθερότητα στην περιοχή. Ο Πρωθυπουργός δεν παρέλειψε να τονίσει το πόσο θετική είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση στην δημιουργία του EastMed και πόσο στήριξε αυτό το εγχείρημα σε όλες τις φάσεις της ωρίμανσης του, καθώς η Ευρώπη έχει αποφασίσει μέχρι το 2050 να γίνει κλιματικά ουδέτερη και το έργο αυτό, θα της επιτρέψει την μετάβαση από το πετρέλαιο στο φυσικό αέριο.
Η τουρκική αντίδραση
Αμέσως μετά την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας, την οποία ο Πρωθυπουργός χαρακτήρισε «επιστέγασμα μιας νέας γεωπολιτικής εταιρικής σχέσης μεταξύ Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ», η Τουρκία έσπευσε να κάνει τα δικά της αυστηρά σχόλια.
Μέσα στον πλήρη εκνευρισμό της η Άγκυρα έσπευσε, μέσω του Υπουργού Εξωτερικών της να χαρακτηρίσει την υπογραφή της συμφωνίας ως μάταιες κινήσεις στην περιοχή, που στόχο έχουν να αποκλειστεί η Τουρκία και η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου από το γεωπολιτικό παιχνίδι.
Επίσης, δήλωσε χαρακτηριστικά πως «κάθε σχέδιο που αγνοεί τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για τους φυσικούς πόρους στην Ανατολική Μεσόγειο θα αποτύχει».
Ως απάντηση, στις ευθείς και αιχμηρές κατηγορίες και απειλές της Τουρκικής πλευράς, οι τρείς ηγέτες δήλωσαν, πως ο ΕastMed δεν αποτελεί απειλή και δεν γίνεται εις βάρος κανενός, τονίζοντας ότι οποιαδήποτε χώρα το επιθυμεί μπορεί να συμμετάσχει στο ενεργειακό πρόγραμμα.
*Το άρθρο της κ. Ευθυμιάδου δημοσιεύτηκε στο blog PoliticsToday.news.blog
