Ο Μητροπολίτης Δράμας κ. Παύλος και τα εθνικά ζητήματα

ΕΙΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΑΙΩΝΙΟΝ

Του Αρχιμανδρίτη Γεράσιμου Βλατίτση

Ο Αρχιμανδρίτης πατέρας Γεράσιμος Βλατίτσης πριν από ένα χρόνο περίπου εκπόνησε εργασία με τίτλο «Η περίπτωση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δράμας κ.κ. Παύλου» στο πλαίσιο του Διϊδρυματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Ελλάδα: Εκκλησιαστική Ιστορία και Πολιτισμός» στο μάθημα «Εκκλησιαστική Διπλωματία και Εθιμοτυπία» με σύμβουλο καθηγητή τον κ. Γρηγόριο Λιάντα.

Τιμώντας τη μνήμη του Μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας κυρού Παύλου, η εφημερίδα «Εργασία… συν» δημοσιεύει τμηματικά την εργασία του Αρχιμανδρίτη πατέρα Γερασίμου, τον οποίο ευχαριστούμε ιδιαίτερα για την παραχώρησή της.

Η μέριμνα για την Ποντιακή Γενοκτονία

Η αναγνώριση της Ποντιακής Γενοκτονίας και η διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας του Ελληνισμού της Ιωνίας (Πόντος, Μ. Ασία, Καππαδοκία, Κωνσταντινούπολη κ.λπ.) αποτελούν βασική συνισταμένη και έγνοια του Μητροπολίτου Δράμας βάσει και των αδιάψευστων πεπραγμένων του. Σε αυτό το πλαίσιο η διοργάνωση θεματικών επιστημονικών ημερίδων, εκδηλώσεων θρησκευτικού και εθνικού περιεχομένου, ομιλιών σε εκπομπές, άρθρων και συνεντεύξεων σε εφημερίδες και περιοδικά, συμμετοχών σε πανελλήνιες συνάξεις και ανταμώματα σκιαγραφούν όψεις και πτυχές της πολυκύμαντης δράσης του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δράμας κ. Παύλου. Άλλωστε, η περιοδική εβδομαδιαία έκδοση της ομογένειας των Η.Π.Α., ο «Εθνικός Κήρυκας», τον Μάιο του 2018, σε δημοσιευμένη συνέντευξη με τον Μητροπολίτη Δράμας, τον αναγνώριζε ως «γόνο τίμιο και σέμνωμα του ποντιακού Ελληνισμού».

Οι θεματικές των παραπάνω δράσεων αφορούν εκπομπές για την ιστορία του Πόντου και τον κρυπτοχριστιανισμό, ενώ σημαντικά σημεία-σταθμοί της ποιμαντικής και εθνικής δράσης του κ. Παύλου θεωρούνται το συλλείτουργο ανήμερα της 15^ης Αυγούστου 2010, της μεγάλης εορτής του Χριστιανισμού, στην Ι.Μ. Παναγίας Σουμελά του Πόντου, στην Τραπεζούντα, με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Στο πλαίσιο της διατήρησης του Ποντιακού Ζητήματος καταγράφηκε και η συμμετοχή του κ. Παύλου με ομιλία του στη «2^η Συνδιάσκεψη της Ποντιακής Νεολαίας», στη Θεσσαλονίκη, στις 2-4 Οκτωβρίου 2015, όπου ανέπτυξε ομιλία με θεολογικό σωτηριολογικό περιεχόμενο. Επιπλέον, σε δεκάδες εκπομπές ο Μητροπολίτης κ. Παύλος αναδεικνύει το Ποντιακό Ζήτημα ενώ η επιστημονική του ενασχόληση αναφέρεται στο συγγραφικό του έργο (μονογραφίες, συμμετοχή σε συλλογικούς τόμους, αρθρογραφία κ.ά.).

Η πρόνοια του Μητροπολίτου Παύλου για το Μακεδονικό-ονοματολογικό ζήτημα

Στο πλαίσιο της διοργάνωσης πανελλήνιων συλλαλητηρίων διαμαρτυρίας για τις προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης να εκχωρήσει το όνομα «Μακεδονία», στη Δράμα, στις 6 Ιουνίου 2018, ο Μητροπολίτης Δράμας απηύθυνε μήνυμα προς τους συμμετέχοντες του πάνδημου συλλαλητηρίου και προς το πανελλήνιο. Τα σημαντικότερα σημεία του μηνύματος ενδεικτικά παρατίθενται παρακάτω:

«…ενώνουμε τη φωνή μας μαζί σας και με όλη μας τη δύναμη βροντοφωνάζουμε ότι η Μακεδονία μας είναι η ψυχή της Ελλάδας μας. Όχι στην παραχάραξη της ιστορίας του Ελληνικού Έθνους. Όχι στην εκχώρηση του ιερού ονόματος της Μακεδονίας μας. Όχι στη βεβήλωση της μνήμης των χιλιάδων μαρτύρων και αγωνιστών του Μακεδονικού αγώνα. Κράτος με το όνομα “Μακεδονία”, λόγω της φύσης του το οποίο στηρίζεται στην παραχάραξη της ιστορίας θα είναι εκβιάσιμο από τους κατά καιρούς ξένους προστάτες του. Τα Βαλκάνια αξίζουν άλλη προσέγγιση. Ο δρόμος για την σταθερότητα στην περιοχή μας ονομάζεται ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗΣ, α) Κεντρική, γιατί η απόσταση από τα Σκόπια μέχρι το νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής, το ακρωτήριο Ταίναρο και το βορειότερο άκρο, τον Προύθο ποταμό είναι η ίδια, β) Βαλκανική, γιατί αναφέρεται και εκφράζει μία κοινή σε όλες τις εθνικές ομάδες του κράτους αυτού συνείδηση και ταυτότητα χωρίς να υποτιμά καμία, γ) Δημοκρατία, γιατί θα είναι το θεμέλιο της επιβίωσής του, εξασφαλίζοντας σε όλες τις θρησκευτικές και εθνικές ομάδες συνθήκες ισότητας, ισονομίας και ισοπολιτείας.

Όλα τα άλλα είναι έλλειψη σεβασμού απέναντι στο Ελληνικό Έθνος που τόσα προσέφερε στα Βαλκάνια και στην Οικουμένη. Στα πλαίσια αυτά το άστρο της Βεργίνας, με βάση το όραμα του Ρήγα, θα μπορούσε να αποτελέσει το σύμβολο της Βαλκανικής αναγέννησης και ενότητας και όχι κουτοπόνηρη, παλαιοκομμουνιστική κίνηση συνδικαλιστικής διαπραγμάτευσης. Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν πολιτικούς με όραμα και κυρίως γνώση της ιστορίας. Δυστυχώς τέτοιοι σήμερα δεν υπάρχουν, ή όταν υπάρχουν τους πολεμούν. Οι γενιές που θα μας ακολουθήσουν δεν θα συγχωρήσουν την εθνική μειοδοσία της εκχώρησης του ονόματος της Μακεδονίας μας σε λαό που δεν του ανήκει. Κανένας πολιτικός δεν έχει τι δικαίωμα να εκχωρήσει το μέγιστης σημασίας τεράστιο πολιτισμικό κοίτασμα που είναι η Μακεδονία μας».

Ως εμβληματική και ενδεικτική της πατριωτικής ζέσης του Σεβασμιωτάτου για τα εθνικά θέματα και δη το Μακεδονικό αποτιμάται η ομιλία του στην Καστοριά, στις 17.2.2018 στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό, όπου τελέστηκε Συνοδική Θεία Λειτουργία εις μνήμην του Παύλου Μελά και τους ήρωες του Μακεδονικού Αγώνα. Της Θείας Λειτουργίας προεξήρχε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος παρουσία πλειάδος Μητροπολιτών, πολιτικών και αυτοδιοικητικών αρχών. Σταχυολογούνται, ενδεικτικά, τα κυριότερα σημεία της ομιλίας του κ. Παύλου τα οποία είχαν ως εξής:

«Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμε Σεβασμιώτατοι Συνοδικοί Ιεράρχαι, Σεβασμιώτατοι, τίμιον πρεσβυτέριον, ευλαβέστατοι διάκονοι, εντιμώτατοι πολιτικαί και στρατιωτικαί αρχαί, αγαπητοί μου αδελφοί. Ιερή υποχρέωση της Εκκλησίας είναι η τέλεση μνημοσύνων για τους πεσόντες στους αγώνες του Έθνους. Η Ιερά Σύνοδος της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Ελλάδος συνεχίζοντας την παράδοση αυτή βρίσκεται σήμερα στη βυζαντινή πόλη της Καστοριάς, όπου κάθε δρόμος με το γραφικό του εκκλησάκι, κομψό και τοιχογραφημένο, είναι τρανή απόδειξη της ευσέβειας των κατοίκων της και αδιάψευστο τεκμήριο της συνεχούς και ακατάλυτης ελληνικότητας του ακριτικού αυτού τμήματος της πατρίδας μας.

Προς τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Καστορίας κ. Σεραφείμ εκφράζω την ευχαριστία της Ιεράς Συνόδου για την άρτια διοργάνωση του μνημοσύνου, την αβραμιαία φιλοξενία και τον δίκαιο έπαινό της για την επί μία εικοσαετία τίμια και ευσυνείδητη ποιμαντορία του στην ιστορική και ακριτική αυτή επαρχία. Φρυκτωρεί πάνω στις αδαμάντινες επάλξεις της πίστεως και της πατρίδος έχοντας την τιμή να είναι φύλακας του τάφου του Παύλου Μελά και των ιερών εκείνων καθιδρυμάτων της Εκκλησίας όπου τελεσιουργήθηκαν τα της διασώσεως του Ελληνισμού μυστήρια, ως άξιος διάδοχος όχι μόνον του θρόνου, αλλά και του τρόπου των μακαρίων προκατόχων του.

Όταν ο από την Κερασούντα του Πόντου Μητροπολίτης Κορυτσάς Φώτιος στις 9 Σεπτεμβρίου 1906 με το τίμιο αίμα του καθαγίασε, ως πρώτο θύμα, τη χορεία των ιεραρχών εκείνων που έπεσαν στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1903-1908), αφού την εποχή εκείνη η Κορυτσά υπαγόταν στο βιλαέτι του Μοναστηρίου, στον Μακεδονικό δηλαδή χώρο, συγκινώντας ολόκληρο τον Ελληνισμό, ελεύθερο και δούλο, δεν έμεινε πόλη ή χωριό που να μην τέλεσε μνημόσυνο “υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του”, σύμφωνα με απόφαση της Ιεράς Συνόδου, που όριζε στις 24-9-1906 να τελεσθούν μνημόσυνα “ιερουργούντων των πανιερωτάτων κατά τόπους αρχιεπισκόπων και επισκόπων” με πρώτη την ίδια, η οποία επιβλητικό τέλεσε μνημόσυνο στον Μητροπολιτικό ναό των Αθηνών, παρουσία των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών για τον Εθνομάρτυρα που είχε πει: “Δι’ αυτό θέλω να υπάγω εις την Μακεδονίαν, διά να δράσω έστω και με θυσίαν της ζωής μου, διότι εβαρύνθην πλέον να γράφω εις τα πρακτικά της Ιεράς Συνόδου τα δεινοπαθήματα των αδελφών μας. Αν σκοτωθώ μίαν φοράν, θα σκοτωθώ εν Μακεδονία, ενώ εδώ εις τα Πατριαρχεία η ψυχή μου καθ’ εκάστην σχεδόν σφαγιάζεται υπό των δεινοπαθημάτων των σφαγών των εν Μακεδονία αδελφών μας”.

Ο Μακεδονικός Αγώνας υπήρξε η θρυλική εποποιία του νεότερου Ελληνισμού, μία από τις λαμπρότερες σελίδες της ιστορίας μας, χάρη στην οποία σώθηκε η Μακεδονία από τις αρπακτικές διαθέσεις των γειτόνων μας και πάντοτε οφείλουμε να απονέμουμε τον δίκαιο έπαινο και την προσήκουσα τιμή στους μάρτυρες και ήρωες που θυσίασαν τη ζωή τους για την επιτυχία του αγώνα εκείνου. Γι’ αυτό ήλθαμε σήμερα στην Καστοριά, ταπεινοί προσκυνητές του Αποστόλου της Μακεδονικής ελευθερίας, του Παύλου Μελά. Ο λόφος αυτός της Καστοριάς με το ναό των Ταξιαρχών, όπου αναπαύεται ο πρώτος Ταξίαρχος της Μακεδονικής φάλαγγας, είναι Πανελλήνιο προσκύνημα. Λυγίζουν τα γόνατα μπροστά στην απέριττη κρύπτη των οστέων του πρώτου αρχοντόπουλου της Αθήνας, που άφησε σύζυγο, παιδιά, πλούτη και αξιώματα, και ήλθε και θυσιάστηκε για τα ιδανικά του Γένους.

Ταπεινός ο τάφος που δέχθηκε το μαρτυρικό σώμα του ευγενεστέρου τέκνου της νεότερης Ελλάδας, στον οποίο το κατέθεσαν ευλαβικά ο θρυλικός Δεσπότης της Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης με τον πρωτοσύγκελλό του Πλάτωνα, που έλαβε και αυτός το στεφάνι του Εθνομάρτυρα στις 8 Σεπτεμβρίου του 1921, απαγχονισθείς μαζί με τους προκρίτους του Πόντου στην Αμάσεια.

Τον έθαψαν όρθρου βαθέος, κρυφά, χωρίς τη συνοδεία των παλληκαριών του. Η Εθνική όμως ψυχή απ’ άκρου σ’ άκρον της Ελλάδας και όπου γης υπήρχε Έλληνας πατριώτης, έχυσε το θερμότερο δάκρυ και δεν έμεινε μέγαρο και καλύβα που να μην είχε εθνικό προσκυνητάρι την εικόνα του καπετάν Ζέζα με τον Μακεδονικό ντουλαμά.

Και η προτομή του πίσω από το ιερό μαρτυρεί ότι η Μακεδονία δέχθηκε στα σπλάχνα της το σώμα ενός αγνότατου ήρωα και από τον τάφο του προήλθε η αφύπνιση και η ζωή του Ελληνισμού. Το πρόσωπό του θα καθρεπτίζεται αιώνια στα νερά της λίμνης αγναντεύοντας τα αγαπητά λημέρια των Μακεδονομάχων ανταρτών.

Ω πανέμορφη πόλη της Καστοριάς, ας φουσκώνουν τα στήθη σου από περηφάνια. Όπως η Τρίπολη έχει εθνικό κειμήλιο τα λείψανα του Κολοκοτρώνη, η Ρούμελη τον τάφο του Καραισκάκη, η Δυτική Ελλάδα την τέφρα του Βύρωνα, έχεις κι εσύ τον τάφο και τα λείψανα του Παύλου Μελά. Κεφάλαιο εθνικό, ακατάλυτο και διδασκαλείο της Ελληνικής νεότητας.

Ο Μελάς και όλοι οι αγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα μας δώρισαν την ελευθερία. Αυτοί μας έδωσαν το δικαίωμα να περπατάμε με το κεφάλι ψηλά σ’ ανατολή και δύση. Αυτοί ανάγκασαν φίλους και εχθρούς ν’ αποκαλύπτονται, όταν περνούν οι Έλληνες. Ορισμένοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι η λογική απαιτεί να είμαστε ενδοτικοί στη ληστρική πνευματική έφοδο των ισχυρών ενάντια στην ελληνική κληρονομιά, την ταυτότητά μας, την ιστορία. Ο λαός μας απέδειξε ότι τη λογική αυτή την απεχθάνεται.

Έχει τη λογική του Λεωνίδα και των Σπαρτιατών του στις Θερμοπύλες. Τη λογική του Παπαφλέσσα και των παλληκαριών του στο Μανιάκι. Τη λογική της εποποιίας του 1940, των οχυρών και της Εθνικής Αντίστασης.

Μεταξύ των γενναίων τούτων μορφών πρωτεύουσαν θέσιν κατέχει ο ηρωικός και ευγενέστατος αξιωματικός Παύλος Μελάς, ανήρ πλήρης πίστεως και αγάπης προς τον Χριστόν και την Πατρίδα, όστις αρνησάμενος πάσαν κοσμικήν ευημερίαν και οικογενειακήν θαλπωρήν, εθυσιάσθη προ εκατονταετίας αγωνιζόμενος εν Μακεδονία υπέρ βωμών και εστιών, γενόμενος και παραμείνας ούτω θρύλος εις τας συνειδήσεις και τα στόματα των συνελλήνων, μεγάλως εντυπωσιασθέντων εκ της ηρωικής αυτού θυσίας.

Όθεν, άριστα επράξετε, Ιερώτατε και τιμιώτατε αδελφέ, και εν συνεργασία και μετά των άλλων εκείσε Εντίμων Αρχών ητοιμάσατε εορτίους εκδηλώσεις μνήμης του αοιδίμου τούτου τέκνου της Εκκλησίας και της Πατρίδος, προς φρονηματισμόν των συγχρόνων ομογενών, πρεσβυτέρων και νεωτέρων.

Συγχαίροντες εκ καρδίας διά την πρωτοβουλίαν των εορτασμών πάντας τους σχόντας την ευθύνην της οργανώσεως, προτρεπόμεθα άπαντας πατρικώς και δη τους νεοσσούς της Εκκλησίας, όπως φρονηματίζωνται εκ του ηρωικού προσώπου του Παύλου Μελά, πληρούμενοι θυσιαστικής αφοσιώσεως εις τε την Πατρίδα και εις την Εκκλησίαν, ειρηνεύοντες εν αγάπη, αλλά και μηδόλως διαπραγματευόμενοι και παραβλέποντες τα αδιαπραγμάτευτα, υπέρ ων τοσούτοι ποταμοί προγονικών αιμάτων εχύθησαν, και επότισαν και ηύξησαν το δένδρον της συγχρόνου ελευθερίας.

Το Ελληνικό Έθνος πιστεύει σταθερά στα δίκαιά του. Δεν εποφθαλμιά κανενός το δίκαιο, αλλά και δεν ανέχεται άλλοι να καταπατούν το δικό του.

Η μοίρα της Ελλάδας είναι να θυσιάζεται, να καταστρέφεται χάριν των ιερών και οσίων, να αυτοκτονεί χάριν των φίλων και συμμάχων της, και εν τέλει να εγκαταλείπεται από αυτούς χάριν ποταπών σκοπών και ιδιοτελών συμφερόντων. Αυτοί οι μεγάλοι, οι δυνατοί της γης, χάριν των οποίων θυσιάστηκε ο ελληνικός λαός επανειλημμένα, είναι οι στραγγαλισταί των δικαίων του.

Εάν αυτοί οι έμποροι των Εθνών δεν είχαν τα ανόσια συμφέροντά τους, δεν θα πίεζαν τόσο πολύ με κυνισμό, που τον προκαλεί η ιστορική αμάθεια και η προκρούστεια λογική, να γίνει η ονοματοδοσία όπως – όπως, δηλαδή η μεγαλύτερη πλαστογραφία της ιστορίας στα Βαλκάνια.

Η ιστορία έχει δείξει ότι ειρήνη στα Βαλκάνια σημαίνει σταθερότητα και ειρήνη στην Ευρώπη. Τα συμφέροντα των εταίρων μας δεν υπηρετούνται με το στραγγαλισμό της ιστορικής αλήθειας. Το Μακεδονικό έχει οικουμενική διάσταση. Δεν πρόκειται εδώ για την ονοματοδοσία ενός μαχαλά. Να τον πούμε Άνω ή Κάτω. Η Μακεδονία δεν είναι μαχαλάς, είναι το θεμέλιο του παγκόσμιου πολιτισμού, είναι η οικουμένη. Η Ελλάδα, η ελληνική επιστήμη και η ελληνική πολιτική οφείλουν να υπερασπιστούν την ιστορία τη δική μας, αλλά και όλων των λαών.

Κράτη που στήθηκαν μέσα από την παραχάραξη της ιστορίας είναι φορείς βίας και παρακμής, και δεν έχουν διάρκεια. Κράτος με το όνομα Μακεδονία, θεμελιωμένο στην παραχάραξη θα είναι εκβιάσιμο από τους προστάτες του. Η ηγεσία του δοτή και εξαρτώμενη, και ο λαός του δούλος στο σύγχρονο νεοφεουδαλισμό των ισχυρών.

Όσοι θεωρούν ότι είναι Μακεδόνες, σημαίνει ότι είναι μέρος ενός ιστορικομαρτυρικού τμήματος του Ελληνισμού, του Μακεδονικού, που διά του Μεγάλου Αλεξάνδρου ένωσε το Ελληνικό Έθνος και κατέστησε τον ελληνικό πολιτισμό παγκόσμιο.

Για δείτε τη μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης στην Αλεξάνδρεια από τον Πτολεμαίο και τους εβδομήκοντα. Αν η Σκοπιανή πλαστογράφηση ισχύει, γιατί δεν χρησιμοποίησαν τη διάλεκτο που θέλουν να επιβάλουν ως μακεδονική γλώσσα; Γι’ αυτό τα σαθρά, χωρίς έρεισμα στην ιστορία, επιχειρήματα αποτελούν ύβρη προς ένα λαό που τόσα προσέφερε στα Βαλκάνια και την οικουμένη, και παρά τα όσα έπαθε, έχει διαθέσεις ειρήνης και αδελφοσύνης και προς τους εχθρούς του ακόμη.

Σήμερα, για να αποβεί επωφελής η εδώ παρουσία μας, θα πρέπει να αντλήσουμε τα ανάλογα διδάγματα από τη θυσία του Παύλου Μελά αλλά και όλων των αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα τους οποίους στο πρόσωπό του τιμάμε, και κυρίως των απλών χωρικών μακεδόνων, των οποίων τον ηρωισμό, την αυτοθυσία και αγωνιστικότητα θαύμασε ο Παύλος Μελάς. Ας πάρουμε δύναμη, λοιπόν, και ας σταθούμε όρθιοι με εθνική αξιοπρέπεια απέναντι στους εμπόρους των εθνών…».