Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΕ ΩΣ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΕΤΑΙΡΟΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΣΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ «WILD LIFE FOR EVER» ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ INTERREG V-A «ΕΛΛΑΔΑ-ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ» 2014-2020
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΤΣΑΣ
Τα σύνορα Ελλάδας και Βουλγαρίας βρίσκονται στην Οροσειρά της Ροδόπης, με το 83% της έκτασής της να φιλοξενείται στη νότια Βουλγαρία και το υπόλοιπο στη βορειοανατολική Ελλάδα. Όμως, η συγκεκριμένη οροσειρά δεν είναι το μοναδικό γεωλογικό στοιχείο που μοιράζονται οι δύο χώρες, καθώς σημαντικά ποτάμια ρέουν και στις δύο χώρες της Βαλκανικής. Πέρα από τον ποταμό Έβρο, ο οποίος αποτελεί τον δεύτερο σε μέγεθος ποταμό της νοτιανατολικής Ευρώπης, μετά το Δούναβη, άλλα σημαντικά ποτάμια που έχουν τις πηγές τους στη Βουλγαρία και εκβάλλουν στην Ελλάδα είναι ο Νέστος, μήκους 243 χλμ. με τα 130 χλμ. στο ελληνικό έδαφος, και ο Άρδας, μήκους 290 χλμ. με τα 49 χλμ. στο έδαφος της Ελλάδας.
Τόσο η Οροσειρά της Ροδόπης, όσο και οι ποταμοί Νέστος και Άρδας θεωρούνται σημαντικοί, καθώς παρουσιάζουν μια αξιοσημείωτη βιοποικιλότητα, αποτελώντας τον φυσικό οικότοπο, μόνιμο ή περιστασιακό, για μεγάλο αριθμό απειλούμενων ειδών πανίδας και χλωρίδας (ενδημικά και μεταναστευτικά). Επιπλέον συνολικά η περιοχή αποτελεί μέρος του ανατολικοευρωπαϊκού διαδρόμου της μετανάστευσης πτηνών και για αυτό θεωρείται σημαντικής σημασίας από περιβαλλοντική και οικολογική άποψη.
Αξιοποιώντας τις δυνατότητες της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε., φορείς της Ελλάδας και της Βουλγαρίας συνεργάστηκαν για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των ανεπαρκών πολιτικών προστασίας της βιοποικιλότητας στη νότια Βουλγαρία και τη βορειοανατολική Ελλάδα. Πρόκειται για μια προσπάθεια υπέρβασης όλων των προβλημάτων που πήγαζαν από κατακερματισμένες, χωρίς συνοχή, πολιτικές, καθώς η νότια Βουλγαρία και η βορειοανατολική Ελλάδα, παρά τα διοικητικά σύνορα που τις χωρίζουν, αποτελούν ένα ενοποιημένο περιβαλλοντικό χώρο με παρόμοια ή ακόμη και τα ίδια οικολογικά χαρακτηριστικά. Έτσι, μέσα από τη στενή συνεργασία φορέων και από τις δυο πλευρές των συνόρων, υλοποιήθηκαν ταυτόχρονα και στις δύο χώρες αποτελεσματικές πολιτικές για την προστασία της βιοποικιλότητας στη συγκεκριμένη περιοχή.
Συγκεκριμένα, μέσω του Προγράμματος Διασυνοριακής Συνεργασίας Interreg V-A «Ελλάδα-Βουλγαρία» 2014-2020 υλοποιήθηκε το έργο «Βελτίωση της βιοποικιλότητας μέσω της διαχείρισης και προστασίας των σπάνιων ειδών οικοτόπων στους ποταμούς Άρδα και Νέστο, καθώς και στην οροσειρά της Ροδόπης» και ακρωνύμιο «Wild Life For Ever». Ο συνολικός προϋπολογισμός ήταν 800.658,13 ευρώ, εκ των οποίων τα 680.559,41 ευρώ προέρχονταν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και τα υπόλοιπα 120.098,72 ευρώ από εθνικούς πόρους των δύο χωρών (για την Ελλάδα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων). Το έργο «Wild Life For Ever» ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2017 και ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2020.
Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ήταν επικεφαλής εταίρος στο έργο, ενώ ακόμη συμμετείχαν από την πλευρά της Ελλάδας η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας και Θράκης, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Ξάνθης, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ από την πλευρά της Βουλγαρίας συμμετείχαν η Περιφερειακή Ένωση Επιμελητηρίων Σμόλιαν και η ΜΚΟ Arbitra.
Ουσιαστικά το «Wild Life For Ever» εστίασε σε δράσεις σε τρεις περιοχές μεγάλης οικολογικής σημασίας, με παρόμοια περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, τα βουνά της οροσειράς της Ροδόπης και στις δυο πλευρές των συνόρων, τα στενά του ποταμού Νέστου στην Ελλάδα και τον ποταμό Άρδα στη Βουλγαρία. Το έργο σχεδιάστηκε στο πλαίσιο της διάδοσης της τεχνογνωσίας και της αλληλεπίδρασης μεταξύ δικαιούχων, τοπικών αρχών και τοπικών κοινοτήτων, ενώ ένα άλλο βασικό στοιχείο του έργου ήταν η χρήση ορθών πρακτικών, γνώσεων και μεθόδων που έχουν παραχθεί στο παρελθόν. Δηλαδή, το «Wild Life For Ever» βασίστηκε σε υπάρχουσες γνώσεις για να παράξει νέες, έτσι ώστε να βελτιώσει τις υφιστάμενες πολιτικές και συνθήκες για την προστασία της βιοποικιλότητας και παράλληλα να προωθήσει την ανάπτυξη και την ευημερία των τοπικών κοινοτήτων.
Κύρια αποτελέσματα του προγράμματος ήταν η ενοποίηση της βάσης δεδομένων για τη βιοποικιλότητα, η χρήση εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας παρακολούθησης, η ανάπτυξη ενός μοντέλου αξιολόγησης κινδύνου σε περιοχές Natura 2000 στη Βουλγαρία, η βελτίωση και αναβάθμιση της υπάρχουσας υποδομής προστασίας της βιοποικιλότητας στην ελληνική επικράτεια, ενημέρωση των υφιστάμενων σχεδίων διαχείρισης για τη βιοποικιλότητα στην ελληνική περιφέρεια, καθιέρωση μιας νέας ενιαίας ετικέτας ποιότητας, ανάπτυξη ενός ειδικού ιστοτόπου.
Μάλιστα, στο πλαίσιο δημιουργίας του ιστοτόπου δημιουργήθηκε μια ανεπτυγμένη βάση δεδομένων η οποία προσφέρει ευκαιρίες κατηγοριοποίησης και φιλτραρίσματος χωρικών δεδομένων και πληροφοριών σχετικά με τη βιοποικιλότητα στην επικράτεια των ποταμών Νέστου και Άρδα και στην οροσειρά Ροδόπη στην περιοχή της Βουλγαρίας και της Ελλάδας. Επιπλέον, η βάση δεδομένων χρησιμεύει ως εργαλείο για τη μελλοντική ενημερωμένη λήψη αποφάσεων σχετικά με μέτρα διατήρησης ειδών, την ανάπτυξη σχεδίων διαχείρισης για προστατευόμενες τοποθεσίες και περιοχές και άλλα μέτρα διατήρησης της βιοποικιλότητας.
Παράλληλα, πρωτοβουλίες που περιλαμβάνονταν στο έργο, όπως το ιπτάμενο σύστημα παρακολούθησης, η χρήση μονάδων σκυλιών κατά της δηλητηρίασης, η αναβάθμιση των υποδομών στους σταθμούς διατροφής και η επισήμανση εάν τα φυσικά ίχνη συμβάλλουν σημαντικά στην πτητική βιοποικιλότητα, αποτελούν καλές πρακτικές που υιοθετήθηκαν και συμβάλλουν στην προστασία της βιοποικιλότητας σε βορειανατολική Ελλάδα και νότια Βουλγαρία.
Μέσω, λοιπόν, των πόρων της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε. αναπτύχθηκε μια νέα, ενωμένη, ολοκληρωμένη και ευέλικτη στρατηγική προστασίας και αποκατάστασης σε τρεις στοχευμένους βιοτόπους, στα στενά του Νέστου, στα βουνά της Οροσειράς της Ροδόπης και στον ποταμό Άρδα. Το έργο «Wild Life For Ever» στόχευσε στον βέλτιστο συνδυασμό ρεαλιστικών πολιτικών που θα διασφαλίζουν τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη βιώσιμη ανάπτυξη και πέτυχε να βελτιωθούν οι πολιτικές και οι συνθήκες προστασίας της βιοποικιλότητας και παράλληλα να προωθηθεί η εξέλιξη και η ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων.
Τέλος, η υλοποίηση του έργου συνέβαλε στην καθιέρωση ενός μόνιμου διαύλου επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών ανάμεσα στις δύο χώρες ώστε να εφαρμοστεί μια ενιαία στρατηγική προστασίας της βιοποικιλότητας, ενώ παράλληλα υπήρξε ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών σε περιβαλλοντικά θέματα και σύνδεση της τοπικής οικονομικής ανάπτυξης με την προστασία της βιοποικιλότητας.
