Γιατί μας φοβίζει το διαφορετικό;

ΑΡΘΡΟ

Του Χάρη Δαμιανίδη

Απόφοιτου του τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης

Η είσοδος χιλιάδων μεταναστών στη χώρα μας ήταν αφορμή να πυροδοτήσει τις πάγιες και αρνητικές αντιλήψεις συγκεκριμένης μερίδας της κοινωνίας για τους μετανάστες. Συνολικά δεν τους αναγνωρίζεται το ουσιαστικό, ότι είναι άνθρωποι. Ότι είναι ίσοι με εμάς και δεν είμαστε ανώτεροι από αυτούς. Έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες ευκαιρίες. Η απαξιωτική συμπεριφορά στους μετανάστες καλλιεργείται από μικρή ηλικία, είτε μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα είτε από τα Μ.Μ.Ε. (σαν μέρος του συστήματος που είναι) που προσπαθούν με κάθε τρόπο να εξυψώσουν τους Έλληνες ως κάτι το «καθαρό», το διαφορετικό σε σχέση με τους υπόλοιπους λαούς, λες και εμείς οι Έλληνες είμαστε προϊόν παρθενογένεσης. Δεν ήρθαμε σε επαφή με άλλους λαούς και άλλους πολιτισμούς για να πάρουμε και να δώσουμε φτάνοντας μέχρι σήμερα; Δεν υπάρχουν καθαροί λαοί. Τα Μ.Μ.Ε. προσπαθούν να ρίξουν λάδι στη φωτιά, να παίξουν το παιχνίδι της εξουσίας, καθώς αυτά τα θέματα επηρεάζουν και διαμορφώνουν την «κοινή γνώμη» και με αυτό τον τρόπο αναπτύσσουν το ρατσισμό και τη ξενοφοβία. Η εθνική και φυλετική καθαρότητα υπάρχει μόνο μέσα στα άρρωστα μυαλά του εθνικισμού και του ρατσισμού. Αλλά είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε, γιατί μας φοβίζει το διαφορετικό; Γιατί οτιδήποτε είναι ξένο και διαφορετικό μας κρατάει αυτόματα σε απόσταση, βάζοντας ένα τείχος μπροστά μας. Μια φοβισμένη κοινωνία είναι εύκολα χειραγωγήσιμη, δεδομένου ότι δε μπορεί να σκεφτεί καθαρά και να λάβει πρωτοβουλίες για μια κοινωνία περισσότερο ενεργητική. Να σπάσει τα δεσμά και να αποβάλλει από πάνω της κάθε μισαλλοδοξία και κάθε στερεότυπο που την περιβάλλει.

Το διαφορετικό το φοβόμαστε γιατί έχουν ενσταλάξει στη συνείδησή μας από μικρά παιδιά ότι εμείς είμαστε κάτι ξεχωριστό. Ο ανώτερος λαός του κόσμου ότι έχουμε το καλύτερο πολιτισμό και την ανώτερη θρησκεία και πρέπει να υψώσουμε τείχη απέναντι σε άλλους πολιτισμούς και θρησκείες και να τους δαιμονοποιήσουμε. Να νιώσουμε σαν απειλή για τη ζωή μας, για την ύπαρξη μας, για τη φυσιογνωμία μας, οποιαδήποτε επαφή με κάτι διαφορετικό. Γλώσσα, θρησκεία, φυλή. Στη καθημερινότητά μας η επιθετικότητα του άνεργου απέναντι στον μετανάστη άλλου χρώματος και άλλης θρησκείας, δεν είναι κάτι που γεννιέται αυτή τη στιγμή. Υπάρχει στο υποσυνείδητο από την παιδική ηλικία και σήμερα κάτω από τη πίεση των βιοποριστικών αδιεξόδων και με την παρέμβαση ακροδεξιών και φασιστικών κομμάτων που του λένε ότι ο μετανάστης είναι η απειλή για τη ζωή σου, η αιτία που δεν έχεις δουλειά, βγάζει από μέσα του όλα τα αρνητικά συναισθήματα. Άραγε τι έχει να χωρίσει ο Έλληνας άνεργος από τον άνεργο μετανάστη; Τίποτα. Αυτό που τους ενώνει είναι πολύ πιο ισχυρό από αυτό που τους χωρίζει. Είναι εργαζόμενοι και παράγουν τον πλούτο. Τα υπόλοιπα που τους «χωρίζουν» είναι δευτερεύοντα (θρησκεία, χρώμα, γλώσσα).

Αυτή η αμηχανία και η περιχαράκωση από τον άλλον είναι κάτι που βρίσκεται στη φύση του ανθρώπου ή καλλιεργείται από το σύστημα για να ελέγχεται καλύτερα η κοινωνική συμπεριφορά; Ο έλεγχος μέσω του φόβου είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για τον έλεγχο της κοινωνίας. Το σύστημα με τους μηχανισμούς που διαθέτει μεγεθύνει και αλλοιώνει τη φύση των προβλημάτων, δημιουργεί ανύπαρκτους κινδύνους για να ποδηγετεί τη κοινωνία. Ένα άτομο φοβισμένο άγεται και φέρεται σύμφωνα με τις βουλές τις εξουσίες. Επίσης, μας μαθαίνουν να στοχοποιούμε τον εύκολο αντίπαλο. Τον μετανάστη. Και όχι τον κύριο ένοχο που είναι οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τους πολέμους.

Πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε την αμηχανία και το φόβο απέναντι σε κάτι το οποίο δεν το γνωρίζουμε; Με τη γνώση. Σπάζοντας τα στερεότυπα που εξυπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες και ερχόμενοι σε επαφή με το διαφορετικό, με τον άλλον άνθρωπο. Με τον άλλο πολιτισμό. Να πάρουμε και να δώσουμε. Να δούμε ότι δεν είναι απειλή για τη ζωή μας αλλά το απαραίτητο συμπλήρωμα για να κάνουμε και εμείς ένα βήμα μπροστά. Αυτή η ανάμειξη των πολιτισμών θα μας οδηγήσει σε κάτι ανώτερο. Δεκτή η οποιαδήποτε αξιολόγηση. Η οποιαδήποτε κρίση για τον καθένα. Όμως, έχοντας μια κοινή αφετηρία. Ότι ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΙΣΟΙ. Και ίσοι σημαίνει ο ένας να μην εκμεταλλεύεται τον άλλον. Όχι ΙΔΙΟΙ, όχι ομοιομορφία και μονοτονία. Αυτά σκοτώνουν τη ζωή και την εξέλιξη. Η επαφή με άλλους πολιτισμούς και άλλες κουλτούρες θα μπορέσει να δώσει πολλά στον κάθε άνθρωπο. Η ώσμωση με τον άλλον θα βοηθήσει και εμάς να αποκτήσουμε ένα ανώτερο επίπεδο αυτογνωσίας.