ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2024 ΕΙΝΑΙ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΗ ΘΕΟΤΟΚΟ
Το ημερολόγιο της Ιεράς Μητρόπολης Δράμας για το έτος 2024 είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Εισαγωγικά ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Δωρόθεος, στην αρχή του ημερολογίου, αναφέρει τα εξής:
Ἡ Παναγία μας κατέχει μοναδικό ρόλο στή χριστιανική πίστη καί τήν ἐκκλησιαστική ζωή. Ἀποδέχτηκε καί ὑπηρέτησε καθοριστικά τό μυστήριο τῆς θείας Ἐνανθρώπησης. Γι᾽ αὐτό καί ἡ εὐλάβειά μας στό πρόσωπό της ἰδιαίτερη.
Τήν προσφωνοῦμε Θεοτόκο, Μητέρα τοῦ Θεοῦ, Παναγία, Δέσποινα, Ἀειπάρθενο, Τιμιωτέραν τῶν Χερουβίμ καί Ἐνδοξοτέραν τῶν Σεραφίμ. Καμία ἄλλη εἰκόνα δέν διατρέχει τόσο πολύ τή χριστιανική τέχνη ὅσο ἡ εἰκόνα τῆς βρεφοκρατούσας Παναγίας.
Ἡ Ἐκκλησία μας ἀποδίδει τιμή καί δόξα στό πρόσωπό της, σύμφωνα μέ τά δικά της προφητικά λόγια πού διασώζει ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς: «Ἀπό τώρα καί στό ἑξῆς θά μέ μακαρίζουν ὅλες οἱ γενιές τῶν ἀνθρώπων» (Λουκ. 1, 48).
Στό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου ἀφιερώνουμε τό Ἡμερολόγιο τῆς Μητροπόλεώς μας γιά τό ἔτος 2024. Πολλοί Ναοί τῆς Ἐπαρχίας μας, ἐκτός τοῦ Ἁγίου ἤ τῆς ἐνοριακῆς Ἑορτῆς, ἔχουν ὡς ἱερό κειμήλιο κι ἀπό μία εἰκόνα τῆς Παναγίας μας, ἀπό τίς πολλές εἰκονογραφικές παραστάσεις ἤ φερωνυμίες.
Πρώτη θέση στήν ἱστορία τοῦ τόπου καί στίς καρδιές μας κατέχει ἡ Παναγία ἡ Εἰκοσιφοίνισσα, εὐλογία στό ἐμπροσθόφυλλο. Ἀπό τό 452 τό ἱστορικό Μοναστήρι της καθορίζει ὅλη τήν πνευματικότητα τῆς περιοχῆς. Ἕνα μεγαλειῶδες «Ἅγιον Ὄρος» σέ μικρογραφία μέσα στόν κόσμο!
Μέ τά κείμενα τοῦ Ἡμερολογίου θά ἀναφερθοῦμε συνοπτικά στήν ἐκκλησιαστική θεολογία καί παράδοση γιά τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου καί στίς Θεομητορικές ἑορτές. Θά συμπεριλάβουμε καί τόν Μικρό (συνήθη) Παρακλητικό Κανόνα της, γιά νά τόν ἔχουν εὔχρηστο ὅλοι οἱ χριστιανοί μας σέ καθημερινή χρήση καί σέ κάθε περίσταση.
Αναλυτικά το περιεχόμενο του ημερολογίου της Ιεράς Μητρόπολης Δράμας για το έτος 2024 έχει ως εξής:
Tήν τιμοῦμε ὡς Θεοτόκο
Ἡ Καινή Διαθήκη μᾶς λέει τά πιό σπουδαῖα γιά τή Μητέρα τοῦ Κυρίου, κι ἄς φαίνονται λίγα. Οἱ Εὐαγ γελιστές κηρύσσουν τό γεγονός τῆς σωτηρίας, στό ὁποῖο συνεργάστηκε μέ ἐλευθερία καί ὑπακοή ἡ Παναγία. Μιλοῦν γιά τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, χωρίς νά παραλείπουν τή Μητέρα τῆς θείας Του ἐνανθρώπησης.
Ὁ Λουκᾶς παρουσιάζει τόν εὐαγγελισμό καί τόν διάλογο μέ τήν Ἐλισάβετ, ἀπ’ ὅπου ἀντλοῦμε τόν γνωστό ὕμνο «Θεοτόκε Παρθένε». Ὁ Ἰωάννης ἀναφέρει τή συμβολή τῆς Παναγίας στό πρῶτο θαῦμα, στόν Γάμο τῆς Κανᾶ, καί τήν παρουσία της κάτω ἀπό τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου.
Τή λιτή ἀναφορά τῆς Καινῆς Διαθήκης στήν Θεοτόκο παρερμηνεύει κάθε θρησκευτική ὁμάδα πού καταφρονεῖ τήν ἀπόδοση τιμῆς στό πρόσωπό της. Φτιάχνουν ἐγκεφαλικές ἑρμηνεῖες, δίχως τόν φωτισμό τοῦ Θεοῦ. Ὅλοι αὐτοί μήπως γυρεύουν κι ἄλλες ἀποδείξεις (π.χ. ἐξέταση DNA!!!), γιά νά πιστέψουν ὅτι ἡ Παναγία εἶναι ἡ Μητέρα Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ;
Ὅμως τό Πνεῦμα τό Ἅγιο τόσους αἰῶνες φωτίζει τήν Ἐκκλησία, ὥστε νά εὐλαβεῖται τήν Παναγία μας ὅπως ἔκανε ἡ Ἐλισάβετ μέ κυοφορούμενο τόν Πρόδρομο, ὅπως ἔκανε ὁ Συμεών καί ἡ Ἄννα, φωτισμένοι ἀπό τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Κι ἐμεῖς γιά αἰῶνες ἔχουμε μιά ἀδιάκοπη κοινωνία μέ τή Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ἡ μοναδική της μορφή ἦταν γιά αἰῶνες προφητευμένη καί προσδοκώμενη.
Μιά μακρά ἐκκλησιαστική παράδοση πίστης μᾶς καθοδηγεῖ νά ζοῦμε τήν Θεοτόκο, μέσα στό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ. Κι ἄς μή γνωρίζουμε εὐαγ γελικά λεπτομέρειες γιά τή γενιά, τόν χαρακτήρα καί τή ζωή της. Μᾶς ἀρκεῖ ἡ ἀποφασιστική κεντρική της θέση στήν ἐνανθρώπηση τοῦ Σωτήρα μας Χριστοῦ. Βρίσκεται δίπλα στόν Υἱό καί Θεό Της. Ὅσο πιστεύουμε στήν ἀπόλυτη θεϊκή μοναδικότητα τοῦ Χριστοῦ, εὐγνωμονοῦμε τή μοναδική αὐτή γυναίκα πού μᾶς ἔδωσε τόν Χριστό, τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ πού ἐνανθρώπησε.
Ἡ πίστη μας δέν εἶναι μιά συλλογική συσκευασία ἀπό ἀτομικές θρησκευτικές ἰδέες. Ἡ πίστη μας εἶναι γιά δυό χιλιάδες χρόνια ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας, ἀπό τήν πρώτη ὥρα μέχρι σήμερα. Ἀνοίγουμε τήν καρδιά μας μέ μιά σχέση εὐλάβειας στή Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἡ Μητέρα τῆς σωτηρίας ὅλων τῶν ἀνθρώπων.
Ἡ Ἀειπάρθενος
Στήν ἀγάπη τοῦ προαιώνιου Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἀνθρωπότητα ἐντάσσεται ἡ ἐκ Παρθένου ἀνθρώπινη γέννησή Του καί τό ἀειπάρθενο τῆς Παναγίας. Μιά νεαρή Κόρη (γιά τόν Θεό διαλεγμένη ἐξαρχῆς) γεννάει παρθενικά τόν Θεό στήν ἐνανθρώπησή Του καί παραμένει παρθένος.
Τό γεγονός ἐκπλήσσει, ὡς ἀπόδειξη δύναμης τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χριστός ὅμως δέ χρησιμοποίησε τήν ἐνανθρώπηση οὔτε τή σταύρωση-ἀνάσταση ὡς ἀποδείξεις δύναμης.
Ὁ Θεός ἐξαιτίας τῆς ἀγάπης του προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση. Γιά νά τήν ἑνώσει στό πρόσωπό Του μέ τή θεότητά Του, καί ἔτσι νά τήν θεώσει, νά τή σώσει.
Νά τή σώσει ἀπό τί; Ἀπό τήν ὁλοκληρωτική καί ἀναπόφευκτη δουλεία της στούς νόμους τῆς φύσεως πού μᾶς ὑποβιβάζουν σέ ὕλη, σέ «σάρκα καί αἷμα» καί ὁδηγοῦν στή βιολογική φθορά.
Ὁ Χριστός γίνεται ἄνθρωπος προσλαμβάνοντας τήν ἀνθρώπινη φύση μας, ὄχι μέ τόν δικό μας βιολογικό τρόπο πού καταλήγει στόν θάνατο, ἀλλά μέ τόν δικό Του θεϊκό τρόπο. Ὅπως τό θέλησε ἡ Ἁγία Τριάδα, ὁ Υἱός ἔγινε (καί) ἄνθρωπος θεϊκά. Καί ἐνήργησε σ’ αὐτό ἡ πίστη καί ἡ ὑπακοή τῆς κόρης τῆς Ναζαρέτ Μαρίας. Μέ τή δράση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ Κύριος ἔλαβε πλήρη καί τέλεια τήν ἀνθρώπινη φύση στήν ἄσπορη κοιλία τῆς Μαρίας. Ἔτσι, ἡ θεϊκή πρόσληψη τῆς ἀνθρώπινης φύσης (χάρη στή δράση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος) ἐνήργησε καί τήν ἀειπαρθενική τελειότητα τῆς Παναγίας Μητέρας Του.
Αὐτό πού ὁ Θεός χάρισε σέ ὅλη τήν ἀνθρωπότητα, καί θά τό δοῦμε στή Β’ παρουσία Του, τό φανέρωσε μέ τήν ἀειπαρθενία τῆς Μητέρας Του. Αὐτό τό ὑπερφυσικό θαῦμα μᾶς παραπέμπει στόν νέο Παράδεισο, στήν κοινή Ἀνάσταση, στή ζωή τῆς Αἰωνιότητας.
Ἡ ἁπλή θέα τῆς Παναγίας
Ἡ Παναγία ἀποτελεῖ τέλειο δῶρο τοῦ Χριστοῦ σέ μᾶς. Μᾶς καλεῖ νά Τόν γνωρίσουμε μέσῳ μιᾶς συγκεκριμένης γυναίκας, τῆς ἄχραντης Μητέρας Του. Καί νά ξαναβροῦμε τόν ρόλο μας, πιασμένοι ἀπό τό χέρι Της.
Δυστυχῶς, ὁ κόσμος μας ἔχει γίνει ἀπελπιστικά ἀλαζονικός κι ὁλοκληρωτικά ἐπιθετικός. Τά πάντα γυροφέρνουν στή βία.
Ἀπέναντι σέ ὅλα αὐτά, γιατρικό ἀκόμη καί ἡ θέα τῆς εἰκόνας τῆς Παναγίας: εἰκόνα τῆς ἄπειρης ταπείνωσης καί καθαρότητας, γεμάτη ὀμορφιά καί παρρησία πρός τόν Θεό. Εἰκόνα τῆς ἀγάπης καί τῆς νίκης τῆς ἀγάπης.
Στήν εἰκόνα Της βρίσκουμε αὐτό πού ἔχει χαθεῖ σχεδόν τελείως ἀπό τόν ὑπερήφανο κι ἐ πιθετικό κόσμο μας. Βρίσκουμε τή συμπάθεια, τήν τρυφερότητα, τή φροντίδα, τήν ἐμπιστοσύνη, τήν ταπείνωση.
Ἄγγελοι καί ἄνθρωποι τήν ἀποκαλοῦμε Κυρία καί Βασίλισσα, ὅμως ἡ ἴδια ὀνομάζει τόν ἑαυτό της «δούλη Κυρίου».
Παρατηρώντας τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας, ἀπο ζητοῦμε κι αἰσθανόμαστε τήν ἀληθινή εὐτυχία, τό νόημα τῆς ὕπαρξης. Σάν νά γυρνᾶμεπολύ κουρασμένοι σπίτι μας, καί συναντᾶμε στό πρόσωπο τῶν οἰκείων μας τό νόημα καί τήν ὑπέρβαση τοῦ κόπου μας. Κοιτάζουμε τήν Παναγία καί ἀναπνέουμε τή στοργή τοῦ Υἱοῦ Της.
Ἡ Γέννηση τῆς Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)
Παρατηρώντας τή γέννηση ἑνός παιδιοῦ ὅλοι μας μένουμε ἔκπληκτοι μπροστά στό πλασματάκι αὐτό! Θαυμάζουμε τό μυστήριο τῆς ζωῆς!
Ὅμοια καί ἡ Ἐκκλησία μας θέλει νά μᾶς πεῖ, μέσα ἀπό τήν εἰκόνα πού ἡ Ἁγία Ἄννα γεννᾶ τήν κόρη της, τή μικρή Μαρία, πώς ἡ εἴσοδος κάθε νέου ἀνθρώπου στόν κόσμο καί στή ζωή δέν εἶναι παρά ἕνα μέγιστο θαῦμα. Ἀποτελεῖ τήν ἀρχή μιᾶς μοναδικῆς καί ἀνεπανάληπτης ζωῆς, τήν ἀρχή ἑνός νέου προσώπου.
Κατ’ ἀρχάς, αὐτή ἡ γιορτή δέν εἶναι παρά ἕνας γενικός ἑορτασμός τῆς γεννήσεως τοῦ ἀνθρώπου. Καί, ὅπως λέει τό Εὐαγγέλιο, δέν θυμόμαστε πλέον τήν ἀγωνία γιά τή γέννα «ἀπό τή χαρά πού γεννήθηκε ἄνθρωπος στόν κόσμο» (Ἰωάν. 16,21).
Δεύτερον, γνωριζόμαστε μέ αὐτήν πού ἑορτάζουμε τήν ἰδιαίτερη γέννηση καί τόν ἐρχομό της: τήν Παναγία. Γνωρίζουμε τή μοναδικότητα, τήν ὀμορφιά, τή χάρη ἀκριβῶς αὐτοῦ τοῦ παιδιοῦ, τόν προορισμό του, τή σημασία του γιά μᾶς καί ὁλόκληρο τόν κόσμο.
Τρίτον, γιορτάζουμε ὅσους προετοίμασαν τόν δρόμο τῆς Παναγίας, συμβάλλοντας στό νά κληρονομήσει τή χάρη καί τήν ὀμορφιά. Πρόκειται γιά τούς γονεῖς της Ἰωακείμ καί Ἄννα, γιά τή γιαγιά της Μαρία καί ἄλλα πρόσωπα τοῦ γενεαλογικοῦ της δένδρου.
Πολλοί ἄνθρωποι μιλοῦν γιά κληρονομικότητα, ἀλλά μόνο μέ τήν ἀρνητική ἔννοια. Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ μιάν ἁγιασμένη καί πνευματική κληρονομικότητα.
Πόση πίστη χρειάστηκε, πόση καλοσύνη, πόσες γενιές ἀνθρώπων ἀγωνίστηκαν νά ζήσουν τήν ἁγιότητα, γιά νά μᾶς δώσουν ἕνα τέτοιο ὑπέροχο εὐωδιαστό λουλούδι, τήν Παναγία μας!
Ὅσο ἀπελπιζόμαστε, ὅσο φουντώνει τό κακό γύρω μας, ἄς πλησιάσουμε τήν Ἐκκλησία. Μέ τόση χαρά γιορτάζει τή γέννηση ἑνός κοριτσιοῦ, πού προσείλκυσε τόν Θεό στή γῆ. Ἔθεσε τόν ἑαυτό του πάλι στά δικά Του χέρια, νά τόν προσλάβει καί θεώσει.
Ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ γεννήθηκε ἀπό τόν Ἰωακείμ καί τήν Ἄννα! «Ἡ γέννησή σου, Θεοτόκε, ἔφερε τό μήνυμα τῆς αἰώνιας χαρᾶς σέ ὅλη τήν οἰκουμένη».
Τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου)
Συνήθως, μιά ἑορτή βρίσκει τήν ἀξία της σάν ὑποδομή καί προϋπόθεση γιά μιάν ἄλλη πραγματικότητα. Μᾶς ὁδηγεῖ χαρμόσυνα στό ἄκτιστο τοῦ Θεοῦ. Ἡ ζωή μας ξεπερνᾶ τή μονοτονία της, ἐμπλουτίζεται, ὅσο ἀπολαμβάνει τίς ἑορτές.
Τί ἔχει νά μᾶς προσφέρει ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων; Ἕνα κοριτσάκι ὁδηγεῖται ἀπό τούς γονεῖς του στόν Ναό τῶν Ἱεροσολύμων. Ἐκεῖ εἰσέρχεται στά «Ἅγια τῶν Ἁγίων», ὅπου δέν ἐπιτρεπόταν κανείς νά εἰσέλθει, παρά μόνον τό ἱερατεῖο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Δέν ἔχουμε ἁπλό προσκύνημα στόν Ναό, ἀλλά μιά ἀφιέρωση ζωῆς.
Σκοπός ἀφιέρωσης τῆς μικρῆς Μαρίας εἶναι ἡ ἑτοιμασία τῆς ζωῆς καί τῆς ὕπαρξής της, μέχρι νά γίνει Μητέρα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὥστε ὁ Θεός νά ἑνωθεῖ μέ τό ἀνθρώπινο γένος.
Γνωστό τό τροπάριο: «ὁ καθαρώτατος Ναός τοῦ Σωτῆρος…». Μέ τήν ἀφιέρωσή του στόν ἐπίγειο ναό, τό κορίτσι αὐτό ἀναδείχθηκε ἀνθρώπινος ναός καί μήτρα τῆς ἐνανθρώπησης τοῦ Θεοῦ. Ἐδῶ βρίσκεται τό βασικό νόημα τῆς Ἑορτῆς.
Καί ἡ συνέχεια τοῦ νοήματος γιά μᾶς: ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος γίνεται ναός. Ἡ ψυχή, τό σῶμα, ἡ ζωή του γίνεται καρδιά τοῦ κόσμου. Τίποτε ἄλλο στόν κόσμο δέν ἀξιολογεῖται σπουδαιότερο ἀπό τόν ἄνθρωπο.
Ὄχι μόνο μέ μιά ἀναγνώριση ἀτομικῶν δικαιωμάτων, ἀλλά μέ μιά ἀναγνώριση ἀπό τόν Θεό πού θά γίνει ἄνθρωπος μέσα ἀπό τόν ἱερό ἀνθρώπινο ναό τῆς Μητέρας Του.
Ἀπό τότε πού ἡ Παναγία εἰσῆλθε στά «Ἅγια τῶν Ἁγίων» καί ἑτοιμάστηκε γιά τόν μοναδικό ρόλο της, ἡ ἴδια ἡ ζωή μας καλεῖται νά γίνεται ναός, ἱερός τόπος, κατοικία τοῦ Θεοῦ.
Ἡ κλήση μας εἶναι τόσο ὑψηλή!
Ὁ Εὐαγγελισμός (25 Μαρτίου)
Πῶς φαντάζεται ὁ ἄνθρωπος τόν Θεό; Ὅτι, ὡς Θεός πού εἶναι, τά ξέρει ὅλα, κανείς δέν μπορεῖ νά τοῦ φέρει ἀντίρρηση.
Ἡ ἱστορία τοῦ Εὐαγγελισμοῦ μᾶς δίνει ἄλλη αἴσθηση. Ὁ ἀπρόσιτος, δυνατός καί παντογνώστης Θεός συγκαταβαίνει, διαλέγεται μ᾽ ἕνα ἀδύναμο πλάσμα. Μέ μιάν ἔφηβη 16 χρονῶν, σέ μιά ἐποχή καί κοινωνία πού ἡ γυναίκα εἶχε ἐλάχιστη ἀξία.
Μᾶς ἐκπλήσσει ὁ διάλογος Μαρίας καί Ἀρχαγγέλου, ὅταν ἐμεῖς δέν καταφέρνουμε οὔτε κἄν ὡς ἄνθρωποι πρός ἀνθρώπους νά συνομιλήσουμε μέ σεβασμό, ν’ ἀκούσουμε τούς ἄλλους! Ὁ Θεός, μέ τήν ἐντεταλμένη στάση τοῦ Ἀρχαγγέλου, σέβεται τή Μαρία στή μεταξύ τους συνομιλία. Δείχνει τήν ἀγάπη στό πρόσωπό της καί τόν σεβασμό στήν ἐλευθερία της (πού ἀπηχοῦνται σέ ὅλη τήν ἀνθρωπότητα), διότι ὁ Θεός δέν σώζει ἀναγκαστικά.
Ὁ Ἀρχάγγελος ἀνακοινώνει στή Μαρία τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ του, ἀλλά στήν οὐσία ζητᾶ τήν ἀποδοχή της.
Στό ἐρώτημα τῆς Μαρίας «πῶς θά γίνει αὐτό», ὁ Ἄγγελος τῆς ἀπαντᾶ: «Τό Ἅγιο Πνεῦμα θά ἔλθει σέ σένα, καί ἡ δύναμη τοῦ Ὕψιστου Θεοῦ θά σέ ἐπισκιάσει». Διαπιστώνουμε τόσο ξεκάθαρα τή δεσπόζουσα συμμετοχή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν ἀνθρώπινη ἱστορία. Ἡ Μαρία θά συλλάβει καί θά γεννήσει τόν Χριστό μέ τήνἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καί ἡ Παναγία δέχεται νά συνεργήσει, νά ὑπηρετήσει τή θεϊκή ἐνανθρώπηση: «δέχομαι ὡς δούλη Κυρίου. Ἄς γίνει σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ». Ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ δέν σημαίνει μιάν ἀόριστα τυφλή ὑποταγή, ἀλλά μιάν ἑκούσια παράδοση ταπείνωσης καί διάκρισης στό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Θά μοιάζαμε στήν Παναγία ἐκείνων τῶν ἐφηβικῶν της χρόνων, ἄν τολμούσαμε νά ποῦμε: «Σ’ εὐχαριστοῦμε, Κύριε, γιά ὅ,τι μᾶς δίνεις στή ζωή. Κι ἄς ἀνατρέπονται οἱ κοινές προσδοκίες καί τά ὄνειρά μας». Ἀρκεῖ νά μετάσχουμε καί νά ζήσουμε τό δῶρο τῆς σωτηρίας.
Σύναξη πρός τιμήν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου (δεύτερη ἡμέρα Χριστουγέννων, 26 Δεκεμβρίου)
Ὅλες οἱ ἑορτές, οἱ προσευχές καί ἡ εὐλαβική ἀγάπη πού ἡ Ἐκκλησία ἀπευθύνει στήν Θεοτόκο ριζώνουν στόν ἑορτασμό τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ. Στήν ἀρχαία ἐποχή, ἡ μόνη ἑορτή πού ἦταν ἀφιερωμένη στήν Παναγία ἦταν ἡ δεύτερη ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων, ἡ 26η Δεκεμβρίου, γνωστή μέ τόν ἀρχαῖο τίτλο ὡς «Σύναξηπρός τιμήν τῆς Ὑπερα γίας Θεοτόκου», ἑορταστική λατρευτική συγκέντρωση γιά νά τιμηθεῖ ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος.
Ἕνα θέμα πού συνυφαίνεται μέ τή γιορτή τῶν Χριστουγέννων εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία βιώνει τήν Θεοτόκο ὡς δῶρο τοῦ κόσμου πρός τόν Θεό, ὡς δῶρο τοῦ ἀνθρώπου σ’ Αὐτόν πού εἰσέρχεται στόν κόσμο: «Κά θε κτίσμα, Χριστέ μου, κάτι σοῦ προσφέρει… ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι σοῦ προσφέρουμε Μητέρα Παρθένο»! (ὕμνος Ἑορτῆς).
Στό πρόσωπο τῆς Παναγίας, σάν νά λέμε, ὁ κτιστός κόσμος μνηστεύθηκε τόν ἄκτιστο Θεό, ὡς ὁλοκλήρωση τῆς ἀμοιβαίας ἀγάπης τους. Διότι ἡ Παναγία δέχθηκε καί γέννησε τόν Θεό πού ἐνανθρώπησε, τόν τέλειο Θεό πού ἔγινε τέλειος ἄνθρωπος. Στήν καρδιά τῆς σημερινῆς ἑορταστικῆς Χριστουγεννιάτικης νύχτας βρίσκεται ἡ εἰκόνα τῆς Μητέρας καί τοῦ Παιδιοῦ ἀπό ὅπου χύνεται τό οὐράνιο φῶς, ἡ σωτήρια χάρη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ στόν κόσμο. Χάρη στόν ἐνανθρωπήσαντα Θεό, ξαναενώνεται ὅ,τι εἶχε χωριστεῖ ἀπό τήν ἁμαρτία, τήν ἐχθρότητα καί τήν ἀλαζονεία τοῦ ἀνθρώπου: ὁ Θεός καί ὁ ἄνθρωπος, ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ, ἡ φύση καί τό πνεῦμα. Ὁ κόσμος γίνεται πάλι ὕμνος δοξολογίας καί εὐχαριστίας στόν Θεό!
Σ’ αὐτήν τήν εἰκόνα τῆς Μητέρας καί τοῦ Παιδιοῦ, ἡ αἰώνια ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιά τόν κόσμο καί ἡ ἀγάπη τοῦ κόσμου γιά τόν Θεό ἑνώνονται, ὁλοκληρώνονται καί νικοῦν.
Καί κανείς ποτέ δέν μπόρεσε νά ξεριζώσει αὐτήν τήν εἰκόνα ἀπό τή μνήμη ἤ τή συνείδηση τοῦ ἀν θρώ που.
Ἡ Κοίμηση τῆς Θεοτόκου (15 Αὐγούστου)
Τόν Αὔγουστο ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς τῆς Παναγίας, τόν θάνατό της, γνωστό ὡς Κοίμηση.
Στήν Κοίμηση, ἡ ἀγάπη καί ἡ μνημόνευση τῆς Ἐκκλησίας δέν ἐπικεντρώνονται στό ἱστορικό καί πραγματικό πλαίσιο οὔτε στήν ἡμερομηνία καί στόν τόπο ὅπου αὐτή ἡ μοναδική γυναίκα, αὐτή ἡ Μητέρα ὅλων τῶν μητέρων, ὁλοκλήρωσε τήν ἐπίγεια ζωή της.
Ὁ θάνατός της ἀναλύεται καλύτερα μέσα ἀπό τήν εἰκόνα τῆς Κοιμήσεως. Ἡ Θεοτόκος νεκρή βρίσκεται στό νεκροκρέβατο. Οἱ Ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ εἶναι συναγμένοι γύρω της, καί ὑπεράνω αὐτῆς στέκεται ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, κρατώντας στά χέρια τή Μητέρα Του, ἡ ὁποία εἶναι ζωντανή κι αἰώνια ἑνωμένη μαζί Του.
Στόν συγκεκριμένο θάνατο δέν ἔχουμε ρήξη, χωρισμό, ἀλλά ἕνωση. Ὄχι λύπη, ἀλλά χαρά. Καί σ’ ἕνα βαθύτερο ἐπίπεδο, ὄχι θάνατο, ἀλλά ζωή. Ὁ θάνατος σ’ Ἐκείνην δέν ἰσχύει πλέον. Ἡ διαδικασία τοῦ θανάτου ἑνός ἀνθρώπου ἔχει γίνει γιά Κείνη μία πράξη ζωῆς, μία εἴσοδος στή ζωή τοῦ Υἱοῦ και Θεοῦ Της, ὅπου βασιλεύει ἡ ζωή.
Αὐτή πού δόθηκε ἐντελῶς στόν Χριστό, πού Τόν ἀγάπησε ἕως τέλους, συναντιέται μ’ Αὐτόν σ’ ἐκεῖνες τίς φωτεινές πύλες τοῦ θανάτου, κι ἐκεῖ ὁ θάνατος μεταστρέφεται ἀμέσως σέ χαρμόσυνη συνάντηση. Ἡ ζωή θριαμβεύει, ἡ χαρά καί ἡ ἀγάπη κυριαρχοῦν πάνω στά πάντα.
Ὁ θάνατος τῆς Θεοτόκου, ὅπως καί ὁλόκληρη ἡ ζωή της, εἶναι μιά συνάντηση, ἀγάπη, συνεχής κίνηση πρός τό αἰώνιο, ἄδυτο φῶς τῆς αἰωνιότητος (δηλ. τοῦ Υἱοῦ Της) καί μιά εἴσοδος σ’ αὐτό.
Ἔτσι, στή γιορτή δέν ὑπάρχει οὔτε λύπη οὔτε νεκρώσιμα μοιρολόγια οὔτε στενοχώρια, ἀλλά μόνο φῶς καί ζωή. Ὁ θάνατος ἀκτινοβολεῖ αἰωνιότητα καί ἀθανασία. Προαναγγέλλεται ἡ ἐπικράτηση τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Ἡ Ἁγία Σκέπη τῆς Θεοτόκου (28 Ὀκτωβρίου)
Ἀρχικά στήν 1η Ὀκτωβρίου καί τώρα στήν 28η Ὀκτωβρίου, αὐτή ἡ γιορτή τοῦ φθινοπώρου ξεκίνησε ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη.
Σύμφωνα μέ τήν παράδοση, κόσμος πολύς προσευχόταν στή Μεγάλη Ἐκκλησία κατά τή διάρκεια μιᾶς πολιορκίας. Μέ τούς πολλούς προσευχόμενος ὁ ἅγιος Ἀνδρέας, ὁ διά Χριστόν σαλός, εἶδε ξαφνικά τή Θεοτόκο νά προσεύχεται γιά τήν Πόλη καί νά ἁπλώνει τό πέπλο της (τή σκέπη της) πάνω ἀπ’ αὐτήν προστατεύοντάς την.
Ἡ ἑορτή στή νεότερη Ἑλλάδα ἀποσυνδέθηκε ἀπό τό συγκεκριμένο γεγονός καί συνδέθηκε μέ τήν Ἐθνική μας ἑορτή τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940. Ὅμως, αὐτό πού παραμένει ἀναλλοίωτο εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας ὡς Μητέρας πού προστατεύει, σκεπάζει καί παρηγορεῖ τά βασανισμένα παιδιά της.
Ὡς Μητέρα δέχεται στήν καρδιά της ὅλες τίς στενοχώριες, τά βάσανα, τούς κινδύνους τῆς ἐπίγειας ὕπαρξής μας. Ὅπως δίπλα στόν Σταυρό τοῦ Υἱοῦ της, ἀναλαμβάνει ὅλο τόν πόνο τῆς συμπάθειας καί συνοδύνης. Δέν σταματᾶ νά εἶναι δῶρο γιά μᾶς, γιά τήν ἀνθρωπότητα, δῶρο μητρικῆς ἀγάπης, μητρικῆς φροντίδας, μητρικῆς συμπάθειας.
Ἡ Θεοτόκος προσεύχεται καί κλαίει γιά ὅλους ἐμᾶς τούς ἁμαρτωλούς. Συμπαθεῖ τούς πάντες. Στέκεται ἀνάμεσα στή γῆ (σέ μᾶς) καί στόν οὐρανό (στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ) ἱκετεύοντας. Παρακαλώντας μαζί μέ μᾶς γιά ὅλους ἐμᾶς.
Ἄν τά μάτια μας μποροῦσαν νά δοῦν τά δάκρυά Της, ὅπως τά ἔβλεπαν οἱ Ἅγιοι, τότε οἱ παγωμένες καρδιές μας θά ζεσταίνονταν λιγάκι. Κάποτε θά μάθουμε τίνος τήν καρδιά πληγώνουμε μέ τίς ἁμαρτίες μας (τοῦ σαρκωμένου Θεοῦ μας) καί μέ τίνος τά δάκρυα αὐτές ἀποπλύνονται (μέ τά εὐσπλαχνικά δάκρυα τῆς Παναγίας μας).
Ἡ ἀκτινοβόλα εἰκόνα τῆς Παρθένου ὡς μεσίτριας, ὡς παρηγορήτριας, ὡς Ἁγίας Σκέπης τοῦ κόσμου, εἶναι μαζί μας.
