Τι σημαίνει Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη για τη Δράμα (Μέρος Β’)

ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Η ανάγκη για αποδοχή των αρχών της Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης συνδέεται άμεσα και με την υγεία των κατοίκων, σε μια περίοδο που την ανησυχία της για την αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου εκφράζει η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας επισημαίνοντας την ανάγκη ενημέρωσης και εκπαίδευσης του πληθυσμού για υιοθέτηση υγιεινότερου τρόπου ζωής, καθώς και τη συστράτευση όλων των φορέων για λήψη μέτρων και δράσεων με βραχυχρόνιους και μακροχρόνιους στόχους, που θα βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής.

Οι επιστήμονες πλέον γνωρίζουν ότι οι συνθήκες ζωής και εργασίας στις οποίες ζούμε όλοι έχουν πάνω από τη διπλάσια απήχηση στην υγεία μας από όσο έχει ο γενετικός μας κώδικας.

Πάνω από τον μισό πληθυσμό παγκόσμια ζει σε πόλεις, με πιθανότητα >95% να συμβεί έκρηξη αστικής ανάπτυξης τις επόμενες δεκαετίες στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η χωρίς σχεδιασμό ανάπτυξή τους θα δημιουργήσει σημαντικές συνέπειες για την υγεία των κατοίκων.

Οι ασθένειες που προκαλούνται από τη ρύπανση είναι υπεύθυνες για 9.000.000 πρόωρους θανάτους το 2015-16 παγκόσμια, τρεις φορές περισσότεροι από το AIDS, φυματίωση και ελονοσία μαζί και 15 φορές περισσότεροι από τον αριθμό των θυμάτων πολέμου και άλλου τύπου βίας.

Και φυσικά, έχουμε αλλάξει και τη χημική σύσταση του αέρα. Έτσι, με την επόμενη εισπνοή μας προσλαμβάνουμε 42% περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα σε σχέση με το 1750.

Οπότε όλες αυτές οι αλλαγές, και πολλές ακόμη, έχουν συμπτυχθεί υπό τον όρο «Ανθρωπόκενος». Αυτός είναι ένας όρος που προτείνουν κάποιοι γεωλόγοι να δώσουμε στην σημερινή μας εποχή, λόγω της μεγάλης έκτασης της ανθρώπινης επέμβασης σε αυτή.

Τα δεδομένα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για το 2019, αναδεικνύουν ότι σχεδόν το 80% των Ελλήνων πάνω από 15 ετών δεν ασκούνται, δηλαδή δεν κάνουν καθόλου αθλητισμό ή γυμναστική ή άσκηση για ψυχαγωγία, ενώ το 60% είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι.

Σε συνδυασμό με το ψηλό ποσοστό των Ελλήνων που καπνίζουν ακόμα, η επίπτωση των παραπάνω για τη δημόσια υγεία είναι καταλυτική, τονίζεται δε ότι στο εξωτερικό εφαρμόζονται ήδη μεγάλες καμπάνιες ενημέρωσης, καθώς και εφαρμογή πολιτικών που βοηθούν σε πιο εύκολη πρόσβαση σε χώρους άθλησης, ποδηλατοδρόμους, πεζόδρομους, αναβάθμιση του στόλου των μέσων μαζικής μεταφοράς, προστασία και έλεγχος του υδροφόρου ορίζοντα. Από την έρευνα, έχουν προκύψει λύσεις και προτάσεις για την ανάπτυξη του αθλητισμού σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.

Δεν θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε περισσότερο και να δουλέψουμε σε αυτή την βάση «Η συνένωση όλων των δυνάμεων της πόλης, Δήμου, Επιμελητηρίων, επιστημονικών εταιρειών, ακαδημαϊκής κοινότητας, οργανισμών συγκοινωνιών, αθλητικών οργανισμών, εστιατορίων, πολεοδόμων, σχολικών οργανισμών, της κοινωνίας των πολιτών, θα μπορούσε να οδηγήσει σε απάλειψη πολλών ρυπογόνων καταστάσεων και την ανάδειξη ενός μοντέλου ανάπτυξης που θα είναι πολιτοκεντρικό, στην καινοτομία και την παροχή υψηλού επιπέδου υγειονομικών υπηρεσιών, με μεγέθη κόστους-αποτελεσματικότητας σε βάθος χρόνου θετικά.

Η επένδυση στην προαγωγή της υγείας είναι το κλειδί για να ζήσουμε περισσότερο και καλύτερα. Ακόμα και μικρές αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες μπορούν να κάνουν τη διαφορά!».

Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη – Μύθος ή πραγματικότητα;

Η δημιουργία βιώσιμων πόλεων δεν αποτελεί τόσο εύκολη υπόθεση. Καθώς οι μεγαλουπόλεις αναπτύσσουν στρατηγικές προκειμένου να καταστήσουν το αστικό περιβάλλον τους πιο βιώσιμο, προσπαθούμε να μάθουμε εάν υπάρχει κάποια μυστική συνταγή επιτυχίας.

Κάθε ώρα, πάνω από 40 άνθρωποι μετακινούνται στο Μουμπάι, περίπου 70 στο Λάγκος και πάνω από 60 στη Ντάκα. Οι συγκεκριμένες μεγαλουπόλεις, όπως πολλές άλλες, προβλέπουν ο ρυθμός αστικοποίησης να κυμαίνεται μεταξύ του ενός και έξι τοις εκατό ανά έτος και η μεγαλύτερη πρόκλησή τους είναι να καταστήσουν βιώσιμη την αστική ανάπτυξη.

«Δεν μπορούμε να μιλάμε για βιώσιμη αστική ανάπτυξη εάν δεν λάβουμε υπόψη τις ροές των πόρων», σημειώνεται ότι είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ποιους πόρους χρησιμοποιούν οι πόλεις, από πού προέρχονται οι εν λόγω πόροι και σε ποιο βαθμό χρησιμοποιούνται. Πρόκειται όμως για μια βιώσιμη πρόταση.

Ποιος είναι ο εξυπνότερος τρόπος αντιμετώπισης;

Οι έξυπνες πόλεις με επίκεντρο την τεχνολογία κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος. Κατά κύριο λόγο αποτελεί μια σχεδιαστική σύλληψη που αφορά τον τρόπο χρήσης δεδομένων για την εκτέλεση μιας πιο ολοκληρωμένης λειτουργίας και θεωρώ ότι κάτι τέτοιο μπορεί να καταστήσει εφικτή την καλύτερη διαχείριση της πόλης όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών.

Ωστόσο, υπάρχει κίνδυνος αν πραγματοποιούνται επενδύσεις και οικοδομούνται πόλεις σε πολύ γρήγορο ρυθμό. Η Κίνα, κατασκευάζει με ταχείς ρυθμούς πόλεις, αυτοκινητόδρομους, ψηλά κτίρια, οικονομικά προσιτές οικίες και βιομηχανικές ζώνες.

Είναι σαν τις μεγάλες πόλεις που παρήχθησαν από μηχάνημα, οι οποίες μακροπρόθεσμα μπορεί να μην τα πάνε και τόσο καλά: τουλάχιστον έτσι συνέβη στη Δύση.

Η άλλη πλευρά της αστικής ανάπτυξης

Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή οι εργατικές κατοικίες πρέπει να σχεδιαστούν διεξοδικά. Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτυχημένου σχεδιασμού εργατικών κατοικιών. Δημιουργήθηκαν αρκετές κατακόρυφες παραγκουπόλεις στα περίχωρα του Παρισιού και σε μέρη του Λονδίνου τα οποία με την πάροδο του χρόνου δημιούργησαν πολλά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα.

Είναι σημαντικό, όχι μόνο να κατασκευαστούν κατοικίες, αλλά και να γίνει κατανοητός ο τρόπος λειτουργίας τους από κοινωνικοοικονομική άποψη.

Για παράδειγμα, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, το Μπαγκλαντές σημείωσε το υψηλότερο ποσοστό αστικοποίησης (4,19%) με το 60% του πληθυσμού της να κατοικεί όμως σε παραγκουπόλεις. Η «ανεξέλεγκτη» αστική ανάπτυξη έχει κατηγορηθεί για ανεπάρκειες, μεταξύ άλλων, στις υποδομές, τις δημόσιες μεταφορές, την στέγαση, την ύδρευση και την αποχέτευση, την ενέργεια, τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, καθώς και την υγεία και την εκπαίδευση.

«Τα ζητήματα που απαιτούν λιγότερο φυσική παρέμβαση είναι ευκολότερο να επιλυθούν σε σχέση με εκείνα που χρήζουν εκτεταμένου χωροταξικού σχεδιασμού και κατασκευών.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το Μουμπάι, αναφέρει χαρακτηριστικά.

Το κράτος αδειοδοτεί την κατασκευή ολοένα και περισσότερων ψηλών κτιρίων, αλλά πολλά από αυτά δεν διαθέτουν ενσωματωμένο αποχετευτικό σύστημα και κανονική παροχή νερού, επειδή κάτι τέτοιο απαιτεί πολύ έντονη κατασκευαστική εργασία, σκάψιμο, τοποθέτηση σωληνώσεων κ.λπ. αλλά πολλά πράγματα, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα ή οι τηλεπικοινωνίες είναι πολύ ευκολότερες, οπότε μπορεί να τις εντοπίσει κανείς ακόμα και στις φτωχές γειτονιές», προσθέτει επισημαίνοντας την αντίφαση αυτή.

Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη!

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες πόλεις που θέτουν το καλό παράδειγμα. Η πόλη Medellin στην Κολομβία συνδέει τις διάφορες γειτονιές με τη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς όπως το τραμ και το μετρό. Πρόκειται για ένα σύστημα του οποίου το σκεπτικό είναι η βελτίωση και η δημιουργία μιας πόλης που είναι περισσότερο κοινωνικά συνδεδεμένη.

Οι ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Φρανκφούρτη και το Ρότερνταμ, καθώς και ορισμένες αμερικανικές πόλεις, όπως η Βοστόνη ή το Πόρτλαντ, έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στην κατασκευή αποδοτικών συστημάτων. Το περιβάλλον διαβίωσης της Σιγκαπούρης με τα πάρκα και τους κήπους γύρω από τη συγκέντρωση μικρών πόλεων, οι πρωτοβουλίες της για την επεξεργασία των λυμάτων (καλύπτοντας το 30% των αναγκών της πόλης σε νερό) καθώς και οι εξαιρετικές συνδέσεις μέσω των συστημάτων του μετρό και της αστικής συγκοινωνίας καθιστά τη σύγχρονη αυτή πόλη-κράτος βιώσιμη.

Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να καταστούν κατοικήσιμες οι πόλεις και πολλοί εξ αυτών είναι βιώσιμοι ενώ άλλοι όχι.

Εναπόκειται, λοιπόν, σε κάθε χώρα και πόλη να κατανοήσει τα αστικά της περιβάλλοντα, να εξεύρει βιώσιμες λύσεις στα δικά της πλαίσια και να δημιουργήσει πόλεις που θα αντέξουν στη δοκιμασία του χρόνου και όχι λόγια του αέρα που θα επιφέρουν καταστάσεις τέτοιες που σε λίγα χρόνια ο όρος Αστική Βιώσιμη Ανάπτυξη θα θυμίζει το παλιό άσμα ολίγου παραφρασμένο, ότι είναι ανώφελο να κτίζεις στην άμμο παλάτια ο βοριάς και οι μέλλουσες συνθήκες θα τα κάνουν κομμάτια».

Δύσκολη εξίσωση αλλά έχει λύσεις.

Τελικό συμπέρασμα είναι ότι δεν χρειάζονται ούτε εγωισμοί, ούτε νόρμες καθηγητικές περισπούδαστες. Βλέπουμε τα χάλια των μεγάλων ελληνικών πόλεων από όλους αυτούς που μένουν θεωρητικοί και μπορούν να λένε στην θεωρία ότι από την λάσπη θα βγάλουν χρυσό, όπως οι παλαιοί Αλχημιστές. Ούτε να δημιουργείτε δήθεν πολιτικούς αντιπάλους ειδικά σε ένα project που αφορά τη ζωή μας και το μέλλον των ερχόμενων γενιών. Από τη διαβούλευση έλειπαν δεκάδες φορείς πάσης κατευθύνσεις και γεννάται το ερώτημα γιατί;