Τέλος εποχής για τα φθηνά αεροπορικά εισιτήρια

ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

Φτηνές πτήσεις τέλος

Τα αεροπορικά εισιτήρια ενδέχεται να γίνουν πιο ακριβά όπως προειδοποίησε ο γενικός διευθυντής της Διεθνούς Ένωσης Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ) Γουίλιαμ Γουόλς, επικαλούμενος την αδυναμία βελτίωσης της βιομηχανίας διύλισης, αλλά και την οικονομική κατάσταση των αεροπορικών μετά την πανδημία.

Αυτή τη στιγμή οι μεγαλύτερες ανησυχίες του κλάδου είναι η μείωση της δυνατότητας διύλισης και το υψηλότατο κόστος των καυσίμων που προκαλείται εν μέρει από την αύξηση της ζήτησης. Μιλώντας στο CNBC, ο Γουόλς τόνισε μάλιστα πως παρότι οι ταξιδιώτες καλούνται να πληρώσουν περισσότερα για το εισιτήριό τους, οι αεροπορικές δεν βγάζουν μεγαλύτερα κέρδη.

«Δεδομένης της οικονομικής κατάστασης πολλών αεροπορικών… δεν βγάζουν χρήματα, απλώς μετακυλίουν ένα κόστος που δεν μπορούν να απορροφήσουν οι ίδιες και δεν μπορούν να προσπεράσουν», δήλωσε ο ίδιος χαρακτηριστικά.

Οι τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων έχουν αυξηθεί κατά 25% τον τελευταίο χρόνο στις ΗΠΑ, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από το 1989. Σύμφωνα με το αμερικανικό Yπουργείο Εργασίας, η τιμή μόνο τον Απρίλιο ενισχύθηκε κατά 18,6%.

Πόλεμος

Ένας ακόμη παράγοντας που ενδέχεται να συμβάλει στην αύξηση των τιμών είναι η ανακοίνωση Πούτιν για μερική επιστράτευση, όπως δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Qatar Airways Akbar Al Baker. Μιλώντας στο CNBC τόνισε πως οι πολιτικές της Κίνας για την καταστολή της έξαρσης του Covid είναι χαμηλά στη λίστα με τις ανησυχίες του, ενώ ο μεγαλύτερος φόβος για τις αεροπορικές είναι η κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Ρωσίας – Ουκρανίας.

«Για εμένα, η μεγαλύτερη ανησυχία είναι η διασπορά της διαμάχης, η οποία στη συνέχεια θα πυροδοτήσει τον πληθωρισμό, ασκώντας μεγαλύτερη πίεση στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Το αποτέλεσμα θα είναι λιγότεροι επιβάτες στο αεροπλάνο μου», τόνισε ο ίδιος. Ο Al Baker προσέθεσε: «επίσης με απασχολεί… η αστάθεια των τιμών πετρελαίου, τις οποίες δεν θέλω να μετακυλίσω στους επιβάτες που στη συνέχεια θα αποθαρρυνθούν από τα ταξίδια».

Υπενθυμίζεται ότι στον απόηχο της ανακοίνωσης του Πούτιν, οι τιμές πετρελαίου εκτινάχθηκαν κατά τουλάχιστον 2%, καθώς οι επενδυτές φοβήθηκαν για κλιμάκωση του πολέμου και για την συμπίεση των αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Βιώσιμα καύσιμα

Ο Al Baker τόνισε ότι θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις σε εναλλακτικά καύσιμα, ενώ σημείωσε ότι η Qatar Airlines είναι «έτοιμη να επενδύσει σε βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα», υπό την προϋπόθεση όμως ότι οι τιμές είναι λογικές. «Δεν έχω πρόβλημα να πληρώσω λίγο παραπάνω, αλλά δεν μπορούν να πληρώνουν τέσσερις και πέντε φορές την τιμή των φθοριούχων καυσίμων. Εάν υποχρεωθούμε να το κάνουμε αυτό, εσείς ως επιβάτες θα πρέπει να το πληρώσετε».

Ο Γουόλς επίσης εξέφρασε ελπίδες για περισσότερες επενδύσεις στην παραγωγή βιώσιμων καυσίμων αντί των παραδοσιακών διυλιστηρίων. Σημειώνεται πως πέρυσι η ΙΑΤΑ ανακοίνωσε στόχο για μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά μήκος του κλάδου της αεροπορίας μέχρι το 2050. «Τα βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα αντιπροσωπεύουν την καλύτερη επιλογή της βιομηχανίας ώστε να επιτύχει τον στόχο μας για μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050», σημείωσε ο ίδιος.

Πτήση στη Μεσόγειο αυτό το καλοκαίρι; Ελπίζω να πετύχετε κάποια καλή προσφορά, γιατί οι φτηνές πτήσεις γίνονται όλο και πιο δυσεύρετες.

Πιθανότατα είχατε ήδη την υποψία ότι η εποχή των παράδοξα φθηνών πτήσεων μικρών αποστάσεων στην Ευρώπη πλησίαζε στο τέλος της. Άλλωστε, σύμφωνα με τη μηχανές αναζήτησης ταξιδιών, οι καλοκαιρινές πτήσεις μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της υπόλοιπης ηπείρου είναι επί του παρόντος κατά ένα τρίτο ακριβότερες σε σχέση με πέρυσι. Δύο νέες εκθέσεις, ωστόσο, καθιστούν σαφές ότι δεν πρόκειται απλώς για προσωρινή διαταραχή.

Νέα πραγματικότητα

Είναι η νέα πραγματικότητα για τις πτήσεις, καθώς οι αεροπορικές εταιρείες αντιμετωπίζουν μια τεράστια πρόκληση απαλλαγής από τις εκπομπές ρύπων άνθρακα και αυστηρότερους νόμους συμμόρφωσης με τους νέους κλιματικούς όρους.

Η πρώτη αρνητική για τα πορτοφόλια των ταξιδιωτών συνθήκη προέρχεται από δύο μεγάλες αλλαγές στο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU ETS). Οι αεροπορικές εταιρείες πρέπει να έχουν αρκετά δικαιώματα εκπομπών για να καλύπτουν κάθε μετρικό τόνο διοξειδίου του άνθρακα ο οποίος απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα σε πτήσεις που ξεκινούν και τελειώνουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (οι 27 χώρες της Ε.Ε. συν Ισλανδία, Νορβηγία, Λιχτενστάιν), το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία. Αυτή τη στιγμή, παίρνουν περίπου τα μισά από αυτά τα δικαιώματα δωρεάν. Η συγκεκριμένη συμφωνία, ωστόσο, ολοκληρώνεται το 2026, καθώς το μερίδιο των δικαιωμάτων για τα οποία πρέπει να πληρώνουν αρχίζει να αυξάνεται από το 2024. Αυτό ουσιαστικά θα διπλασιάσει το κόστος των ρύπων μέσα σε μόλις τρία χρόνια.

Η τιμή μονάδας των εκπομπών ρύπων έχει επίσης εκτοξευθεί το τελευταίο διάστημα, ξεπερνώντας για πρώτη φορά στα τέλη Φεβρουαρίου τα 100 € (111$) και δεν φαίνεται να βρίσκεται σε δρόμο επιστροφής σε χαμηλότερα επίπεδα. Έκθεση του Alex Irving, αναλυτή ευρωπαϊκών μεταφορών στη Bernstein, τοποθετεί το κόστος το οποίο προκύπτει από αυτές τις αλλαγές για τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες σε περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2027.

Φτηνές πτήσεις τέλος

Το κόστος των ρύπων έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί σε σχέση με το 2019.

Αυτό είναι μόνο το λεπτό άκρο της σφήνας. Τις επόμενες τρεις δεκαετίες, η αεροπλοΐα πρέπει να μετατραπεί από μια βιομηχανία που ρυπαίνει – τα αεροπλάνα ευθύνονται για το 2,5% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα – σε κλάδο μηδενικών εκπομπών. Σύμφωνα με το Destination 2050, το σχέδιο του κλάδου στην Ευρώπη για μείωση των εκπομπών είναι η επένδυση σε μελλοντικά αεροσκάφη και υποδομές, κάνοντας τη δραστηριότητα πιο αποτελεσματική και χρησιμοποιώντας εναλλακτικά καύσιμα, αλλά και τεχνολογίες αφαίρεσης ρύπων άνθρακα.

Μια έκθεση από τις ερευνητικές ομάδες SEO Amsterdam Economics και Royal Netherlands Aerospace Centre, με ανάθεση από φορείς του κλάδου των αεροπορικών εταιρειών, ανέφερε ότι το κόστος του καθαρού μηδενισμού εκπομπών ρύπων έως το 2050 ανέρχεται στο δυσθεώρητο ποσό των 820 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Στόχος; Οι μηδενικές εκπομπές ρύπων

Και οι δύο εκθέσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο κλάδος δεν θα είναι σε θέση να απορροφήσει ο ίδιος αυτό το κόστος. Μόνον οι αλλαγές στο EU ETS θα μειώσουν τα λειτουργικά κέρδη των έξι μεγαλύτερων αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους της ηπείρου (Ryanair, EasyJet, Wizz, Vueling, Eurowings και Transavia) κατά περίπου 77%. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές των εισιτηρίων θα πρέπει να είναι υψηλότερες, κάτι που με τη σειρά του σημαίνει ότι η καταστροφή της ζήτησης είναι αναπόφευκτη. Όπως γράφει ο Irving: «Αν ήταν δυνατό να χρεωθούν περισσότερα χωρίς να επιβαρυνθεί η ζήτηση, οι αεροπορικές εταιρείες θα το είχαν ήδη κάνει».

Η ανάπτυξη της ζήτησης είναι ένα ευαίσθητο θέμα για τις αεροπορικές εταιρείες, όπως δείχνει μια πρόσφατη μάχη για τα προτεινόμενα ανώτατα όρια αριθμού πτήσεων μεταξύ της ολλανδικής κυβέρνησης και του αεροδρομίου Schiphol του Άμστερνταμ. Οι προβλέψεις είναι ισχυρές: η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (ATA) εκτίμησε ότι ο αριθμός των επιβατών σχεδόν θα διπλασιαστεί σε κάτι λιγότερο από 8 δισεκατομμύρια έως το 2040 από τα επίπεδα του 2017. Ο χρόνος θα δείξει εάν οι αυξανόμενες τιμές των εισιτηρίων θα μειώσουν αυτό τον αριθμό, ωστόσο το ερώτημα παραμένει εάν η ανάπτυξη αυτή είναι κατά οποιονδήποτε τρόπο συμβατή με τις φιλοδοξίες για ουδετερότητα στο πεδίο των ρύπων.

Δύσκολες απαντήσεις

Η απάντηση μπορεί να είναι δύσκολο να «χωνευτεί». Η απαλλαγή από τον άνθρακα είναι έτσι κι αλλιώς αρκετά δύσκολη χωρίς τους επιπλέον επιβάτες. Μια ενημέρωση από τη Royal Society, για παράδειγμα, σκιαγράφησε ότι ακόμη και η κάλυψη της υπάρχουσας αεροπορικής ζήτησης του Ηνωμένου Βασιλείου με βιοκαύσιμα θα απαιτούσε τη δέσμευση περίπου του μισού της γεωργικής γης της χώρας.

Οι λιγότερες πτήσεις είναι, φυσικά, ο ευκολότερος τρόπος για να μειώσει κανείς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα – κι έτσι η μείωση της ζήτησης θα είχε τα δικά της οφέλη για το κλίμα. Η έκθεση της βιομηχανίας αερομεταφορών υπολογίζει ότι, το 2050, η πτώση της ζήτησης από την αύξηση των τιμών για να υπάρξουν τα χρήματα για τα κλιματικά βιώσιμα καύσιμα αεροπλάνων θα μείωνε τις εκπομπές κατά 12%, ενώ οικονομικά μέτρα – όπως υποχρεώσεις εμπορίας ρύπων και επενδύσεις αφαίρεσης CO2— θα οδηγούσαν σε περαιτέρω μείωση 2%, σε σύγκριση με ένα σενάριο «business as-usual».

Ωστόσο, υπάρχει κάτι λυπηρό στο να αποχαιρετάμε τις χαμηλές τιμές οι οποίες έκαναν το να γυρνά κανείς τον πλανήτη προσιτή διαδικασία σε εκατομμύρια ανθρώπους. Ειδικά δεδομένου ότι όσοι χρησιμοποιούν περισσότερο συχνά αεροπλάνο είναι επίσης και εκείνοι με την οικονομική δυνατότητα να αντέξουν το επιπλέον κόστος. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όσοι ανήκουν στο 10% του πληθυσμού με τα υψηλότερα εισοδήματα χρησιμοποιούν πολύ περισσότερη ενέργεια σε πτήσεις απ’ ό,τι το φτωχότερο 20% του πληθυσμού. Η θέσπιση εισφοράς για όσους πετούν τακτικά, όπως έχει προταθεί από ομάδες εκστρατειών για το κλίμα, μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτής της ανισότητας και στη δημιουργία μιας νέας ροής χρηματοδότησης για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές – αν και θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστεί.

Η εισοδηματική ανισότητα στη χρήση των αερομεταφορών Ίσως αξίζει να θυμόμαστε ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι για να μετακινηθεί κανείς στην Ευρώπη. Η Eurostar γιόρτασε την πέμπτη επέτειο της διαδρομής Λονδίνο-Άμστερνταμ με τον ισχυρισμό ότι εξοικονόμησε περισσότερους από 83.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα οι οποίοι θα είχαν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα εκείνη την περίοδο. Καθώς οι πτήσεις μικρών αποστάσεων θα γίνονται πιο ακριβές, ίσως τα διεθνή ταξίδια με σιδηρόδρομο να γίνουν πιο δελεαστικά – και προσβάσιμα.

Υπάρχουν πολλοί άγνωστοι X όσον αφορά την απαλλαγή από τους ρύπους των αερομεταφορών. Μεγάλο μέρος της τεχνολογίας την οποία αναμένει να χρησιμοποιήσει ο κλάδος, όπως τα ηλεκτροκίνητα αεροσκάφη ή τα αεροσκάφη με καύσιμα υδρογόνου, δεν είναι ακόμη έτοιμη προς «απογείωση». Ένα πράγμα είναι σίγουρο: θα πρόκειται για μερικές πολύ ακριβές και απαιτητικές δεκαετίες.