Ο ΔΗΜΟΣ ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ ΣΤΟΧΕΥΕΙ ΣΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟΥ ΣΤΟ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «INTERREG»

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΤΣΑΣ

 

 

Ένα από τα χαρακτηριστικά του Μενοικίου όρους, το οποίο βρίσκεται στα σύνορα των Νομών Δράμας και Σερρών, με υψόμετρο 1.963 μέτρα, είναι τα άγρια άλογα που ζουν στην περιοχή, συνεχίζοντας μια παράδοση αρκετών δεκαετιών. Στις μέρες μας εκτιμάται ότι έχουν διασωθεί λιγότερα από 100 άλογα, όταν ο αριθμός τους, κατά το παρελθόν, έφτανε στα 200.

Πριν από περίπου 70 χρόνια, ξεκίνησε η εγκατάλειψη της παραδοσιακής καλλιέργειας των χωραφιών με τη βοήθεια ζώων και η αντικατάσταση, λόγω της εκβιομηχάνισης, από τη σταδιακή χρήση μηχανικών μέσων, τα οποία επικράτησαν καθολικά. Όπως είναι γνωστό, τα κοπάδια αλόγων στο Μενοίκιο, τα οποία είναι ελεύθερα, προέρχονται από τους κατοίκους των χωριών της περιοχής που εδρεύουν στους πρόποδες του βουνού και οι οποίοι αποφάσισαν να τα ελευθερώσουν περίπου τη δεκαετία του 1950 είτε γιατί δεν μπορούσαν να τα συντηρήσουν, είτε γιατί αντικαταστάθηκαν από μηχανές.

Τα άλογα προσαρμόστηκαν σε έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο ζωής, καθώς έπρεπε να μάθουν να επιβιώνουν, κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα από οικόσιτα να μετατραπούν σταδιακά αρχικά σε ημι-άγρια και εντέλει να ζουν πλέον σε μια άγρια και αδάμαστη κατάσταση, ελεύθερα στη φύση, απομακρυσμένα πλήρως από την ανάγκη ανθρώπινης συμβολής για να επιβιώσουν.

Πλέον και μετά από περίπου 4 γενιές, παρά την παλαιότερη μακρόχρονη συμβίωση τους με τους ανθρώπους, η αρχέγονη μνήμη των αλόγων παρέμεινε αμετάβλητη, το ένστικτο της επιβίωσής τους ξύπνησε και τα οδηγεί ώστε να επιβιώνουν ανεξάρτητα και ελεύθερα.

Για να συνεχίσουν τον καλπασμό τους, όχι πολύ μακριά από σημαντικά χωριά του Δήμου Προσοτσάνης, την Καλή Βρύση, τη Μικρόπολη και την Καλλιθέα, αξιοποιούνται οι δυνατότητες που παρέχει η Πολιτική Συνοχής της Ε.Ε. και συγχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα.

Συγκεκριμένα, ο Δήμος Προσοτσάνης συμμετέχει, ως εταίρος, στο έργο «Αξιολόγηση της πανίδας και διαχειριστικές πρακτικές για τη διασφάλιση της βιοποικιλότητας στη διασυνοριακή ορεινή περιοχή μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας: Καινοτόμες προσεγγίσεις για μελέτη και προστασία της βιοποικιλότητας σε τοπικά οικοσυστήματα – BIO-INNOVATE», το οποίο υλοποιείται μέσω του προγράμματος

διασυνοριακής συνεργασίας «INTERREG V-A Ελλάδα – Βουλγαρία 2014-2020», με συγχρηματοδότηση από πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και εθνικών κονδυλίων των συμμετεχουσών χωρών (για την Ελλάδα μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων). Το έργο είναι ενταγμένο στον θεματικό άξονα προτεραιότητας 2: «Βιώσιμη και κλιματική προσαρμογή της διασυνοριακής περιοχής» και στην επενδυτική προτεραιότητα 6d: «Προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, προστασία και αποκατάσταση του εδάφους και προώθηση των υπηρεσιών οικοσυστήματος, μέσω του δικτύου NATURA 2000 και των πράσινων υποδομών».

Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου «BIO-INNOVATE» είναι ύψους 701.217,99 ευρώ, εκ των οποίων 596.035,29 ευρώ προέρχονται από τη χρηματοδοτική στήριξη της Ε.Ε., ενώ το εθνικό μέρος της χρηματοδότησης φτάνει τα 105.182,70 ευρώ. Από τον συνολικό προϋπολογισμό του έργου 240.507,05ευρώ αφορούν το Δήμο Προσοτσάνης με το μεγαλύτερο μέρος του ποσού να διατίθεται στην υλοποίηση του έργου «Ανάπτυξη εφαρμογών πολυμέσων και προμήθεια εξοπλισμού στα πλαίσια του έργου Fauna Assessment and management to safeguard Biodiversity in cross-border mountainous areas of Bulgaria and Greece “BIO-INNOVATE”», αρχικού προϋπολογισμού 124.800 ευρώ. Η συμμετοχή του Δήμου Προσοτσάνης στο έργο «BIO-INNOVATE» ξεκίνησε από την προηγούμενη δημοτική περίοδο και η ημερομηνία ολοκλήρωσης είναι στις 4 Ιουλίου 2021.

Πέρα από τον Δήμο Προσοτσάνης, στην υλοποίηση του έργου συμμετέχουν από την Ελλάδα το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας – Τμήμα Κτηνιατρικής, ως επικεφαλής εταίρος, και από τη Βουλγαρία, το Βουλγάρικο Ίδρυμα Βιοποικιλότητας – Παράρτημα Ανατολικής Ροδόπης και ο Δήμος Γκότσε Ντέλτσεφ.

Η συνεργασία των δύο συγκεκριμένων Δήμων μόνο τυχαία δεν είναι, καθώς αμφότεροι έχουν μοναδικά φυσικά οικοσυστήματα που απαιτούν προγράμματα διατήρησης για να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους.

Κι αν από ελληνικής πλευράς το ενδιαφέρον έχει στραφεί στα άγρια άλογα του Μενοικίου όρους, από πλευράς Βουλγαρίας το αντίστοιχο ζώο που τίθεται στο «μικροσκόπιο» του προγράμματος είναι τα κόκκινα ελάφια.

Μέσω της ελεγχόμενης διαχείρισης του πληθυσμού των άγριων αλόγων στο Μενοίκιο ή της ολιστικής αναπαραγωγής των ελαφιών από τη βουλγαρική πλευρά, ο κύριος στόχος του έργου είναι η διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ βιοποικιλότητας και γεωργίας, μέσω της αντιμετώπισης της γενετικής ποικιλομορφίας, με δημιουργία καινοτόμων μοντέλων διαχείρισης που θα καθοδηγούν τον τρόπο διαχείρισης των ορεινών περιοχών. Ουσιαστικά, δηλαδή, η επίτευξη της διατήρησης της ισορροπίας μεταξύ της βιοποικιλότητας και της γεωργίας.

Άλλωστε, από επιστημονικής πλευράς υπάρχουν εκτιμήσεις ότι η παρουσία των αλόγων στην περιοχή ενδεχομένως να επηρεάζει και την κτηνοτροφία της περιοχής, καθώς άγρια άλογα και οικόσιτα ζώα καταναλώνουν παραπλήσιες τροφές από έναν χώρο, ο οποίος διαθέτει πεπερασμένες δυνατότητες βόσκησης. Για αυτό, μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά τόσο η αναπαραγωγή των άγριων αλόγων όσο και η κτηνοτροφική δραστηριότητα στην περιοχή. Για να αποσοβηθεί αυτό το ενδεχόμενο, μέσω του προγράμματος, αναμένεται να εντοπιστούν τα είδη φυτών που αξιοποιούν τα άγρια άλογα για τη διατροφή τους και εν συνεχεία να αναλυθούν και οι συνήθειες των αλόγων, στο πλαίσιο των βασικών αξόνων του έργου «BIO-INNOVATE», οι οποίοι είναι η προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας. Εξάλλου, τόσο τα άγρια άλογα στην Ελλάδα όσο και τα ελάφια στη Βουλγαρία μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, όσον αφορά τη βιοποικιλότητα, διότι είναι καλά είδη για την επανάκτηση των ιστορικών βοσκοτόπων.

Στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου «BIO-INNOVATE», επιστήμονες θα μελετήσουν τα άγρια άλογα, χρησιμοποιώντας σύγχρονη τεχνολογία, όπως είναι τα μη επανδρωμένα ιπτάμενα πολύπτερα (drone) και κάμερες, έτσι ώστε να υπάρχει πλήρης αποτύπωση του πληθυσμού των αλόγων και συνολική καταγραφή των συνηθειών τους, ενώ θα χρησιμοποιηθούν και περιλαίμια GPS για να υπάρχουν αναλυτικά δεδομένα για τις κινήσεις τους.

Εξάλλου, όπως έγινε γνωστό κατά τη 2η συνάντηση των εταίρων του έργου, η οποία πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά και εξ αποστάσεως, στις 9 Ιουλίου 2020, ήδη το επιστημονικό προσωπικό του Α.Π.Θ. επισκέφτηκε την υπό μελέτη περιοχή τέσσερις φορές (φθινόπωρο, χειμώνα και άνοιξη), συνέλεξε δείγματα (φυτά και περιττώματα αλόγων) και ξεκίνησε την επεξεργασία των περιβαλλοντικών δεδομένων προκειμένου να αναλύσει το μέγεθος, το διαιτολόγιο και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού των άγριων αλόγων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου «BIO-INNOVATE», θα δημιουργηθούν Κέντρα Υποκίνησης Προαγωγής Βιοποικιλότητας τόσο στην Προσοτσάνη όσο και στο Γκότσε Ντέλτσεφ, τα οποία θα εκπαιδεύουν τους νέους στη σημασία της βιοποικιλότητας χρησιμοποιώντας ψηφιακές εφαρμογές, εφαρμογές smartphone κλπ και θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την τόνωση της τοπικής διασυνοριακής οικονομίας και τη βελτίωση της ελκυστικότητας της διασυνοριακής περιοχής.

Άλλωστε, μια από τις στοχεύσεις του έργου, πέρα από την ορθολογική αξιοποίηση των λιβαδιών, την διαχείριση της γενετικής ποικιλομορφίας για την εξασφάλιση αφενός βιώσιμης γεωργίας και αφετέρου της βιοποικιλότητας του οικοσυστήματος, είναι και η ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας μέσω της δημιουργίας μιας διακρατικής πλατφόρμας συζήτησης για την ανάδειξη της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και οικονομικής αξίας των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους.

Πηγή φωτογραφιών: Δήμος Προσοτσάνης / www.prosotsani.gr