ΑΡΘΡΟ

Του Λάζαρου Ζουρντατζή

 

  • Συμβολή στην προσυνεδριακή διαδικασία της περιφέρειας για το προγραμματικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ – Περιφερειακή Ενότητα Δράμας

 

Από το 1975 έγιναν στη χώρα προσπάθειες αναδιάρθρωσης της ανάπτυξης και ανασύνταξης της οικονομίας στο επίπεδο του χωροταξικού σχεδιασμού με κατεύθυνση την αειφορία και την βιωσιμότητα. Αυτές οι πρωτοβουλίες δυστυχώς ήταν περιστασιακές ή συγκυριακές και κάτω από την πίεση ή τις σκοπιμότητες της εποχής.

Φαινόμενα αυξανόμενης και άναρχης δόμησης του φυσικού περιβάλλοντος, ανάγκες ανάπτυξης, πολεοδόμησης, επέκτασης των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών, η ευθύνη διαφύλαξης του φυσικού περιβάλλοντος και της ισόρροπης και ορθολογικής κατανομής παραγωγικών δραστηριοτήτων στο γεωγραφικό χώρο, ανάγκασε την πολιτεία να υπαγάγει τον χωροταξικό σχεδιασμό στην ρυθμιστική αρμοδιότητα του κράτους για πρώτη φορά με το άρθρο 24 του Συντάγματος του 1975. Έκτοτε ψηφίστηκαν νόμοι (βασικότερος των οποίων ν.2742/99) ψηφίστηκαν τα ρυθμιστικά σχέδια Αθηνών και Θες/νίκης, εκδόθηκαν όχι ολίγες αποφάσεις του Σ.τ.Ε στηριγμένες στην νομολογιακή άποψη. Όμως ο Χωροταξικός σχεδιασμός ένα διαχρονικό θέμα στρατηγικής σημασίας και εθνικής βαρύτητας παραμένει ακόμη ανοικτό. Το παγκόσμιο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με μία σειρά βιοκλιματικών αλλαγών ξαναφέρνει στην επικαιρότητα με δραματικό τρόπο την βιωσιμότητα των βασικών οικοσυστημάτων του πλανήτη μας.

Για την χώρα μας η αξία του φυσικού περιβάλλοντος ως αναπτυξιακού και οικονομικού κεφαλαίου νομίζω ότι είναι δεδομένη. Η βιώσιμη διαχείριση του είναι εθνικό καθήκον για όλους.

Ο ουσιώδης όρος για την βιώσιμη ανάπτυξη είναι τα ολοκληρωμένα χωροταξικά σχέδια.

Τα σχέδια αυτά θέτουν, με βάση την ανάλυση και αξιολόγηση των δεδομένων και την πρόβλεψη των μελλοντικών εξελίξεων, τους μακροπρόθεσμους στόχους της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Ρυθμίζουν μεταξύ άλλων το πλαίσιο για τη διαμόρφωση οικιστικών περιοχών, των περιοχών άσκησης παραγωγικών δραστηριοτήτων (βιομηχανία, τουρισμό, πηγές ενέργειας κτλ) και των ελεύθερων χώρων στις εκτός σχεδίου περιοχές.

Για την περιφέρεια Α.Μ.Θ έχουμε πρόσθετους λόγους για την επανεκκίνηση της ανάπτυξης. Είναι η πτωχότερη περιφέρεια της χώρας και έχει ένα ορεινό όγκο με μοναδικά και ευαίσθητα οικοσυστήματα. Μπορούμε να αναριθμήσουμε την υφιστάμενη κατάσταση στο ανθρωπογενές περιβάλλον με ένα νέο ολοκληρωμένο χωροταξικό σχέδια με τα κριτήρια (αρχές και κατευθύνσεις) που έχουν θεσπίσει νόμοι και ρυθμιστικά σχέδια.

Η Περιφέρειά μας χρειάζεται ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο προσαρμοσμένο σε ένα ανασχεδιασμένο παραγωγικό μοντέλο, ενταγμένο σε ένα νέο πλαίσιο ολοκληρωμένου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης.

Η Εγνατία οδός διατρέχει την γραμμική γεωγραφική συγκρότηση της Περιφέρειας και μαζί με τα λιμάνια, τα αεροδρόμιο και τον σιδηρόδρομο συνθέτει μοναδικό δίκτυο συνδυασμένων μεταφορών.

Κατά συνέπεια η Εγνατία δεν είναι μόνο ένας οδικός άξονας ταχείας και ασφαλούς κίνησης προσώπων και εμπορευμάτων. Είναι ένας αναπτυξιακός άξονας. Είναι ο φέρων οργανισμός του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας και ευτυχώς είναι απόλυτα σωστά χωροθετημένος (εδώ η φύση δεν επέτρεψε λάθη). Η παραλιακή ζώνη συγκροτεί το θαλάσσιο μέτωπο της Περιφέρειας και αποτελεί το βασικό κομμάτι της πεδινής της επιφάνειας. Η παραλιακής ζώνη εκτείνεται κατά μήκος της οροσειράς της Ροδόπης. Οι δυτικές απολήξεις αυτού του μαγικού ορεινού όγκου ακουμπούν τον ορεινό όγκο του Φαλακρού, τον Μενοικίου και του Παγγαίου όρους. Ο ορεινός όγκος της οροσειράς Ροδόπης φιλοξενεί λόγω ειδικών βιοκλιματικών συνθηκών μοναδικούς βιότοπους, οικότοπους και οικοσυστήματα όπου συναντώνται και συνυπάρχουν σε μία σπάνια και εξαιρετικά ευαίσθητη ισορροπία φυτά, δένδρα, ζώα και πτηνά. Διαθέτει μία βιοποικιλότητα που έχει γνωρίσματα Κεντρικής-Βόρειας Ευρώπης και Μεσογειακής χλωρίδας.

Τα δύο νησιά της, το Θρακικό πέλαγος, τα ποτάμια, τα φράγματα, οι λίμνες και η λιμνοθάλασσα αποτελούν δωρεά της φύσης, ένα σπάνιο φυσικό απόθεμα τεράστιας αναπτυξιακής και οικονομικής σημασίας.

Αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, παρακαταθήκη της ιστορίας, συμπληρώνουν την «προίκα» της περιοχής. Η ιστορική Εγνατία οδός έγραψε ιστορία, η σύγχρονη Εγνατία μπορεί να γράψει ιστορία στις νέες γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές συνθήκες. Και βέβαια το ανεκτίμητο ανθρώπινο κεφάλαιο μπορεί αυτόν τον φυσικό και πολιτιστικό πλούτο να τον μετατρέψει σε αναπτυξιακό και παραγωγικό πεδίο με όρους Χωροταξίας και αειφορίας.

Το κράτος εξοπλίστηκε με ρυθμιστικές αρμοδιότητες. Χρειάζονται όμως ριζοσπαστικές αλλαγές και ανατροπές. Γραφειοκρατικό, δυσκίνητο, μη φιλικό στον πολίτη και την ανάπτυξη.

Δεν αρκεί να είναι επίσημα εκφραστής του γενικού δημόσιου συμφέροντος αλλά και εγγυητής του. Δεν πρέπει να θέτει μόνο κανόνες όπως οφείλει, αλλά να τους σέβεται το ίδιο, να εποπτεύει, να ελέγχει τις διαδικασίες και να διασφαλίζει τις προϋποθέσεις. Δεν είναι ή δεν πρέπει να είναι επιχειρηματίας παρά μόνο εκεί και όταν ο ιδιώτης δεν τολμά ή δεν δείχνει ενδιαφέρον και πάντοτε με κριτήριο το δημόσιο συμφέρον το οποίο βέβαια πρέπει να είναι ιερό και απαραβίαστο, να είναι υπέρτατος νόμος. Η πολιτεία δεν είναι κοινωνικός εταίρος. Αντιπροσωπεύει την κοινωνία στο σύνολο της, ενεργεί εν ονόματι της και υπέρ των συμφερόντων της. Οι κοινωνικοί εταίροι οι οποίοι παράγουν τον πλούτο είναι οι επενδυτές-επιχειρηματίες, οι εργαζόμενοι, οι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι δηλ. η κοινωνία στο σύνολο της.

Η επανεκκίνηση της οικονομίας σε συνθήκες κρίσης πρέπει να γίνει με όρους νέας κοινωνικής συμμαχίας. Μία συμμαχία που θα στηρίζεται σε μία κοινωνική συμφωνία για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις. Η θεωρία των δικαιωμάτων αντιλαμβάνεται τα δικαιώματα ως αναγκαίο παρακολούθημα της ευθύνης. Η απόρριψη της κάθε μίας εκ των δύο ακυρώνει οποιαδήποτε κοινωνική συμμαχία.

Ο επιχειρηματίας πρέπει να δίνει αυτό που οφείλει και ο εργαζόμενος να παίρνει αυτό που δικαιούται.

Όλοι οι κοινωνικοί εταίροι είναι συνδικαιούχοι εκ αδιαιρέτου του δημόσιου πλούτου που είναι οι φυσικοί πόροι.

Γι’ αυτόν τον λόγο θεωρούμε ανιστόρητα τα νεοφιλελεύθερα κελεύσματα της Ν.Δ. και ξεπερασμένη την ιδεοληψία της υπερφορολόγησης του ΣΥΡΙΖΑ. Οι πολιτικές αυτές υπονομεύουν την πολιτική σταθερότητα (όρος αναγκαίος για την πρόοδο) ή ματαιώνουν το επενδυτικό ενδιαφέρον αντίστοιχα.

Για αυτό προτείνουμε τη νέα προοδευτική διακυβέρνηση η οποία πέρα από την ισομέρεια, την αειφορία, τον σεβασμό στο περιβάλλον, την αναδιανομή που κανείς δεν αμφισβητεί, θεωρεί καθοριστικής σημασίας παράγοντες, τους στόχους τις εξωστρέφειας, της ανταγωνιστικότητας, της υψηλής προστιθέμενης αξίας, την ποιότητα στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών σε ένα κόσμο ανοικτών συνόρων, σε μία παγκοσμιοποιημένη οικονομία.

Η Περιφερειακή Ενότητα Δράμας, χωρικό μέρος της Περιφέρειας και κατ’ επέκταση της χώρας δικαιούται να συμμετάσχει στον εθνικό και περιφερειακό χωροταξικό σχεδιασμό με ότι αυτό συνεπάγεται για την ευθύνη της κεντρικής κυβέρνησης και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης. Η τοπική οικονομία σε επίπεδο ανάπτυξης και παραγωγικών δραστηριοτήτων είναι κάτω από την ευθύνη της Δημοτικής Αυτοδιοίκησης και των άλλων τοπικών θεσμών της πολιτείας.

Ο σχεδιασμός, οι προτεραιότητες, ο προγραμματισμός και η διαχείριση πόρων ανήκει στις αρμοδιότητες και την ευθύνη της Δημοτικής εξουσίας, η οποία ελέγχεται βεβαίως πολιτικά από τις τοπικές κοινωνίες.

Η Δράμα έχει το θλιβερό προνόμιο να έχει τα περισσότερα και μεγαλύτερα προβλήματα, το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έλλειμμα της πτωχότερης περιφέρειας της χώρας. Ακόμη δεν έλυσε το πρόβλημα της άρσης της απομόνωσης. Οι τοπικές αρχές ερίζουν για τον τρόπο της σύνδεσης με τον αναπτυξιακό άξονα της Εγνατίας. Το οδικό δίκτυο είναι ακτινικό, κατάλοιπο μίας άλλης εποχής. Τότε που όλα τα θέματα του Νομού άρχιζαν και τελείωναν στην Δράμα.

Αποτέλεσμα της άναρχης ανάπτυξής της, χωρίς στόχους και σχέδιο, χωρίς τις αναγκαίες προβλέψεις του μέλλοντος, είναι τα κουφάρια δεκάδων αναπτυξιακών έργων: Ορισμένα από αυτά δεν ολοκληρώθηκαν, άλλα δεν λειτούργησαν και μερικά είχαν βραχύβιο κύκλο ζωής. Κατάλοιπα μιας παράξενης εποχής. Θλιβεροί μάρτυρες της αφροσύνης και όχι μόνο. Μιας εποχής ρομαντικής ίσως, αλλά όχι και τόσο αθώας.

Χωρίς ταλαντεύσεις και αμφιθυμίες, κομματικές ή άλλες σκοπιμότητες, πρέπει να προωθηθούν όλες εκείνες οι ενέργειες, δράσεις και πρωτοβουλίες στο πνεύμα πάντα των αρχών και των διατάξεων του ν. 2742/99, ώστε να εκπονηθεί και να ψηφισθεί το πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας.

Έτσι ο ορεινός όγκος της Δράμας με το παρθένο δάσος του Φρακτού-μοναδικό στη Ευρώπη μνημείο της φύσης, με το δασικό σύμπλεγμα της Ελατιάς- νοτιότερη εμφάνιση της ερυθρελάτης, με τα απέραντα και πλούσια βοσκοτόπια υποαλπικού τύπου και τις αμέτρητες άλλες δυνατότητες χωροθέτησης οργανωμένων παραγωγικών δραστηριοτήτων, να βρει επιτέλους τον δρόμο της βιώσιμης και αειφορικής ανάπτυξης. Να χωρισθεί η ορεινή Δράμα σε ζώνες χρήσης γης, όπου θα γνωρίζουμε τι κάνει και που: το Κράτος, η Αυτοδιοίκηση, οι Δασικοί συνεταιρισμοί, οι Ιδιώτες γενικότερα. Να ξέρουμε επιτέλους ποιοι είναι οι βοσκότοποι και ποια είναι η έκταση τους. Σήμερα στον ορεινό όγκο της Δράμας όλοι οι βοσκότοποι είναι χαρακτηρισμένοι ως δασικές εκτάσεις. Να σταματήσουν να τους «ψάχνουν» οι κτηνοτρόφοι μας. Να μπορούν να παίρνουν τις νόμιμες ευρωπαϊκές επιδοτήσεις αξιοπρεπώς χωρίς να δέχονται τις προσβλητικές αμφισβητήσεις των κοινοτικών ελέγχων, με ότι αυτό συνεπάγεται.

Να χαρακτηρισθούν και να οριοθετηθούν οι ζώνες καστανοκαλλιέργιας, δενδροκαλλιέργειας οπωροφόρων, όψιμων κηπευτικών, ζώνης προστασίας και αειφορικής εκμετάλλευσης αρωματικών φυτών και φαρμακευτικών βοτάνων στο Φαλακρό κτλ.

Να ορισθούν κατά το άρθρο 10 του ν. 2742/99 Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων (ΠΟΑΠΔ). Όπως ΠΟΑΔΠ ανανεώσιμων πηγών ενέργειας-αιολικά πάρκα. ΠΟΑΠΔ εναλλακτικού τουρισμού – δασικού, ορεινού, θηραματικού.

Όπως επίσης αντίστοιχες για τις ιχθυοκαλλιέργειες, την μελισσοκομία κτλ.

Στα πλαίσια αυτού του χωροταξικού σχεδιασμού θα χαρτογραφήσουμε το υδάτινο δυναμικό και θα χωροθετήσουμε ορθολογικά τις υποδομές συγκράτησης, διανομής, στράγγισης και αντιπλημμυρικής προστασίας με ότι αυτό συνεπάγεται για την τοπική αγροτική οικονομία.

Άμεσες δράσεις και πρωτοβουλίες που θα προωθήσουμε σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές:

Α) Προώθηση της λειτουργίας του ανενεργού αρδευτικού δικτύου Καλού Αγρού-Φωτολίβους και αξιοποίηση των νερών της Αγίας Βαρβάρας και Μυλοποτάμου.

Β) Ολοκλήρωση του εγκαταλειφθέντος υδροθεραπευτηρίου των Θερμιών. Δημιουργία, θερμοκηπιακών εγκαταστάσεων και προσέλκυση επενδυτών σε συνεργασία με την Δημοτική Αρχή Παρανεστίου.

Γ) Ενέργειες ολοκλήρωσης των διαδικασιών ιδιωτικοποίησης του χιονοδρομικού κέντρου του Φαλακρού με ταυτόχρονη διασφάλιση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Τα ανωτέρω είναι τα πρώτα άμεσα βήματα αναπτυξιακής αφύπνισης της Δράμας σε συνεργασία με την Περιφερειακή και Δημοτική Αυτοδιοίκηση.

Φιλοδοξούμε μέσα από το ολοκληρωμένο Χωροταξικό σχέδιο, να αποδώσουμε τον ορεινό όγκο, οποίος καλύπτει το 75% της επιφάνειας της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας, στην Δραμινή κοινωνία. Φιλοδοξούμε να μετατρέψουμε την Δράμα της ερήμωσης, της απομόνωσης και της εγκατάλειψης σε ένα απέραντο πεδίο οργανωμένων και χωροθετημένων παραγωγικών δραστηριοτήτων.

Εγγυητής όλων αυτών θα είναι η αξιοποίηση του σημαντικού επιστημονικού-τεχνικού δυναμικού της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Θεωρούμε ότι είναι το μεγαλύτερο κεφάλαιο της Δράμας: Έμπειρο, αξιόπιστο, φερέγγυο. Και βέβαια η πολιτική μας βούληση. Στο επόμενο ραντεβού με την ιστορία να είμαστε εκεί.

 

Ευχαριστώ την Γραμματέα και τα μέλη της Ν. Επιτροπής ΠΑΣΟΚ Δράμας για τη συνδρομή τους στην εκπόνηση αυτής της πρότασης.