«Πρέπει να υπάρχουν αντίβαρα στο Πολίτευμα»

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΔΡΑΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕ ΟΜΙΛΗΤΗ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ν. ΑΛΙΒΙΖΑΤΟ

• «Τέτοια αντίβαρα είναι η στήριξη της Δικαιοσύνης και η ενίσχυση των δικαιωμάτων της αντιπολίτευσης στη Βουλή, χωρίς αυτό φυσικά να οδηγεί σε κωλυσιεργίες»
• «Το Σύνταγμα του 1975 εκφράζει μια ξεπερασμένη για τα σημερινά δεδομένα αντίληψη πατερναλιστική της πολιτικής, που διευκολύνει υπέρμετρα την παρέμβαση του κράτους σε όλες τις πτυχές της οικονομίας και της πολιτείας»

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΙΟΥΤΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδήλωση με ομιλητή τον ομότιμο Καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Νίκο Αλιβιζάτο και θέμα «Συνταγματική Αναθεώρηση: Ποιες προκλήσεις για το αύριο» διοργάνωσε ο Δικηγορικός Σύλλογος Δράμας, το Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2019, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Διοικητηρίου. Παρόντες στην εκδήλωση ήταν οι Βουλευτές του Ν. Δράμας κ. Κωνσταντίνος Μπλούχος και κ. Θεόφιλος Ξανθόπουλος, ο Αντιπεριφερειάρχης Δράμας κ. Γιώργος Παπαδόπουλος, ο Δήμαρχος Δράμας κ. Χριστόδουλος Μαμσάκος, ο Πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Χρήστος Παπαθεοδώρου, ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Δράμας κ. Στέφανος Γεωργιάδης, Περιφερειακοί και Δημοτικοί Σύμβουλοι, καθώς και οι πρώην Βουλευτές κ. Σταύρος Παπαδόπουλος και Χρήστος Καραγιαννίδης, ο οποίος ήταν μέλος της προηγούμενης Βουλής, η οποία ξεκίνησε τη διαδικασία της αναθεώρησης του Συντάγματος, ψηφίζοντας τις διατάξεις που καθίστανται αναθεωρητέες.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με την εισαγωγή του Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Δράμας κ. Αναστάσιου Πούλιου, ο οποίος ανέφερε τους λόγους για τους οποίους η συνταγματική αναθεώρηση είναι σημαντική και «μας αφορά όλους ως ενεργούς Έλληνες πολίτες». Επίσης, ο κ. Πούλιος αναφέρθηκε στον ομιλητή της εκδήλωσης κ. Αλιβιζάτο, εξηγώντας γιατί είναι σημαντική η άποψή του, εκτός της ακαδημαϊκής του ιδιότητας και ως πολιτική προσωπικότητα του τόπου. Άλλωστε, ο κ. Αλιβιζάτος, μέσα σε ένα πλήθος σημαντικών ιδιοτήτων, έχει διατελέσει υπηρεσιακός Υπουργός Εσωτερικών, ενώ ήταν υποψήφιος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας το 2015.

«Το Σύνταγμα είναι εργαλείο για να διορθώσουμε εντοπισμένες ώριμες παθογένειες»

Στην ομιλία του ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου κ. Αλιβιζάτος αναρωτήθηκε «μήπως η συζήτηση για την αναθεώρηση είναι αποπροσανατολιστική;» και απάντησε πως είναι μόνο «αν θεωρήσουμε ότι το Σύνταγμα είναι μια πανάκεια για να διορθώσουμε όλα τα κακά του τόπου». Όπως εξήγησε, η συζήτηση δεν είναι αποπροσανατολιστική εάν θεωρήσουμε πως το Σύνταγμα είναι «εργαλείο για να διορθώσουμε εντοπισμένες ώριμες παθογένειες» και «εάν μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε μερικούς αναχρονισμούς».

Ο κ. Αλιβιζάτος επεσήμανε ότι το Σύνταγμα παραδοσιακά στην Ελλάδα αναθεωρείται πολύ πιο δύσκολα σε σχέση με τις περισσότερες χώρες και έθεσε ως παραδείγματα την Γαλλία, όπου το Σύνταγμά της από το 1958 έχει αναθεωρηθεί 32 φορές, και την Γερμανία, το Σύνταγμα της οποίας από το 1949 έχει αναθεωρηθεί 73 φορές. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η «αναθεώρηση έχει μπαναλοποιηθεί». Αντίθετα, στην Ελλάδα, όπως εξήγησε ο Καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου, η αναθεώρηση του Συντάγματος είναι δυσκολότερη, καθώς απαιτείται διαδικασία από 2 Βουλές, καθώς και παρέλευση πενταετίας από την προηγούμενη αναθεώρηση. Βέβαια, επ’ αυτού ο κ. Αλιβιζάτος εξέφρασε τη θέση ότι η διαδικασία «σε μια ώριμη Δημοκρατία», όπως είναι η ελληνική, θα πρέπει να απλουστευθεί, παρέχοντας παράλληλα εγγυήσεις για τη μειοψηφία. Επίσης, αναφέρθηκε στο άρθρο 110 του Συντάγματος και στο τι προβλέπει για την αναθεώρηση, προτείνοντας και αλλαγές σε αυτό. Πάντως, όπως είπε, ο κ. Αλιβιζάτος η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος είναι εκτός της τρέχουσας διαδικασίας αναθεώρησης, γιατί «κανένα κόμμα δεν επιθύμησε να ανοίξει αυτή τη συζήτηση».

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου αναφέρθηκε και στο Σύνταγμα και στις αναθεωρήσεις που έγιναν σε αυτό μέχρι σήμερα. Όπως είπε, αν και το Σύνταγμα του 1975 έγινε με μια πανίσχυρη Ν.Δ. του Κωνσταντίνου Καραμανλή, με 213 έδρες στο Κοινοβούλιο, υιοθετήθηκαν συναινετικές λύσεις πλην των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το 1986, στην αναθεώρηση του Συντάγματος, επί Κυβέρνησης Πα.Σο.Κ. και με τις ψήφους του Κ.Κ.Ε., αφαιρέθηκαν οι υπερβολικές αρμοδιότητες που είχε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (διάλυση της Βουλής, προκήρυξη δημοψηφίσματος, ανατροπή Κυβέρνησης που έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή με άμεση προκήρυξη εκλογών). Ο κ. Αλιβιζάτος επεσήμανε πως πλέον το Σύνταγμα της Ελλάδας έγινε πρωθυπουργικοκεντρικό, περισσότερο από κάθε άλλο στην Ευρώπη. Μάλιστα, εξέφρασε τη θέση ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, με την ανάληψη των καθηκόντων του Προέδρου της Δημοκρατίας το 1990, ουσιαστικά «νομιμοποίησε» τις αλλαγές στο Σύνταγμα κι έτσι «έγινε καθολικά αποδεκτό το πρωθυπουργικοκεντρικό πολιτικό σύστημα». Η επόμενη αναθεώρηση έγινε το 2001 και ήταν συναινετική, με τις ψήφους Ν.Δ. και Πα.Σο.Κ.. Όπως είπε ο κ. Αλιβιζάτος η συγκεκριμένη αναθεώρηση ήταν «τεράστια, αλλά σε μεγάλο βαθμό ανούσια», με αποτέλεσμα να ενισχυθεί ο δικομματισμός και να ενισχυθεί το πλειοψηφικό στοιχείο του Πολιτεύματος. Το 2007 – 2008 ξεκίνησε η γ’ αναθεώρηση, με τον κ. Αλιβιζάτο να επισημαίνει πως «απέτυχε» και «απεδείχθη ένα φιάσκο», καθώς αναθεωρήθηκαν μόνο 2 διατάξεις, εκ των οποίων η μία αφορούσε το επαγγελματικό ασυμβίβαστο των Βουλευτών, το οποίο αποκαταστάθηκε το 2008.

Στη συνέχεια, ο κ. Αλιβιζάτος μίλησε για την τρέχουσα αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία κατ’ ουσία ξεκίνησε με την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιούλιο του 2016. Όπως είπε, επρόκειτο για μια «ιδεολογικά φορτισμένη πρόταση αναθεώρησης». Τον Οκτώβριο του 2018 ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε τη νομοτεχνικά διατυπωμένη πρότασή του, η οποία, όπως είπε, ήταν «πολύ πιο μετριοπαθής». Ο κ. Αλιβιζάτος σημείωσε πως υπήρξε μια γενικότερη σύγκλιση, προσθέτοντας πως οι ψηφοφορίες για την αναθεώρηση πραγματοποιήθηκαν τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο της τρέχουσας χρονιάς. Ειδική μνεία έγινε από τον ομιλητή και στο ζήτημα της αναθεώρησης του άρθρου της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Η Ν.Δ. υπερψήφισε την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για την μη διάλυση της Βουλής, σε περίπτωση που δεν εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας και πλέον το συγκεκριμένο άρθρο του Συντάγματος (άρθρο 32) μπορεί να αναθεωρηθεί με απλή πλειοψηφία από την παρούσα Βουλή. Προσπαθώντας να αιτιολογήσει τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ στο θέμα, ο κ. Αλιβιζάτος ανέφερε πως όταν γίνονταν οι σχετικές ψηφοφορίες στην προηγούμενη Βουλή, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε την πεποίθηση ότι θα κερδίσει τις εκλογές που θα ακολουθούσαν.

Ο κ. Αλιβιζάτος, στην ομιλία του, παρουσίασε ακόμη τις κυριότερες διατάξεις που βρίσκονται σε διαδικασία αναθεώρησης. Όπως είπε, 7 διατάξεις ψηφίστηκαν από την προηγούμενη Βουλή με πάνω από 180 ψήφους, άρα από τη σημερινή Βουλή μπορούν να αναθεωρηθούν με 151 ψήφους, ενώ 33 διατάξεις ψηφίστηκαν από την προηγούμενη Βουλή με λιγότερους από 180 Βουλευτές, άρα χρειάζονται 180 ψήφους από τη σημερινή Βουλή για να αναθεωρηθούν. Πάντως, όπως τόνισε ο κ. Αλιβιζάτος, «οι ιδεολογικά πολύ φορτισμένες διατάξεις για κάθε κόμμα έμειναν εκτός από την αναθεώρηση», θέτοντας ως παραδείγματα την παιδεία, το περιβάλλον, τα κεφάλαια εξωτερικού και τον τρόπο αναθεώρησης του Συντάγματος. Στη συνέχεια ο Καθηγητής του Συνταγματικού μίλησε για τις αναθεωρητέες διατάξεις που απαιτούν την ψήφο από 151 Βουλευτές. Για τον τρόπο εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, ο κ. Αλιβιζάτος επεσήμανε πως «δεν είναι καλό ο Πρόεδρος να εκλέγεται από τον λαό», γιατί «ο δικεφαλισμός οδηγεί σε συγκρούσεις», ενώ η εκλογή του από 151 Βουλευτές «θα οδηγήσει σε περαιτέρω αποδυνάμωσή του». Για την βουλευτική ασυλία, ο κ. Αλιβιζάτος ανέφερε ότι «πρέπει να περιοριστεί μόνο σε κραυγαλέες υποθέσεις πολιτικής δίωξης με πολιτικά κίνητρα». Για την ποινική ευθύνη των Υπουργών, σημείωσε πως «το πολιτικό σύστημα συσπειρώθηκε εναντίον της σωστής λύσης», καθώς ένας Υπουργός διώκεται μόνο από τη Βουλή. Όπως είπε, είναι ένα από τα προνόμια του πολιτικού συστήματος που διατηρείται. Επίσης, άλλες διατάξεις οι οποίες συγκέντρωσαν ευρεία πλειοψηφία στην προηγούμενη Βουλή έχουν σχέση με τις Εξεταστικές Επιτροπές, το δικαστικό σώμα Ενόπλων Δυνάμεων και τις Ανεξάρτητες Αρχές (όπου η πλειοψηφία για την ανάδειξή τους από 4/5 γίνεται 3/5). Όσον αφορά τις διατάξεις, για τις οποίες απαιτείται η ψήφος 180 Βουλευτών για να αναθεωρηθούν, ο κ. Αλιβιζάτος τις ομαδοποίησε σε δύο κατηγορίες, σε αυτές με γενικότερη αποδοχή, για τις οποίες ο ίδιος θα περίμενε σύγκλιση, και σε αυτές που είναι ιδεολογικά χρωματισμένες από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Ο κ. Αλιβιζάτος ολοκλήρωσε την ομιλία του, εκφράζοντας την προσωπική του γνώμη για την Συνταγματική Αναθεώρηση. Όπως είπε, «βασικό χαρακτηριστικό της Συνταγματικής Ιστορίας και της Ιστορίας του Ελληνικού Κοινοβουλίου είναι ότι πολύ νωρίς πήγαμε πολύ μπροστά κι αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό κεκτημένο. Είμαστε από τις πρώτες χώρες που είχαμε κοινοβουλευτικό σύστημα και καθολική ψηφοφορία», προσθέτοντας ότι «υπάρχουν αρκετοί αναχρονισμοί, όπως τα προνόμια του πολιτικού συστήματος». Όσον αφορά τον τρόπο διακυβέρνησης, ο κ. Αλιβιζάτος ανέφερε πως προσωπική του γνώμη είναι πως «πρέπει να υπάρχουν αντίβαρα στο Πολίτευμα», καθώς δεν μπορεί ένας Πρωθυπουργός για να περάσει μερικά μέτρα να στηρίζεται μόνο στην τυφλή στρατοπεδική πειθαρχία της Κοινοβουλευτικής του Ομάδας. Τέτοια αντίβαρα, συνέχισε ο κ. Αλιβιζάτος, είναι «η στήριξη της Δικαιοσύνης» και «η ενίσχυση των δικαιωμάτων της αντιπολίτευσης στη Βουλή, χωρίς αυτό φυσικά να οδηγεί σε κωλυσιεργίες». Ο Καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου ακόμη ανέφερε πως έχει την εντύπωση πως «το Σύνταγμα του 1975 εκφράζει μια ξεπερασμένη για τα σημερινά δεδομένα αντίληψη πατερναλιστική της πολιτικής, που διευκολύνει υπέρμετρα την παρέμβαση του κράτους σε όλες τις πτυχές της οικονομίας και της πολιτείας. Δεν μιλώ για νεοφιλελευθερισμό. Μιλώ για πολιτικό φιλελευθερισμό». Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε στο άρθρο 106 του Συντάγματος και στον αρνητικό ορισμό που υπάρχει για την ιδιωτική οικονομία. Τέλος, ο κ. Αλιβιζάτος στάθηκε και στην Παιδεία, η οποία τον απασχολεί ιδιαίτερα, όντας και ο ίδιος ακαδημαϊκός. Όπως είπε, το σχετικό άρθρο 16 είναι «εντελώς ξεπερασμένο σε μια εποχή που χρειάζονται συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού». Μάλιστα, επεσήμανε πως ο ίδιος θεωρεί αδιανόητο η εκάστοτε πλειοψηφία να μην μπορεί να αποφασίζει για το τι μοντέλο θα υπάρχει στη χώρα. «Βάζοντας αυτή τη διάταξη στο Σύνταγμα περιορίζεις τις επιλογές της», πρόσθεσε.

«Συμβαίνει κάτι, που αν με ρωτούσατε πριν μερικά χρόνια, θα σας έλεγα αποκλείεται»

Κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στη Δράμα ο κ. Αλιβιζάτος μίλησε στα τοπικά Μ.Μ.Ε. και ένα από τα θέματα που του τέθηκαν ήταν και αυτό της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού. Όπως είπε ο κ. Αλιβιζάτος, «αυτό δεν χρειάζεται αναθεώρηση του Συντάγματος αλλά χρειάζεται να ψηφιστεί ένας νόμος, το παράδοξο είναι με μεγαλύτερη πλειοψηφία απ’ ότι η αναθεώρηση. Δηλαδή θέλει 200 ψήφους, ενώ η αναθεώρηση θέλει 180. Εκεί έχω την εντύπωση πως συμβαίνει κάτι, που αν με ρωτούσατε πριν μερικά χρόνια, θα σας έλεγα αποκλείεται. Σύγκλιση. Μοιάζει να υπάρχει μία συνεννόηση μεταξύ των κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του Κ.Κ.Ε., που σε αυτά τα θέματα ήταν πάντα αντίθετο, γιατί και εκείνο ελπίζει ότι θα πάρει ένα μεγαλύτερο ποσοστό στους αποδήμους απ’ ότι στο εσωτερικό της χώρας». Απαντώντας σε ερώτηση για το πού υπάρχουν ή δεν υπάρχουν συγκλίσεις όσον αφορά τη ψήφο των αποδήμων, ο κ. Αλιβιζάτος ανέφερε: «Σε αυτό το θέμα, το κρισιμότερο από όλα τα ζητήματα είναι το εξής: Θα μπορεί να ψηφίζει εξ αποστάσεως κάποιος ο οποίος είναι εντελώς αποκομμένος από την Ελλάδα; Ούτε ο ίδιος έχει πατήσει ποτέ, ούτε ο πατέρας του, ούτε ο παππούς του κλπ. Σύμφωνα με τον ισχύοντα κώδικα ελληνικής ιθαγένειας αυτός μπορεί να πάρει την ελληνική ιθαγένεια και αν την πάρει ψηφίζει. Εκεί θα υπάρξει κάποιος περιορισμός, σε γενιές, ή όχι; Αυτό για παράδειγμα είναι ένα θέμα στο οποίο δεν βλέπω ακόμη να έχουν». «Άλλα ζητήματα είναι η επιστολική ψήφος. Εκεί δεν νομίζω ότι είναι θέμα αρχής. Νομίζω ότι δεν ξέρουμε ακόμη την επιστολική ψήφο. Ας το αφήσουμε με αυτοπρόσωπη προσέλευση στα προξενεία, με κάλπη δηλαδή, και βλέπουμε αργότερα τι θα γίνει», πρόσθεσε.

Ο κ. Αλιβιζάτος ρωτήθηκε και για την υποψηφιότητά του για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας το 2015, με τον ίδιο να αναφέρει: «Θα το έλεγα κεφαλλονίτικη κουζουλιά». Σχετικά με το αν υπάρχει ενδεχόμενο να είναι εκ νέου υποψήφιος, σημείωσε: «Δεν νομίζω ότι θα γίνει αυτό το πράγμα» και πρόσθεσε: «Εγώ θεωρούμαι λίγο αστάθμητος παράγων».