Γράφει ο Δημήτρης Φλαμούρης
Μαθηματικός – Συγγραφέας – Coach Θετικής Ψυχολογίας
Πόσες φορές έχει δοκιμάσει να χάσεις βάρος και δεν τα κατάφερες στο τέλος; Ίσως να το πέτυχες στην αρχή, αλλά μεσοπρόθεσμα δεν λειτούργησε. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Σχεδόν όλος ο κόσμος είναι σε δίαιτα. Το ακούς παντού. Κι όμως μια ανασκόπηση ερευνών πάνω σε δίαιτες που βασίζονταν στον περιορισμό θερμίδων και στον περιορισμό κάποιων παχυντικών φαγητών, έδειξε ότι υπάρχουν λίγα έως καθόλου στοιχεία ότι οι δίαιτες κάνουν καλό στην απώλεια βάρους ή ότι έχουν οφέλη στην υγεία. Μάλιστα τα στοιχεία ότι οι δίαιτες είναι βλαβερές αυξάνονται.
Κάνε δίαιτα να παχύνεις
Η μεγάλη πλειοψηφία όσων ανθρώπων κάνουν δίαιτα, όχι μόνο ξαναπαίρνουν το βάρος που έχασαν, αλλά βάζουν και παραπάνω κιλά. Δηλαδή, η δίαιτα φαίνεται να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να βάζεις κιλά. Όχι να χάσεις κιλά.
Πολλοί ερευνητές, θεωρούν πως αυτό που κάνει τις δίαιτες αναποτελεσματικές είναι ακριβώς αυτό που οι άνθρωποι νομίζουν ότι τις κάνει αποτελεσματικές. Το ότι απαγορεύουν παχυντικά φαγητά. Από τότε που οι πρωτόπλαστοι έφαγαν τον πρώτο απαγορευμένο καρπό, υπήρχαν στοιχεία ότι η απαγόρευση δεν λειτουργεί σαν μέτρο.
Νέες έρευνες δείχνουν ότι η απαγόρευση ενός είδος φαγητού, αυτόματα αυξάνει τη λαχτάρα σου γι αυτό (cravings). Για παράδειγμα, γυναίκες που τους είπαν να μην τρώνε σοκολάτα για μια εβδομάδα, βίωσαν μεγάλη όρεξη για σοκολάτα και έφαγαν διπλάσια μπισκότα και κέικ σοκολάτας και παγωτό σοκολάτα από άλλες γυναίκες που δεν περιορίστηκαν με κανένα τρόπο.
Αν δεν μπορώ να το έχω το θέλω πολύ παραπάνω!
Το πρόβλημα είναι ψυχο-λογικό
Όσο περισσότερο προσπαθείς να αποφύγεις ένα φαγητό, τόσο περισσότερο το μυαλό σου ασχολείται με αυτό.
Το πρόβλημα είναι ότι όσοι κάνουν δίαιτα ξεγελάνε τον εαυτό τους νομίζοντας ότι μπορούν να καταπιέσουν τις σκέψεις τους για το φαγητό. Όλοι το κάνουμε αυτό.
Επειδή μπορούμε προσωρινά να καταπιέσουμε μια σκέψη, νομίζουμε ότι ισχύει και μαρκοπρόθεσμα.
Δεν ισχύει.
Διότι για να αποφύγουμε μια σκέψη, το μυαλό μας ενεργοποιεί δυο διαδικασίες. Η πρώτη διαδικασία διώχνει τη σκέψη και έτσι δε μας έρχεται. Η δεύτερη διαδικασία σκανάρει διαρκώς το μυαλό μας για να δει αν έχει έρθει η σκέψη, ώστε να τη διώξει. Με αυτόν τον τρόπο, η σκέψη είναι πάντα ένα τσακ από το συνειδητό μας. Την ανακαλούμε πολύ εύκολα και ξεπηδάει στην πρώτη ευκαιρία.
Το έχουμε βιώσει όλοι όταν το μυαλό μας είναι στο φαγητό, στην πρώην, στη χαζομάρα στη δουλειά, στο φόβο που δεν πρέπει να σκεφτόμαστε. Απλά έρχεται η σκέψη μόνη της απρόσκλητη.
Δεν γίνεται να μην σκέφτεσαι κάτι.
Όταν τελικά δεν καταφέρνουμε να διώξουμε τη σκέψη και να αλλάξουμε τις συμπεριφορές μας, το θεωρούμε ως ένδειξη ότι δεν δοκιμάσαμε αρκετά να καταπιέσουμε τις σκέψεις μας. Όχι σαν ένδειξη ότι η καταπίεση των σκέψεων απλά δε δουλεύει.
Η εναλλακτική πρόταση
Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν, αφού δεν μπορούμε να διώξουμε τη λαχτάρα μας για κάτι;
Σε μια μελέτη έδωσαν σε 100 φοιτητές να κουβαλάνε μαζί τους μια διάφανη θήκη με σοκολατάκια. Στους μισούς τους είπαν: Αν σας έρθει ο πειρασμός να φάτε τις σοκολάτες κάντε κάτι άλλο για να αποσπάσετε την προσοχή σας. Ή αν έχετε τη σκέψη: «Αυτά τα σοκολατάκια φαίνονται πολύ νόστιμα. Θα φάω μόνο ένα» αντικαταστήστε τη με τη σκέψη: «Δεν επιτρέπεται να φας κανένα. Δε χρειάζεσαι το ένα σοκολατάκι». Δηλαδή, έμαθαν να συνδιαλέγονται και να «μαλώνουν» με τις σκέψεις τους, όπως κάνουμε οι περισσότεροι όταν θέλουμε να ελέγξουμε τις ορέξεις μας.
Στους άλλους μισούς είπαν κάτι διαφορετικό. Τους εξηγήθηκε η ενεργοποίηση των δυο διαδικασιών που περιέγραψε πιο πριν και τους είπαν να μην διώχνουν τις σκέψεις για τη σοκολάτα. Αντί γι αυτό, να παρατηρούν πότε τους πιάνει η λαχτάρα για σοκολατάκι και να δέχονται όποιες σκέψεις ή συναισθήματα έχουν για τη σοκολάτα. Ταυτόχρονα, να θυμούνται ότι δεν είναι υποχρεωμένοι να κάνουν ό,τι οι σκέψεις και τα συναισθήματα τους υπαγόρευαν να κάνουν.
Δεν χρειαζόταν να ελέγξουν τις σκέψεις τους, αλλά έπρεπε να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους.
Το πείραμα διήρκησε 48 ώρες και είδαν πως όσοι δεν έπρεπε να ελέγχουν τις σκέψεις τους, είχαν και τη λιγότερη λαχτάρα για σοκολάτα. Το πιο ενδιαφέρον ήταν ότι η τακτική της αποδοχής δούλεψε καλύτερα για όσους είχαν τα μεγαλύτερα προβλήματα με τον αυτοέλεγχο, στο θέμα του φαγητού.
Το απίστευτο ήταν ότι κανένας από τους φοιτητές που έμαθαν την τεχνική αποδοχής, δεν έφαγε ούτε ένα σοκολατάκι! (αν και τα κουβαλούσαν παντού μαζί τους για 48 ώρες).
Τι να κάνεις
Όπως λέω στο βιβλίο μου, η γνώση είναι δύναμη.
Αν θέλεις να χάσεις βάρος και σου έρχεται συχνά λαχτάρα για παχυντικά φαγητά (κάτι που συμβαίνει στους περισσότερους τώρα στην καραντίνα) ακολούθησε τα επόμενα βήματα:
1. Παρατήρησε ότι σκέφτεσαι τον πειρασμό ή νιώθεις όρεξη να φας (πχ για γλυκό)
2. Αποδέξου τη σκέψη ή το συναίσθημα χωρίς να προσπαθήσεις να αποσπάσεις την προσοχή σου ή να συνδιαλλαγείς μαζί του αμέσως.
3. Κάνε ένα βήμα πίσω και συνειδητοποίησε πως οι σκέψεις και τα συναισθήματα δεν είναι πάντα υπό τον έλεγχό σου. Αλλά μπορείς να επιλέξεις να μην κάνεις ό,τι σου λένε.
4. Θυμήσου τον στόχο σου. Θύμισε στον εαυτό σου το στόχο να χάσεις βάρος, όπως και οι φοιτητές θύμιζαν στον εαυτό τους ότι δεν έπρεπε να φάνε τα σοκολατάκια.
Συμπέρασμα
Μην παλεύεις με τον εαυτό σου και με τις σκέψεις σου. Άκουσέ τις, αλλά προσπάθησε να μην κάνεις ό,τι σου λένε…
Ξεκίνα τη νέα σου προσπάθεια με αποδοχή του εαυτού σου. Όχι με περιορισμό!
