Η περιπέτεια του Ασφαλιστικού και των ασφαλισμένων στην Ελλάδα

ΑΡΘΡΟ

Του Αναστάσιου Μ. Πούλιου

Προέδρου Δικηγορικού Συλλόγου Δράμας

• Από το «Νόμο Κατρούγκαλου» στο «4^ο Μνημόνιο»

Όταν θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές το Πολυνομοσχέδιο – προαπαιτούμενο για τη 2η αξιολόγηση της χώρας και την εκταμίευση από τους δανειστές της επόμενης δόσης ή κατ’ άλλους 4ο Μνημόνιο, κατά τα φαινόμενα θα αποτελεί νόμο του κράτους, αφού η κυβερνητική πλειοψηφία θα το έχει υπερψηφίσει στην Ελληνική Βουλή. Σύμφωνα με τη διάταξη του αρθ. 58 του Πολυνομοσχεδίου με τίτλο «Συνταξιοδοτικές διατάξεις Δημοσίου και τροποποίηση διατάξεων του Ν 4387/2016, μέτρα εφαρμογής των δημοσιονομικών στόχων και μεταρρυθμίσεων κλπ.» το οποίο έχει εισαχθεί στη Βουλή και προβλέπεται να ψηφιστεί τα μεσάνυχτα της 18ης Μαΐου, οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλουν πλέον οι αυτοαπασχολούμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες μηνιαίως προς τον ΕΦΚΑ, από το έτος 2018 και εφεξής, δεν θα αφαιρούνται από το εισόδημά τους και θα προσμετρούνται για τον υπολογισμό της ασφαλιστικής τους εισφοράς του επόμενου έτους, δηλαδή θα κληθούν να καταβάλουν εισφορές επί εισφορών ή αλλιώς επί ανύπαρκτου ουσιαστικά εισοδήματος, π.χ. Δικηγόρος επαρχίας με καθαρό φορολογητέο εισόδημα 12.000 € θα πλήρωνε, με τα έως σήμερα ισχύοντα, ασφαλιστικές εισφορές για το έτος 2018 3.230,40 € μετά την ψήφιση της ανωτέρω διάταξης θα πληρώσει 3.400,08 €, για το έτος 2019 θα πλήρωνε 3.230,40 €, θα πληρώσει 3.929,52 €, Δικηγόρος με καθαρό φορολογητέο εισόδημα 20.000 € θα πλήρωνε για το έτος 2018 4.682,88 €, θα πληρώσει 4.879,68 € για το έτος 2019 θα πλήρωνε 4.682,88 €, θα πληρώσει 5.704,56 € κλπ. Τα ανωτέρω καταβαλλόμενα ποσά θα επιβαρυνθούν δε, έτι περαιτέρω μετά το 2021 όταν θα πάψουν να ισχύουν οι εκπτώσεις του αρθ. 39 του Ν 4387/2016 στα ποσά των ασφαλιστικών εισφορών, ενδεχομένως δε σύμφωνα με πληροφορίες από τα Υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας οι ως άνω εκπτώσεις, δεδομένης της εισπραξιμότητας του ΕΦΚΑ που κινείται σε χαμηλούς ρυθμούς, να πάψουν να ισχύουν ακόμη και πριν το 2021! Εάν στα ανωτέρω ποσά προστεθούν: η φορολογία 22% από το πρώτο ευρώ (δεν προβλέπεται ελάχιστο αφορολόγητο για τους ελεύθερους επαγγελματίες, επιστήμονες κλπ.), το τέλος επιτηδεύματος, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης, ο ΦΠΑ 24% (ο οποίος εν πολλοίς έχει απορροφηθεί στις αμοιβές) τότε γίνεται εύκολα κατανοητό το τι απομένει για να αντιμετωπιστούν τα λοιπά έξοδα (έξοδα επαγγελματικής εγκατάστασης, ΕΝΦΙΑ, οικογενειακές δαπάνες κλπ.) αλλά και τι τελικά απομένει για αυτή καθαυτή την επιβίωση του εργαζόμενου ελεύθερου επαγγελματία, επιστήμονα ή αυτοαπασχολούμενου.

Επίσης σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, για το Ν 4387/2016, η προϋπολογισθείσα αύξηση των εσόδων από την εφαρμογή του νόμου εις βάρος αυτοαπασχολούμενων και ελευθέρων επαγγελματιών, ανερχόταν σε 137 εκατομμύρια ευρώ για το 2018 και 138 εκατομμύρια ευρώ για το 2019 ενώ με το παρόν Πολυνομοσχέδιο η ανωτέρω επιβάρυνση ανέρχεται σε επιπλέον 53 εκατομμύρια ευρώ για το 2018, 124 εκατομμύρια για το 2019 και 128 εκατομμύρια για το 2020, δηλαδή με το Πολυνομοσχέδιο επιρρίπτονται εις βάρος των ανωτέρω κλάδων βάρη ισοδύναμα με αυτά του Ν 4387/2016, γνωστού και ως «νόμου Κατρούγκαλου» από το επίθετο του εμπνευστή και εισηγητή του. Συνεπώς ένα νομοθέτημα που διαφημίστηκε ως η σωτηρία του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας, τέσσερις μήνες μετά την ημέρα εφαρμογής του (1-1-2017) χρήζει άμεσης επέμβασης και ενίσχυσης των προβλεπόμενων εισπρακτέων ποσών, προφανώς λόγω του κινδύνου κατάρρευσης του ΕΦΚΑ αλλά και γενικότερα του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας που ο κ. Κατρούγκαλος, ένα έτος μόλις πριν, διαβεβαίωνε ότι διέσωσε.

Σύμφωνα με τη ρύθμιση του αρθ. 58 του Πολυνομοσχεδίου δημιουργείται εισφοροδοτική υποχρέωση από εισφορές που ήδη καταβλήθηκαν στον ΕΦΚΑ, ενώ η συνολική επιβάρυνση από εισφορές και φόρους για αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες φτάνει το 80% του εισοδήματός τους, ενώ επιβαρύνονται κυρίως όσοι έχουν χαμηλά εισοδήματα αφού αυτοί έχουν ως μόνο επαγγελματικό έξοδο τις ασφαλιστικές τους εισφορές, οι οποίες πλέον δεν θα αφαιρούνται από το εισόδημά τους. Το ανωτέρω ποσοστό ουσιαστικά οδηγεί σε δήμευση των εισοδημάτων των ελευθέρων επαγγελματιών, η οποία σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση των συντάξεων, κατ’ εφαρμογή του Ν 4387/2016, η οποία διαρρηγνύει απόλυτα την αρχή της ανταποδοτικότητας και της αναλογικότητας μεταξύ εισφορών και παροχών, αλλά και με την πρόβλεψη για περαιτέρω μείωση των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων έως και 18 % με την περικοπή των «προσωπικών διαφορών» που προβλέπεται στο Πολυνομοσχέδιο, δημιουργεί ένα κλίμα απόλυτης κατακρήμνισης κάθε έννοιας δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος μιας ευνομούμενης ευρωπαϊκής χώρας που σέβεται και προστατεύει στοιχειωδώς τους πολίτες της και μάλιστα αυτούς με χαμηλά εισοδήματα.

Η κυβέρνηση απέναντι σε όλα αυτά αντιτείνει ότι τα μέτρα που προβλέπονται στο Πολυνομοσχέδιο, τα οποία εξαφανίζουν το όποιο εναπομείναν εισόδημα αυτοαπασχολούμενων, ελευθέρων επαγγελματιών, συνταξιούχων και μισθωτών αντισταθμίζονται από τα «αντίμετρα» που προβλέπονται στο ίδιο νομοθέτημα τα οποία προβλέπουν τη μείωση του κατώτατου συντελεστή φορολογίας, το μηδενισμό της εισφοράς αλληλεγγύης στα εισοδήματα έως 30.000 € και τη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% και έως 70 € στις περιπτώσεις που αυτός δεν υπερβαίνει τα 700 €. Μόνο που τα ανωτέρω, τα οποία σε περίπτωση εφαρμογής τους πράγματι θα αναπλήρωναν μέρος των απολεσθέντων εισοδημάτων των Ελλήνων φορολογούμενων πολιτών, εισάγονται ως νομοθέτηση υπό αίρεση και έχουν ως προϋπόθεση την υπεραπόδοση των ήδη ληφθέντων μέτρων, με την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος ίσου με 3,5%. Είναι μάλιστα πρωτοφανής η δια νομοθετικού κειμένου ομολογία της απώλειας σημαντικού μέρους της κυβερνητικής εξουσίας της χώρας και συγκεκριμένα της κανονιστικής ισχύος της Ελληνικής Πολιτείας η οποία αποτυπώνεται στο αρθ. 15 του Πολυνομοσχεδίου που αναφέρει τα εξής: «Οι διατάξεις των άρθρων 3 έως 9 και 11 έως 14 (σ.σ. πρόκειται για τα άρθρα που προβλέπουν τα «αντίμετρα») τίθενται σε εφαρμογή από 1-1-2019 και από 1-1-2020 αντιστοίχως υπό την προϋπόθεση και στο βαθμό που σύμφωνα με εκτίμηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και της ελληνικές αρχές στο πλαίσιο της τελικής αξιολόγησης του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής δεν προκαλείται απόκλιση από τους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους, όπως αυτοί καθορίζονται στο ως άνω πρόγραμμα…». Πρέπει να προσεχθεί ιδιαιτέρως η διατύπωση περί της εφαρμογής των μέτρων, η οποία τελεί υπό την αίρεση της «εκτίμησης» του ΔΝΤ και της ΕΕ, ενώ το Ελληνικό Κράτος είναι υποχρεωμένο να αποδεχτεί την εκτίμηση αυτή αφού ο ρόλος των ελληνικών αρχών περιορίζεται στην απλή «συνεργασία», ενώ δεν προβλέπεται καν ο έλεγχος της αφού αποφασιστικά όργανα για την «εκτίμηση» είναι το ΔΝΤ και η ΕΕ..

Συνεπώς η απώλεια μέρους της εθνικής κυριαρχίας της χώρας αποτυπωμένη μάλιστα σε νομοθετικό κείμενο το οποίο καλείται να υπερψηφίσει η Ελληνική Βουλή αποτελεί επίσημη και πανηγυρική παραδοχή της κυβέρνησης και θέτει τα ζητήματα που ρυθμίζει το Πολυνομοσχέδιο, τουλάχιστον αμφίβολης συνταγματικής ισχύος, γεγονός που γρήγορα θα κληθούν τόσο τα εθνικά όσο και τα ευρωπαϊκά δικαστήρια να κρίνουν, δεδομένων των αιτήσεων ακυρώσεως και των προσφυγών που θα υποβληθούν από τους εκπροσώπους των θιγομένων (Δικηγορικοί Σύλλογοι, επαγγελματικές ενώσεις κλπ.). Το σημαντικότερο όμως είναι ότι τα όποια «αντίμετρα» θα ληφθούν τότε και μόνο όταν ΔΝΤ και ΕΕ κρίνουν ότι «…δεν προκαλείται απόκλιση από τους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους…» και εφόσον οι εναπομείναντες έως τότε ενεργοί Έλληνες πολίτες καταφέρουν να επιτύχουν πλεόνασμα ίσο με 3.5%!!!

Τέλος για να ολοκληρωθεί η εικόνα του ασφαλιστικού τοπίου στο χώρο των ελευθέρων επαγγελματιών, επιστημόνων και αυτοαπασχολούμενων θα πρέπει να αναφερθεί ότι μέχρι και σήμερα η ελληνική πολιτεία δεν έχει αντιμετωπίσει σειρά ζητημάτων που έχουν δημιουργηθεί από τις διατάξεις του Ν 4387/2016 (νόμου Κατρούγκαλου) ο οποίος βέβαια ψηφίστηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία χωρίς καν μία τουλάχιστον αναλογιστική μελέτη, γεγονός που είχε επισημανθεί επανειλημμένα, μεταξύ άλλων, από την Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της Ελλάδας, κατά την πολύμηνη αποχή των Δικηγόρων από τα καθήκοντά τους το 2016, ως διαμαρτυρία κατά του τότε ασφαλιστικού νομοσχεδίου, συγκεκριμένα:

-Δεν έχουν ακόμη εκδοθεί οι απαραίτητες εγκύκλιοι για την εφαρμογή των άρθρων 7, 8, 12, 13 και 28 και οι υπουργικές αποφάσεις για την εφαρμογή των άρθρων 5 παρ. 4, 18 παρ. 11, 38 παρ. 8, 38 παρ. 10, 39 παρ. 2, 39 παρ. 18, 40 παρ. 12, 43 παρ. 2, 45 παρ. 5, 73 παρ. 1, 57, 70 παρ. 3, 73 παρ. 2, 80, 81 παρ. 1, 81 παρ. 3, 83 παρ. 1, 86, 87 και 92 παρ. 4 του Ν 4387/2016 με αποτέλεσμα οι διαδικασίες που προβλέπει το νομοθέτημα να μην μπορούν να ολοκληρωθούν ενώ χιλιάδες ασφαλισμένοι του ΕΦΚΑ δεν γνωρίζουν ακόμη το ποσό των ασφαλιστικών εισφορών που θα κληθούν να καταβάλουν.

-Παρότι ο Ν 4387/2016 προβλέπει ότι η βάση υπολογισμού των εισφορών είναι το εισόδημα του προηγούμενου έτους, δεν έχει ακόμη οριστεί πότε θα γίνει η εκκαθάριση των εισφορών του τρέχοντος έτους με βάση τα εισοδήματα του 2016.

-Δεν έχουν σταλεί μέχρι σήμερα εκκαθαριστικά με τις εισφορές επικουρικής ασφάλισης με αποτέλεσμα τα ποσά που αναλογούν σε αυτές να συγκεντρώνονται και να δημιουργούν οφειλές που εκ των πραγμάτων θα είναι αδύνατο να καταβληθούν από τους ασφαλισμένους.

-Έχουν σταλεί και αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΕΦΚΑ χιλιάδες λανθασμένα ειδοποιητήρια σε ασφαλισμένους αλλά και μη ασφαλισμένους!!! Ενώ υπάρχει μέχρι και σήμερα σημαντικός αριθμός ασφαλισμένων που δεν έχει λάβει κανένα ειδοποιητήριο.

-Οι αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ) πολλών κατηγοριών ασφαλισμένων δεν εκδόθηκαν έγκαιρα ενώ για κάποιους απασχολούμενους οι σχετικές εγκύκλιοι δεν εκδόθηκαν ακόμη (π.χ. έμμισθοι δικηγόροι) με αποτέλεσμα στην πρώτη περίπτωση να υπάρχει τεράστια απώλεια εσόδων ενώ στη δεύτερη οι εργοδότες ακόμη και σήμερα να μην μπορούν να αποδώσουν τις ασφαλιστικές εισφορές των μηνών του 2017 που ήδη έχουν παρέλθει.

-Με τις αλληλοαναιρούμενες εγκυκλίους που εκδόθηκαν για χιλιάδες εργαζομένους με Τιμολόγια Παροχής Υπηρεσιών ή Αποδείξεις Παροχής Υπηρεσιών (μπλοκάκια) μόνο δέκα χιλιάδες δηλώθηκαν έως σήμερα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΕΦΚΑ, ενώ πολλές χιλιάδες άλλοι διέκοψαν την δραστηριότητά τους με αποτέλεσμα την απώλεια εκατομμυρίων ευρώ για το Δημόσιο από εισφορές και φόρους.

-Μεγάλος αριθμός νέων επιστημόνων και ελευθέρων επαγγελματιών εγκαταλείπουν το επάγγελμά τους ή δεν προχωρούν σε έναρξη εργασιών λόγω των εξαιρετικά υψηλών ασφαλιστικών εισφορών και φόρων οδηγώντας τον ΕΦΚΑ και γενικά το Δημόσιο σε απώλεια τεράστιων εσόδων.

-Καμία σύνταξη έως σήμερα δεν έχει ακόμη εκδοθεί με το νέο τρόπο που προβλέπει ο Ν 4387/2016 με αποτέλεσμα χιλιάδες ασφαλισμένοι να βρίσκονται σε αναμονή χορήγησης συντάξεως με άγνωστο χρόνο καταβολής αυτής.

-Καμία επικουρική σύνταξη για τους ασφαλισμένους του πρώην ΕΤΑΑ (Δικηγόροι, Γιατροί, Μηχανικοί) δεν έχει εκδοθεί από την 1-1-2015 και έως σήμερα.

-Τα εφάπαξ βοηθήματα δεν χορηγούνται για τους συνταξιούχους που υπέβαλαν σχετική αίτηση από 1-1-2014 και έπειτα.

-Ο κανονισμός ασφάλισης και παροχών του ΕΦΚΑ δεν έχει εκδοθεί ακόμη με αποτέλεσμα οι ασφαλισμένοι πολλών ταμείων (π.χ. πρώην ΕΤΑΑ) να στερούνται παροχών κυρίως ασθενείας σε χρήμα, αντίστοιχες με αυτές των ασφαλισμένων στο τέως ΙΚΑ.

-Έξι χρόνια μετά τη σύσταση του Λογαριασμού Ανεργίας του τέως ΕΤΑΑ και την επιβολή σχετικής εισφοράς στα μέλη του, δεν έχει ακόμη εκδοθεί η Υπουργική Απόφαση για τη χορήγηση επιδόματος ανεργίας, με αποτέλεσμα οι ασφαλισμένοι νομικοί, υγειονομικοί και μηχανικοί να είναι οι μόνοι εργαζόμενοι αυτής της χώρας που δεν μπορούν να λάβουν επίδομα ανεργίας, ενώ κανείς δεν γνωρίζει που πηγαίνουν τα χρήματα των σχετικών εισφορών που καταβάλλουν οι ασφαλισμένοι.

-Στους Τομείς Υγείας του ΕΦΚΑ έχουν συσσωρευτεί χιλιάδες αιτήσεις και δικαιολογητικά δαπανών υγειονομικής περίθαλψης παρελθόντων ετών (π.χ. για το πρώην Τ.Υ.Δ.Ε. – Ταμείο Υγείας Δικηγόρων Επαρχιών υφίστανται αιτήσεις και δικαιολογητικά ετών 2010-2012) οι οποίες παραμένουν στα αρχεία χωρίς να ενδιαφέρεται και να ασχολείται κανείς.

Ενώ λοιπόν όλα τα παραπάνω έχουν ήδη δημιουργήσει ένα ασφυκτικό κλίμα σε εργαζόμενους και συνταξιούχους η Κυβέρνηση προχωρά με το Πολυνομοσχέδιο σε επιβολή νέων μέτρων επιτείνοντας το δημευτικό χαρακτήρα των εισφορών και των φόρων σε ευθεία αντίθεση με το Σύνταγμα της χώρας αλλά και την κοινή λογική. Πέραν αυτών τα επιπλέον μέτρα που εξαφανίζουν το όποιο εναπομείναν ελάχιστο εισόδημα των Ελλήνων πολιτών, στρέφονται και κατά του Ευρωπαϊκού Δικαίου, των Ιδρυτικών Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφού ευθέως θίγεται η ελευθερία του επαγγέλματος, η επιχειρηματική ελευθερία και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, δικαιώματα και αρχές κατοχυρωμένα στα ευρωπαϊκά νομοθετικά κείμενα και προστατευμένα από πληθώρα κανονιστικών και ουσιαστικών ευρωπαϊκών διατάξεων.

Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων ελευθέρων επαγγελματιών, των επιστημόνων και των αυτοαπασχολούμενων δεν θέλει να μεταναστεύσει σε άλλες ευρωπαϊκές ή μη χώρες, ούτε θέλει να μεταφέρει την έδρα της δραστηριότητάς της σε άλλη χώρα προκειμένου να αποφύγει την ουσιαστική δήμευση της περιουσίας της. Θέλει να αγωνιστεί και να προσφέρει προκειμένου η χώρα να ορθοποδήσει, να ανακάμψει και να επανέλθει σε ρυθμούς ομαλής λειτουργίας. Αυτό όμως προϋποθέτει την επιβίωση του Έλληνα επαγγελματία και επιστήμονα και την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητας του με στοιχειώδη αξιοπρέπεια. Δυστυχώς κανένα από τα δύο δεν φαίνεται να εγγυάται η πολιτκή που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα και περιορίζεται στην επιβολή νέων φόρων και νέων ασφαλιστικών εισφορών, προκειμένου να καλυφθούν κενά λανθασμένων και αποτυχημένων νομοθετικών πρωτοβουλιών, οι οποίες είναι πρακτικά και ουσιαστικά αδύνατο να καταβληθούν, αντίθετα μάλιστα οδηγούν στη βίαιη έξοδο από την επαγγελματική δραστηριότητα χιλιάδων, κυρίως νέων, με αποτέλεσμα την διάρρηξη του παραγωγικού ιστού της χώρας και την καταδίκη αυτής στη μιζέρια και την οικονομική ανέχεια χωρίς ορίζοντα ανάκαμψης.

Ας ελπίσουμε ότι αυτοί που έχουν τις τύχες μας στα χέρια τους και διαχειρίζονται το αύριο όλων μας, θα αντιληφθούν που οδηγούν την ελληνική κοινωνία και πριν να είναι πολύ αργά θα αντιμετωπίσουν πραγματικά, ουσιαστικά και κυρίως δημιουργικά και αποτελεσματικά το ασφαλιστικό πρόβλημα της χώρας πριν αυτή μείνει χωρίς ασφαλισμένους και εν τέλει χωρίς πολίτες…