ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

 

 

Εξ αφορμής της έναρξης εδώ και δυο μήνες περίπου της νέας σχολικής χρονιάς, την οποία διανύει o μαθητικός κόσμος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με την ολοκλήρωση αυτής με τις καθιερωμένες τελικές εξετάσεις, αξίζει να αναφερθούμε σε ένα φαινόμενο ομολογουμένως ελληνικό που ανάλογό του σε έκταση δεν υπάρχει όχι μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και πέραν της ηπείρου, για αυτούς που επικαλούνται συχνά την αλλοδαπή ως παράδειγμα προς μίμηση. Όπου δεν υπάρχει παιδεία ή υστερεί, ανθεί η παραπαιδεία. Αποτελεί κραυγαλέα απόδειξη αδυναμίας της δημόσιας παιδείας να ανταποκριθεί επαρκώς στον θεσμικά προβλεπόμενο παιδαγωγικό της ρόλο και συνακόλουθα να πείσει το κοινωνικό σύνολο για τη σημαντικότητά του αυτού καθ’ εαυτού. Ότι δηλαδή, μπορεί να εξασφαλίσει, ως οφείλει, τις απαιτούμενες γνώσεις και εφόδια στους μαθητές, ώστε να ολοκληρώσουν την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευσή τους και να πετύχουν, όσοι το επιθυμούν, την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Η αδυναμία αυτή, οδηγεί στη συνολική και απόλυτη απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα ο γονιός να θεωρεί αυτονόητη την υποχρέωσή του να ικανοποιήσει τη λογική και υπεύθυνη, όπως εκλαμβάνεται, απαίτηση του μαθητή για ιδιωτική συμπληρωματική διδασκαλία.

Η παραπαιδεία από την πλευρά της έχει αναπαράγει τις συνθήκες επιβίωσής της, καθιστώντας την, κυρίαρχη έναντι του δημόσιου σχολείου και εγκλωβίζοντας με αυτό τον τρόπο ολόκληρη την κοινωνία σε ένα κλειστό σύστημα μάθησης, που καταληκτικό προϊόν του είναι μια «άλλη» εκπαιδευτική νοοτροπία.

Εν ολίγοις, η παραπαιδεία όχι απλά εκμεταλλεύεται τους φόβους, τις ανασφάλειες και τις ελπίδες της οικογένειας αλλά, παράλληλα, σε σημαντικό βαθμό τις εντείνει, όχι μόνο μέσα από το φροντιστήριο ή το σπίτι, όπου γίνονται τα ιδιαίτερα μαθήματα, αλλά δημιουργούνται και μέσα στο ίδιο το σχολείο… και ο νοών νοείτω!

Η πραγματικότητα είναι πως μέσα στον χρόνο έχει παγιώσει τα βασικά χαρακτηριστικά της και επηρεάζει βαθύτατα το κοινωνικό σύνολο με απροσδιόριστους τρόπους και συχνά αναπάντεχους.

Αλήθεια τις πταίει; Πώς εξηγείται αυτός ο οργασμός και η ανθεκτικότητα της παραπαιδείας στο εκπαιδευτικό μας σύστημα; Ποιο φροντιστήριο διαθέτει καλύτερες υποδομές (αίθουσες, εργαστήρια, μέσα διδασκαλίας) από το μέσο δημόσιο σχολείο ακόμα και με όλα τα προβλήματα και τις ελλείψεις που σαφώς έχει; Ποιος επιθυμεί το τέλος της παραπαιδείας; Ερωτήματα που μένουν αναπάντητα γιατί προφανώς τα συμφέροντα και οι σκοπιμότητες που διαδραματίζονται και σε αυτόν το τομέα παίζουν τον δικό τους σημαντικό ρόλο. Και η παραπαιδεία έχει γίνει πλέον κουλτούρα.

Ως κουλτούρα λοιπόν δεν είναι δυνατό ούτε, επιτυχώς, να διωχτεί, ούτε να ανατραπεί με κάποια νομοθετική ρύθμιση. Άλλωστε οι κουλτούρες δεν καταργούνται από τα πάνω. Απορρίπτονται από τα κάτω, εμάς τους ιδίους… Το κράτος μπορεί να λειτουργήσει μόνο επικουρικά. Όσο τα κοινωνικά ερείσματα για την ανάπτυξη της παραπαιδείας υφίστανται, αυτή λοιπόν θα εξακολουθήσει.

Εν κατακλείδι, η παραπαιδεία προσφέρει πολύ συγκεκριμένες υπηρεσίες. Σε μας επαφίεται να αποφασίσουμε αν πραγματικά τις χρειαζόμαστε…

Πέραν των 50 εκατομμυρίων € ετησίως υπολογίζεται ότι δαπανούνται για την εξωσχολική, απογευματινή διδασκαλία μαθητών διαφόρων ηλικιών. Μία μάστιγα διαχρονική, η οποία ουδέποτε έχει αντιμετωπιστεί από την Πολιτεία. Το κράτος κλείνει τα μάτια σε ένα φαινόμενο, το οποίο επηρεάζει σχεδόν όλη την κοινωνία. Σημαντικά στοιχεία προκύπτουν από μεγάλη έρευνα που δημοσίευσε ο «Φιλελεύθερος», κάνοντας μια τομή στα θέματα αυτά, με στόχο, όχι μόνο να αναδειχθούν τα προβλήματα, αλλά και να υπάρξουν λύσεις. Είναι μια έρευνα, που κτυπάει συναγερμό σε αυτούς που κάνουν πως δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος του προβλήματος. Από το πρώτο μέρος της έρευνας προκύπτουν, λοιπόν, πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία.

Οι γονείς καλούνται να βάλουν το χέρι βαθιά στην τσέπη για τα απογευματινά μαθήματα που παρακολουθούν τα παιδιά τους, με το κόστος για κάθε οικογένεια να εκτιμάται πως ανέρχεται στα 400 € με 600 € μηνιαίως για κάθε παιδί. Για κάποια νοικοκυριά αυτό το ποσό είναι σχεδόν ένας μισθός.

Τοθέμα δεν είναι οικονομικό. Το δημόσιο σχολείο παρουσιάζεται αδύναμο να αντιμετωπίσει το φαινόμενο. Κι αυτό γιατί η παιδεία που παρέχεται στα σχολεία του δημοσίου δεν είναι αρκετή για να μπορέσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τις δικές τους ανάγκες. Είναι σαφές πως στην ενισχυτική διδασκαλία του απογεύματος στρέφονται μαθητές ακόμα και της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Σε ρυθμούς φροντιστηρίου μπαίνουν και μαθητές Δημοτικού. Κι όλα αυτά, μεταξύ άλλων, για να μπορέσουν να έχουν καλύτερη επίδοση σε διαγωνίσματα της τάξης!

Η ολοένα και αυξανόμενη τάση για φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα, τα οποία έχουν να κάνουν με υποχρεώσεις του σχολείου, αυξάνουν το άγχος των μαθητών όλων των ηλικιών και τους στερεί αρκετές άλλες δραστηριότητες της καθημερινότητας, απαραίτητες για την ανάπτυξη και εξέλιξή τους, σημειώνεται στην έρευνα. Τι παιδιά θέλουμε; Αυτό είναι το ερώτημα, που δεν απαντάται με την παραπαιδεία.

Υπάρχει, όμως και μια άλλη διάσταση. Μια σοβαρή πτυχή είναι πως πολλά από τα φροντιστήρια λειτουργούν παράνομα. Σύμφωνα με την έρευνα: α) διορισμένοι εκπαιδευτικοί που το πρωί βρίσκονται στα σχολεία και το απόγευμα παραδίδουν μαθήματα ακόμα και σε «πρωινούς» μαθητές τους και β) παράνομα φροντιστήρια που δεν ελέγχονται επί κανενός τομέα τους. Αν και δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια το ποσοστό της φοροδιαφυγής είναι πολύ μεγάλο. Όπως είναι γνωστό, τα χρήματα από τα παράνομα φροντιστήρια και την παραπαιδεία δεν δηλώνονται.

Από το σοβαρό πρόβλημα της παραπαιδείας προκύπτουν πολλά άλλα σοβαρά ζητήματα. Το πρώτιστο είναι πως η παρεχόμενη παιδεία έχει αποτύχει. Και δεν αναφερόμαστε σε κάτι καινούργιο. Είναι διαχρονικό μεν φαινόμενο, αλλά παραμένει δυστυχώς άλυτο. Αντί να διαμορφώνονται πολιτικές, οι οποίες να επιλύουν το πρόβλημα, συμβαίνει το αντίθετο. Όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Οι μαθητές, στη συντριπτική τους πλειοψηφία -αν όχι όλοι- οδηγούνται τα απογεύματα στα φροντιστήρια. Ο λόγος; Επειδή η παρεχόμενη παιδεία δεν ικανοποιεί τις ανάγκες τους.

Για χρόνια ακούμε όλοι για την παραπαιδεία. Ακούμε, επίσης, για πολιτικές αντιμετώπισης. Τίποτε δεν γίνεται. Θα πρέπει, επιτέλους, να υπάρξουν δράσεις. Με λόγια και εξαγγελίες, που αποδεικνύονται κενού περιεχομένου, το φαινόμενο της παραπαιδείας θα διαιωνίζεται και θα ενισχύεται βαθμηδόν. Για το καλό των παιδιών πρέπει να δοθούν λύσεις. Εδώ και τώρα.