ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

τ. Λυκειάρχη

ΕΙΚΟΝΕΣ ΖΩΗΣ

 

Το αξίωμα του τυράννου απαντάται για πρώτη φορά τον 6ο π.Χ. αιώνα στον ελλαδικό χώρο.

Συνοδεύει ως προσωνύμιο το θείον, και κυρίως τον Δία, τον πατέρα των θεών και των ανθρώπων κατά τον θείο Όμηρο.

Μνημονεύεται στους Ομηρικούς Ύμνους, στον ποιητή Αρχίλοχο, στον εκπρόσωπο της λυρικής ποιήσεως Θέογνη, στον Ηρόδοτο και στον Πίνδαρο.

Καθιερώθηκε το αξίωμα μετά την κατάργηση των κληρονομικών βασιλειών και χαρακτήρισε όσους καταλαμβάνανε την εξουσία με τρόπο ανώμαλο και παράνομο, δηλαδή με βία ή απάτη και τον ασκούσαν αυθαίρετα, θέτοντας τον εαυτό τους υπεράνω των υπαρχόντων νόμων.

Αλλά και μετά την καθιέρωση του αρίστου των πολιτευμάτων, της Δημοκρατίας, οι εξουσιαζόμενοι δεν έπαυαν να γεύονται τις αυθαιρεσίες, τις άδικες διώξεις και τις απάτες από δημοκρατικούς ηγέτες.

Είναι χαρακτηριστική η αποδιδόμενη στον ηγέτη της αθηναϊκής δημοκρατίας Περικλή ιδιότητα «Στην εποχή του οι Αθηναίοι απολαμβάνανε με λόγια τη δημοκρατία, στην πράξη όμως τους εξουσίαζε ο πρώτος πολίτης, δηλαδή ο Περικλής».

Δυστυχώς, όσο κι αν διατείνονται οι άνθρωποι ότι καθιέρωσαν το τελειότερο των πολιτευμάτων, τη Δημοκρατία, στην οποία είναι ίσοι όλοι και απολαμβάνουν τα αγαθά της ισονομίας και της ίδιας μεταχείρισης, που παρέχει στους πολίτες και σ’ αυτά ακόμη τα κράτη, που καυχώνται ότι αυτή λειτουργεί με την ιδανική της μορφή, δεν παύουν να λείπουν τα τρωτά της τυραννίας, έστω και σε συγκεκαλυμμένη μορφή, όπως είναι η απάτη, η καταφανής αδικία, η περιφρόνηση, το ψεύδος, η ικανοποίηση των παθών, ο νεποτισμός, η ικανοποίηση του εγώ, η ματαιοδοξία, η αυτοπροβολή και η ενίσχυση του ατομικού τους βαλαντίου.

Και όλα αυτά τα αμαρτήματα εύκολα τα διαπιστώνει κάποιος μελετώντας τη συμπεριφορά των ηγετών τόσο κατά τον χρόνο της διεκδίκησης της εξουσίας, όσο και μετά την κατάληψή της.

Πόσες φορές ο εύπιστος λαός δεν διαπιστώνει τις παρεκτροπές των ηγετών, που επέλεξε, μετά την εκλογή τους και εντάσσεται στην ομάδα των κοψοχέρηδων χωρίς βέβαια το πάθημα να του γίνεται μάθημα, αφού θα το επαναλάβει σε νέα επιλογή του.

Βέβαια, κάποτε η εμπειρία τον κάνει σοφό και εκδικείται όσους τον εξαπάτησαν, οδηγώντας τους στη λαιμητόμο. Και η ηπιότερη εκδίκηση είναι να τον αποθέσει στον κάλαθο των αχρήστων.

Και νομίζω πως αυτή η ποινή, που του επιβάλλει ο λαός, είναι χειρότερη από εκείνη της αφαίρεσης της ζωής, αφού θα ξεδιπλώνει το υπόλοιπο της ζωής του καταδικασμένος στην απαξίωση, την περιφρόνηση και την έλλειψη των δήθεν φίλων, στην ουσία όμως αυλοκολάκων.

Σ’ αυτήν την περίπτωση, ανεπιφύλακτα, ισχύει η αρχαία ρήση: «Αιρετώτερον εις κόρακας ή εις κόλακας εμπεσείν. Οι μεν γαρ νεκρούς, οι δε και ζώντας εσθίουσιν = Είναι προτιμότερο να πέσει κανείς στα κοράκια, παρά στους κόλακες, γιατί τα κοράκια τρώνε τους νεκρούς, ενώ οι κόλακες ακόμη και τους ζωντανούς».

Ας το βάλουν καλά στο μυαλό τους, όσοι επιδιώκουν την άνοδο στην εξουσία ότι έχουν χρέος να την ασκήσουν πράγματι δημοκρατικά.

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή για έναν ηγέτη, ο οποίος θα λάβει επάξια το μεγαλύτερο βραβείο μετά την αποχώρησή του από την εξουσία, που δεν είναι άλλο από αυτό της αγαθής μνήμης και της ειλικρινούς αγάπης, απόδειξη αναμφίλεκτη ότι κυβέρνησε δημοκρατικά χωρίς την ελάχιστη σκιά.