Ο θεός Διόνυσος στα νομίσματα ΧV

ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

Τ. Λυκειάρχη

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ

Είναι αλήθεια ότι ο αντιπραγματισμός, δηλαδή η ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών με άλλα αγαθά και υπηρεσίες (μνημονεύεται και από τον Όμηρο), που εφαρμόσθηκε στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου, δημιούργησε ως ήταν επόμενο τριβές μεταξύ των συναλλασσομένων, αφού προκαλούσε αδικίες. Τον υπέστησαν όμως για αρκετούς αιώνες οι άνθρωποι μέχρις ότου ανακαλύψανε την ύπαρξη και τη χρήση των μετάλλων, όπως του σιδήρου, του αργύρου και του χρυσού.

Αντιλήφθηκαν λοιπόν ότι η χρήστη των μετάλλων, μετά την επεξεργασία τους, θα τους οδηγούσε σε μια δικαιότερη αγοραπωλησία και προσφορά υπηρεσιών. Αποφάσισαν λοιπόν να προβούν στην κοπή νομισμάτων. Το ίδιο έπραξαν και οι Ήδωνες, μετά την ανακάλυψη των πολύτιμων μετάλλων στην περιοχή του Παγγαίου, που κατά την παράδοση τούς την εδίδαξαν οι Φοίνικες. Διαπίστωσαν λοιπόν σύντομα ότι η κοπή μεταλλικών νομισμάτων θα τους διευκόλυνε στις συναλλαγές και θα ήρε τις τριβές.

Από τις ανασκαφικές έρευνες αλλά και από τυχαία ευρήματα και λαθρανασκαφές τάφων, συχνό φαινόμενο, γνωρίζουμε την ύπαρξη και κυκλοφορία των ακόλουθων νομισμάτων:

α. Αργυρό τετράδραχμο και δίδραχμο των αρχών του 4^ου π.Χ. αιώνα που βρέθηκε στη Θάσο. Το νόμισμα στη μια του όψη παριστάνει το Διόνυσο στεφανωμένο με κισσό, ενώ στην άλλη όψη τον ήρωα Ηρακλή γονατιστό να τοξεύει. Στην πλάτη του Ηρακλή είναι χαραγμένη η επιγραφή ΘΑΣΙΟΝ.

β. νομίσματα αργυρά με την κεφαλή του γενειοφόρου Διονύσου με τσαμπιά σταφυλιών, που κρέμονται στ’ αυτιά του.

γ. Σε άλλο αργυρό νόμισμα παριστάνεται προτομή νύμφης και κεφάλι ταύρου αντιμέτωπα. Η νύφη ταΐζει τον ταύρο, ιερό και προστατευόμενο ζώο του θεού, με το δεξί της χέρι και είναι στολισμένη με στεφάνι.

δ. Ασημένιος στατήρας με παράσταση Σιληνού, ο οποίος έχει στην αγκαλιά νύμφη, η οποία προβάλλει σθεναρά αντίσταση (περίεργη μα την αλήθεια κίνηση). Το νόμισμα προέρχεται από την περιοχή του Παγγαίου.

ε. Ο Μπαμπελόν μιλάει για δραχμή, που στην κύρια όψη του παριστάνει ένα όμορφο κεφάλι γενειοφόρου Διονύσου με πλούσια μαλλιά και τσαμπιά σταφυλιών, που είναι κρεμασμένα στ’ αυτιά του.

στ. Αργυρό τετράδραχμο, που παριστάνει δύο νύμφες στολισμένες, ντυμένες με κοντούς χιτώνες, κρατώντας ανάμεσά τους αμφορέα κρασιού.

ζ. Από μια έρευνα μου διαπίστωσα ότι στη συλλογή του αρχαιοφίλου Μητροπολίτη Γερμανού Μιχαηλίδη του Γ’, που δολοφονήθηκε από τον ιεροδιάκονο Παρθένιο στην Καλή Βρύση το 1896 βρέθηκε νόμισμα με την κεφαλή του Διονύσου.

η. Τέλος ισχυρό νόμισμα, το οποίο έκοψαν οι Ηδωνοί ήταν το οκτάδραχμο, το οποίο με εισήγησή μου στο Δ.Σ. της Συνεταιριστικής Τράπεζας καθιερώθηκε ως έμβλημά της.

θ. Η Ηδωνίδα γη ποιος ξέρει πόσα άλλα πολύτιμα νομίσματα κρύβει επιμελώς στα σπλάγχνα της, αλλά και πόσα άλλα, τις οκδε πώς, εκτίθενται στα μουσεία της Ευρώπης;

Εδώ θεωρώ σκόπιμο να κλείσω την αναφορά μου στη σχέση του θεού Διονύσου με την Ηδωνίδα Γη, που υπήρξε πολύφερνη νύμφη των Δυνατών της Ελλάδος στους αρχαίους χρόνους, αλλά και μετέπειτα των Ρωμαίων.