ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

Άρχοντος Ιερομνήμονος της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Με προβληματίζει η φράση των Δ. Πασχαλίδη – Χρ. Φαράκλα ότι «δεν αποκλείεται ο αρχιδιάκονος Θεμιστοκλής να γκρέμισε κάποιον τοίχο της παλιάς εκκλησίας, αποκλείεται όμως να γκρέμισε ολόκληρο τον ναό, ο οποίος αποδεδειγμένα λειτουργούσε καθ’ όλη τη διάρκεια της οικοδομήσεως του νέου». Και τούτο, γιατί από τον χρόνο, κατά δήλωση Θεμιστοκλή Χατζησταύρου, που γκρεμίστηκε ο παλαιός ναός μέχρι που άρχισε να λειτουργεί ο νέος, μεσολάβησε χρονικό διάστημα τριών περίπου ετών. Πώς λοιπόν ήταν δυνατόν να λειτουργεί ένα κτίσμα, και εν προκειμένω ναός, όπου προσήρχοντο πολλοί κάτοικοι προς εκκλησιασμό ή τέλεση μυστηρίων, μισογκρεμισμένος, χωρίς να διατρέχει άμεσο κίνδυνο η ζωή των πιστών κι ακόμη πώς διασφαλιζόταν η θέρμανση κατά τους χειμερινούς μήνες; Κι ακόμη σύμφωνα από έγγραφο δημοσιευμένο στο έργο του μακαριστού Διονυσίου Κ. Κυράτσου «Συμβολή στην Ιστορία της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας, σ. 175, Δράμα 1998» προκύπτει ότι εκδόθηκε και απεστάλη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως υψηλόν αυτοκρατορικόν φιρμάνιον αφορόν εις την επισκευήν και επέκτασιν της ιεράς (παλαιάς) εκκλησίας της Κοινότητας Τσατάλτσας και εις την ανέγερσιν κωδωνοστασίου (Ημερομηνία φιρμανίου 12 Ιουνίου 1903).

Από τα παραπάνω προκύπτουν τα ακόλουθα ερωτήματα: α. Γκρεμίστηκε ολόκληρος ο παλιός ναός, κατά δήλωση Θεμιστοκλή Χατζησταύρου, γκρέμισε ο Θεμιστοκλής Χατζησταύρου κάποιον τοίχο της παλιάς εκκλησίας για εκφοβισμό των δυστροπούντων κατοίκων, κατά μαρτυρία των Α. Πασχαλίδη – Χρ. Φαράκλα; β. αφού τον ίδιο χρόνο της έκδοσης (1903) του αυτοκρατορικού διατάγματος έμπαιναν τα θεμέλια του νέου ναού, ποιο λόγο έκδοσης είχε το αυτοκρατορικό φιρμάνιο για επισκευή και επέκταση του παλιού ναού;

Για τον νέο ναό δεν εκδόθηκε αυτοκρατορικό φιρμάνι; Και ασφαλώς πρέπει να εκδόθηκε, αφού, και για την οικοδόμηση ακόμη καμπαναριού, απαραίτητη ήταν η έκδοση αυτοκρατορικού διατάγματος. Όμως, παρά την αναζήτησή του, δεν αναφέρεται ούτε αν εκδόθηκε ούτε και με ποια ημερομηνία.

Τελικά γκρεμίσθηκε ο παλιός ναός ολόκληρος ή κάποιος τοίχος του;

Από το πρακτικό με αριθμό 44 του Κώδικα του Οκτωβρίου του 1902 φαίνεται ότι συνέρχονται τα Μέλη της Κοινότητας και «αποφασίζουν παμψηφεί να επιβληθεί φόρος είκοσι παράδων ανά οκά καπνού για επισκευή της ετοιμόρροπης ιεράς Εκκλησίας». Γιατί τόσες αντιφάσεις; Ποια η αλήθεια;

Γεννάται εύλογα το ερώτημα. Υπήρξε τόσον ανειλικρινής ο Θεμιστοκλής Χατζησταύρου, ώστε να παραθέσει στο Ιωβηλαίον του μια τέτοια μαρτυρία ότι εντός ολίγων ωρών εκρημνίσθη ο ναός παρά τας αντιδράσεις των προκρίτων;

Τι λοιπόν οδήγησε τη γραφίδα ενός μαχητή της ελευθερίας του Ελληνισμού να καταφεύγει σε αναφορές ανειλικρίνειας; Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σχολιάσω για λίγο τη λέξη «δια πραξικοπήματος»1. Νομίζει η ταπεινότητά μου ότι ένας τέτοιος χαρακτηρισμός κίνησης απάδει στη συμπεριφορά ενός ιερωμένου. Αν λάβει όμως κάποιος υπ’ όψη του ότι ο ιερωμένος αυτός ζώνονταν τα άρματα για τις επισκέψεις του, κυρίως στα σλαβόφωνα χωριά του σαντζακίου της Δράμας, με εντολή του Γέροντός του Χρυσοστόμου, στα οποία διέτρεχε άμεσο κίνδυνο η ζωή του, όπως συνέβη κατά την τέλεση εσπερινού στον ιερό ναό της Βησσοτσάνης, όπου αποδοκιμάσθηκε και στη συνέχεια δέχθηκε τις φονικές επιθέσεις των βουλγαριζουσών Βησσοτσανιωτισσών, υπάρχει έδαφος ήπιας δικαιολόγησης.

Στις 2 Νοεμβρίου του 1903 φθάνει στην ευλογημένη Κοινότητα της Χωριστής και συγκαλεί υπό την προεδρία του την Επιτροπή ανοικοδόμησης της ιεράς εκκλησίας και συνιστά στον προεστό Γεώργιο Χατζηκωνσταντίνου να δραστηριοποιηθεί για την είσπραξη των εισφορών, που απαιτούνταν για το σκοπό αυτό.

Αναφερόμενος ακόμη ο Θεμιστοκλής Χατζησταύρου στην ίδρυση αναγνωστηρίων στην επαρχία Δράμας, ασφαλώς εννοεί και το Αναγνωστήριο Χωριστής, του οποίου η ανέγερση δεν ήταν μόνον έργο δικό του, αλλά όνειρο και του Γέροντός του Χρυσοστόμου.2

Σε γενική συνεδρίαση της 22ας Φεβρουαρίου 1904 της ολομέλειας της Κοινότητας αποφασίζεται ο τρόπος εξεύρεσης νέων πόρων για την αποπεράτωση της οικοδόμησης της ιεράς Εκκλησίας των Εισοδίων της Θεοτόκου. Έτσι επιβάλλεται φόρος 1 γροσίου σε κάθε οκά καπνού, ενώ οι καπνέμποροι υποχρεούνται να καταβάλουν 1 γρόσι σε κάθε δέμα καπνού.

(συνεχίζεται…)

 

  1. Ιωβηλαίον, σ. 407.
  2. Δ. Α. Πασχαλίδης – Χρ. Π. Φαράκλας, ό.π. σ. 289.