ΑΡΘΡΟ
Της Δήμητρας Ευθυμιάδου
Πτυχιούχου του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ.
Από τις 5 Φεβρουαρίου, έπειτα από σχεδόν μια δεκαετία αναταραχών, η Λιβύη βρίσκεται σε καθεστώς ομαλοποίησης, καθώς μετά την παύση των εμφυλιοπολεμικών συγκρούσεων στο εσωτερικό της συγκροτήθηκε μεταβατική κυβέρνηση, με στόχο να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές. Ωστόσο, η βορειοαφρικανική χώρα ακροβατεί μεταξύ του ομαλού δρόμου προς τις εκλογές και των εν δυνάμει νέων συγκρούσεων που μπορεί να προκύψουν, μεταβάλλοντας το πολιτικό σκηνικό μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου, οπότε και ορίστηκε η διεξαγωγή των εκλογών.
Αναπόσπαστο τμήμα των αιματηρών συγκρούσεων των τελευταίων ετών στην Λιβύη αποτελεί η Τουρκική συνεισφορά τόσο σε πολεμικό εξοπλισμό όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό. Αρχικά όπως είναι γνωστό, το 2019 η Τουρκία υπέγραψε με την Λιβύη ένα παράνομο μνημόνιο οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στην Ανατολική Μεσόγειο, κάνοντας με αυτόν τον τρόπο εμφανή την παρουσία της και ισχυρή την επιρροή της στην βόρεια Αφρική. Κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, η Τουρκία ανέλαβε πολύ πιο παρεμβατικό ρόλο, ενισχύοντας σημαντικά το πολεμικό δυναμικό της Λιβύης και συγκεκριμένα το στρατόπεδο του Σάρατζ (ο οποίος αυτοχαρακτηρίζεται Οθωμανικής καταγωγής), στέλνοντας μουσουλμάνους στρατιώτες και μισθοφόρους από την Συρία. Φυσικά, ο στόχος του Ερντογάν δεν είναι άλλος από την επέκταση της επιρροής της Τουρκίας στον σουνιτικό μουσουλμανικό κόσμο και την εφαρμογή των νεοοθωμανικών ηγετικών του επιδιώξεων. Η φιλοδοξία του Ερντογάν φαίνεται να έχει ισχυρά ερείσματα στην Λιβυκό κράτος, καθώς στο εσωτερικό του υπάρχουν τουλάχιστον 120.000 άνθρωποι που αυτοχαρακτηρίζονται Λίβυοι Τουρκικής καταγωγής.
Σήμερα, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, στην Λιβύη έχουν παύσει οι συγκρούσεις μεταξύ των στρατοπέδων Σάρατζ και Χάφταρ και έχει συγκροτηθεί μεταβατική κυβέρνηση, η οποία ονομάζεται Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (NGU). Όμως, στην πραγματικότητα η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και πιο συγκεκριμένα η πολιτική που ακολουθεί ο μεταβατικός Πρωθυπουργός Αμπντούλ Νμπέιμπα διαφέρει ελάχιστα από την προηγούμενη κυβέρνηση Σάρατζ. Η παράθεση κάποιων σημαντικών πληροφοριών για τον μεταβατικό Πρωθυπουργό, τον Νμπέιμπα, θα λειτουργήσουν βοηθητικά στο να γίνει κατανοητή η εξίσου καλή του σχέση με το καθεστώς του Ερντογάν.
Ο Αμπντούλ Νμπέιμπα είναι ένας εξηντάχρονος πάμπλουτος επιχειρηματίας του κατασκευαστικού κλάδου με πολλές συνεργασίες με την Άγκυρα, ο οποίος στο παρελθόν υπήρξε στενός συνεργάτης και υποστηρικτής του Καντάφι. Η καταγωγή του είναι από την Μισράτα, μια πόλη με ισχυρό και εξαιρετικά ανεπτυγμένο το αίσθημα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι στηρίζει το παράνομο Τουρκολιβυκό μνημόνιο και προσαρμόζει πολλές πτυχές της πολιτικής του κατ’ αναλογία των επιθυμιών της Άγκυρας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μόλις ανέλαβε τα ηνία της χώρας (έστω και ως μεταβατικός Πρωθυπουργός) μετέβη στην Άγκυρα όπου υπέγραψε έξι διαφορετικές συμφωνίες με την Τουρκία.
Το θετικό, για την ομαλοποίηση της χώρας, στοιχείο που προκύπτει από την συγκρότηση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας είναι ότι συνίσταται από μέλη, τα οποία εκπροσωπούν όλα τα γεωγραφικά μέρη της Λιβύης. Η κυβέρνηση αποτελείται από 33 Υπουργούς, εκ των οποίων οι 5 είναι γυναίκες, και 2 αναπληρωτές Πρωθυπουργούς. Για τον Νμπέιμπα και όσους επιθυμούν μια φιλοτουρκική πολιτική, η παρουσία της νέας ΥΠΕΞ της Λιβύης, της Ναζλάα Αλ Μάνγκους θεωρείται προβληματική. Η Μάνγκους – με σπουδές στην Αμερική και μέλος του Αμερικανικού Ινστιτούτου για την Ειρήνη και την Επίλυση των Συγκρούσεων – τάσσεται ανοιχτά κατά της ισχυρής παρουσίας της Τουρκίας στην Λιβύη και επιθυμεί την απομάκρυνση των μισθοφορικών δυνάμεων που έχει στείλει η Τουρκία. Για τον λόγο αυτό δέχεται πίεση, τόσο εκ των έσω όσο και από εξωτερικές δυνάμεις, για να παραιτηθεί. Επιπρόσθετα, δέχεται απειλές, μετά την δήλωσή της ενώπιον του Μ. Τσαβούσογλου για την αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων, από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, από πολιτικούς αντιπάλους και από ακραίους Ισλαμιστές.
Αντίθετα, η κυβέρνηση Ντμπέιμπα επιδιώκει την παραμονή των μισθοφόρων που έστειλε η Τουρκία από την Συρία αλλά και των Τούρκων στρατιωτικών. Σκοπός του είναι να ισχυροποιήσει την κυβερνητική θέση και να μπορέσει με ευκολία να διαμορφώσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να έρθει στην εξουσία, μετά τις εκλογές, ο άνθρωπος που θα έχει ως στόχο την σύζευξη των συμφερόντων Λιβύης και Τουρκίας.
Έχοντας ως βάση τα παραπάνω, μπορεί κάποιος να συμπεράνει ότι τα συμφέροντα της Τουρκίας στην Λιβύη έχουν, σχεδόν, εξασφαλιστεί. Παρά λοιπόν την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Έλληνα ΥΠΕΞ Νίκου Δένδια στη Λιβύη τον Απρίλιο και την συζήτηση που έλαβε χώρα για την επαναλειτουργία του Γενικού Προξενείου στην Βεγγάζη και την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, η κατάσταση δεν φαίνεται να μεταβλήθηκε προς όφελος της Ελλάδας.
Στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητο η ηγεσία της Ελλάδας να είναι συνεχώς παρούσα στις εξελίξεις και να επισημαίνει με σθένος τα συμφέροντά της χώρας. Αυτό, ωστόσο, δεν είναι αρκετό για να γίνεται λόγος περί «ελληνικής σφήνας» στην επιρροή της Τουρκίας. Όσοι διακηρύσσουν με στόμφο ότι, με τις παρούσες συνθήκες και τους συσχετισμούς δυνάμεων που έχουν διαμορφωθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορεί η Ελλάδα άμεσα να αναχαιτίσει τον τουρκικό επεκτατισμό στην Λιβύη διακατέχονται από ευσεβείς πόθους.
Η σχέση της Λιβύης με την Τουρκία είναι πλέον δομική και δεν δύναται να αμφισβητηθεί. Άλλωστε, αυτό επιβεβαιώθηκε για πολλοστή φορά όταν ο Νμπέιμπα, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, προέβη σε δηλώσεις στον Τουρκικό Τύπο τονίζοντας την αλληλεγγύη του Τουρκικού κράτους προς την Λιβύη και τους αδελφικούς και συμμαχικούς δεσμούς τους. Δυστυχώς, ακόμα και εάν λήξει ομαλά η κρίσιμη περίοδος μέχρι τις εκλογές, είναι αρκετά αμφίβολο το επόμενο βήμα της χώρας προς τον εκδημοκρατισμό. Κατά την γνώμη μου, η Λιβύη θα χρειαστεί πολλά χρόνια ακόμα μέχρι να καταφέρει να απαλλαχθεί από τον Τουρκικό δεσποτισμό και μετασχηματιστεί σε ένα κράτος με πραγματικούς και λειτουργικούς δημοκρατικούς θεσμούς!
*Το άρθρο της κ. Ευθυμιάδου δημοσιεύτηκε στο blog PoliticsToday.news.blog
