ΑΡΘΡΟ

Της Τόλης Καραγιαννίδου – Τσολπίδου

Συνταξιούχου τραπεζικής υπαλλήλου πρώην Α.Τ.Ε.

Το βράδυ της 28-11-2020 ακούσαμε από την TV (ΕΡΤ1) και το τραγούδι «κάποια μάνα αναστενάζει», γραμμένο από τον Τσιτσάνη και τον Βαμβακάρη.

Ήταν το απαγορευμένο ζεϊμπέκικο με τη φανταστική μουσική, οι συντελεστές το έγραψαν στις 31-5-1947 σκόπιμα βέβαια για τις διώξεις δημοκρατικών που γινόταν και ακούστηκε από γραμμόφωνο.

2η στροφή:

Πάνω στην απελπισία της

κάποιος την πληροφορεί

ότι ζει το παλικάρι

κι οπωσδήποτε θα ‘ρθει

Ήταν η αγαπημένη στροφή του πατέρα μου. Τον αντιπροσώπευε πλήρως όπως και τη μάνα μου, αφού αντάμωσαν με τους γονείς τους μετά από 8 χρόνια αφότου τελείωσε ο Εμφύλιος.

Το ποίημα – τραγούδι ήταν μια κραυγή απόγνωσης στον αδελφοκτόνο πόλεμο και στην τραγική ελληνίδα μάνα που με αναμονή του δικού της γιού – πολεμιστή με απελπισία και με υπομονή περιμένει.

Με υπομονή προσμένει

και λαχτάρα στην καρδιά

ο λεβέντης να γυρίσει

απ’ την μαύρη ξενιτιά

Οι κρατούμενοι στη Μακρόνησο τραγουδούσαν… απ’ τη μαύρη φυλακή. Οι εξόριστοι στην Ικαρία τραγουδούσαν… απ’ τη μαύρη Ικαρία.

Μαύρη ξενιτιά ήταν το πεδίο μάχης ή η εξορία ή πολιτική προσφυγιά που στη λήξη του Εμφυλίου πήγαιναν οι αριστεροί στις λαϊκές κομμουνιστικές χώρες για να γλυτώσουν τις φυλακές, στις εξορίες, τα βασανιστήρια. Εκεί μάλιστα τα παιδιά τους μορφώθηκαν.

Στις 6-12-1947 η λογοκρισία για τις αλληγορικές αναφορές του τραγουδιού το απαγόρευσαν. Στις 28-12-50 με διαταγή του Αστυνομικού Διευθυντή Αθηνών του αστικού κράτους της Δεξιάς το τοποθέτηση στη λίστα των απαγορευμένων. Κι όμως παρά τις απαγορεύσεις τραγουδήθηκε σε ταβέρνες, καφενεία, παράγκες, βουνά, εξορίες. Διότι ένας λαός αντέχει τις συμφορές του Εμφυλίου, όχι όμως και να μην τις τραγουδά.

Οπότε στους γονείς μου που ο πατέρας μου έφυγε Νοέμβρη πριν από 16 χρόνια και η μητέρα μου Οκτώβρη πριν από 10 χρόνια, αντί μνημοσύνου κάνω αυτήν την αναφορά στο τραγούδι που τόσο αγαπούσαν. Άλλωστε οι γονείς τους τούς έκαναν πολλά κόλλυβα κι ας ήταν ζωντανοί. Η δε μάνα μου είχε μια υπέροχη φωνή που έρχεται στα αυτιά μου ακόμα.