ΑΡΘΡΟ

του Παναγιώτη Χατζηγεωργίου

Δικηγόρου Δράμας

Αίσθηση προκάλεσαν τα ανατριχιαστικά σκίτσα που δημοσίευσε το 2023 ο «αιώνιος κρατούμενος» Αμπού Ζουμπάιντα, που κρατούνταν ως ύποπτος και χρησιμοποιήθηκε από τη CIA ως πειραματόζωο στο πρόγραμμα βασανιστηρίων που αυτή εφάρμοζε για πολλά χρόνια.

Στην ταινία «Πολιορκία» (1998) ο Στρατηγός Ντεβερό (Μπρους Γουίλις) επιβάλλει στρατιωτικό νόμο στη Νέα Υόρκη, φυλακίζει χιλιάδες, βασανίζει φρικτά αθώους. Ο επιθεωρητής του FBI Χάμπαρντ (Ντένζελ Ουάσιγκτον) καταφέρνει να θέσει τέλος στην εγκληματική του δράση.

Λίγοι προφανώς γνωρίζουμε ότι η 26η Ιουνίου έχει οριστεί ως Διεθνής Ημέρα Στήριξης των Θυμάτων Βασανιστηρίων. Ότι από το 1984 υπάρχει σχετική συνθήκη του ΟΗΕ περί απαγόρευσής τους. Την οποία έχει κυρώσει και η χώρα μας από το 1988.

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) άλλωστε, που θεσπίστηκε το 1950, διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και απαγορεύει τα βασανιστήρια.

Προφανώς είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν νομικά δεσμευτικά κείμενα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για την απαγόρευση των βασανιστηρίων υπόπτων ή κρατουμένων. Ο καθένας μας θα μπορούσε κάποια στιγμή στη ζωή του να βρεθεί ύποπτος αδικήματος. Να υποστεί βασανιστήρια. Να υποχρεωθεί «να ομολογήσει» εγκλήματα που δεν έχει διαπράξει !!!

Όλοι μας όμως αντιλαμβανόμαστε πως η κατάσταση ακόμη και σήμερα και ακόμη και σε δυτικές και πολιτισμένες κοινωνίες δεν είναι ειδυλλιακή. Για να μη μιλήσουμε για χώρες τριτοκοσμικές, υπανάπτυκτες ή χώρες με αυταρχικά ή δικτατορικά καθεστώτα.

Πράγματι οι Αρχές για να προχωρήσουν μερικές φορές στη διαλεύκανση ενός εγκλήματος μπορεί να παρεκκλίνουν από τους ισχύοντες κανόνες. Να «βασανίσουν» ή και να βασανίσουν φρικτά κάποιον ύποπτο ή κρατούμενο για να αποσπάσουν πληροφορίες. Ασκώντας ψυχολογική είτε ενίοτε και σωματική βία.

Το θέμα των βασανιστηρίων ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα μετά την 11η Σεπτεμβρίου και το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους με τα χιλιάδες αθώα θύματα.

Έκτοτε η κοινωνία και δη η αμερικανική φαίνονταν για χρόνια πως αποδέχονταν τα βασανιστήρια σε υποθέσεις τρομοκρατίας. Στο Γκουαντάμο τα βασανιστήρια μεσουρανούσαν. Ακόμη και το 2016 τα δύο τρίτα των Αμερικανών στις δημοσκοπήσεις υποστήριζαν την εφαρμογή βασανιστηρίων σε υπόπτους για τρομοκρατία. Ανάλογο ποσοστό αποδοχής των βασανιστηρίων συναντούσε κανείς μόνο σε χώρες, όπου οι τρομοκρατικές επιθέσεις ήταν σύνηθες φαινόμενο (π.χ. Νιγηρία).

Ο Ντόναλντ Τράμπ είχε δεσμευθεί το 2026, πως αν εκλεγεί Πρόεδρος θα ακυρώσει την απαγόρευση του Ομπάμα της εφαρμογής του εικονικού πνιγμού και πως θα εφαρμόσει πολύ χειρότερα!!! Το 2018 βέβαια είχε επιλέξει για επικεφαλής της CIA την σκληροπυρηνική Τζίνα Χάσπελ, η οποία και δεσμεύθηκε πως θα αποτρέψει την επανέναρξη των προγραμμάτων μυστικής κράτησης και βασανιστηρίων υπόπτων για τρομοκρατία.

Αφέθηκαν ελεύθεροι άνθρωποι που κρατούνταν για χρόνια στο Γκουαντάναμο και υπέστησαν κάθε μορφής βασανιστήρια. Μερικοί από αυτούς άντεξαν και δεν ομολόγησαν για πράξεις που τους κατηγορούσαν και ουδέποτε διέπραξαν.

Ναι πράγματι ο πόλεμος εξαγριώνει τον άνθρωπο. Ναι η τρομοκρατία και η δολοφονία αθώων αμάχων είναι επονείδιστη και απεχθής. Ίσως ενίοτε θα ‘λεγε κανείς πως κάποιοι πρέπει ακόμη και να παραβιάσουν κανόνες για να πετύχουν ένα σωτήριο αποτέλεσμα.

Πως όμως; Δίχως εγγυήσεις και διασφαλίσεις; Δίχως Εισαγγελική Εποπτεία; Παρακάμπτοντας τη Δικαιοσύνη, το Νόμο, τις Διεθνείς Συνθήκες;

Οι κανόνες και τα όρια όμως τίθενται για να διαφυλάξουν τον ανθρωπισμό μιας πολιτισμένης κοινωνίας. Διότι αν γίνεις ίδιος με το τέρας της τυφλής και άλογης βίας και της τρομοκρατίας που θέλεις να καταπολεμήσεις, έχεις χάσει τον πολιτισμό σου, την ανθρωπιά σου, αλλά και τον πόλεμο.