ΑΡΘΡΟ

του Παναγιώτη Χατζηγεωργίου

Δικηγόρου Δράμας

Λέγεται ότι στη Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Και πράγματι έτσι είναι. Είτε μετά τις πρώτες κάλπες. Είτε και το πιθανότερο μετά τις δεύτερες. Θα προκύψει οπωσδήποτε Κυβέρνηση. Δεν θα χρειαστεί να προσφύγουμε σε τρίτη εκλογική αναμέτρηση.

Εδώ προέκυψε το 1989!!! Και μάλιστα Οικουμενική [Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, ΕΝΙΑΙΟΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ (ΚΚΕ, ΕΑΡ κλπ.)]!!! Εν μέσω ακραίας πόλωσης. Με το σκάνδαλο Κοσκωτά να κυριαρχεί. Τον Ανδρέα υπόδικο.

Οι πρώτες εκλογές τον Ιούνιο και με σύστημα απλής αναλογικής έφεραν πρώτο κόμμα τη Ν.Δ. του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με 44,28% και με 145 έδρες. Σχηματίσθηκε η Κυβέρνηση Τζαννετάκη (Ν.Δ. – ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ). Σύντομης διάρκειας. Μόνο και μόνο για να μην παραγραφεί το σκάνδαλο. Παραπέμφθηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο.

Δεύτερες εκλογές τον Νοέμβριο. Πρώτο κόμμα η Ν.Δ. με αύξηση του ποσοστού της στο 46,19% και με 148 Βουλευτές. Δεύτερο το ΠΑΣΟΚ με αύξηση του ποσοστού του προς διάψευση όλων των δημοσκοπήσεων από 39,13% στο 40,67% (128 από 125 έδρες). Τρίτο τον ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ με μειωμένο ποσοστό από 13,13% σε 10,97% (21 έδρες από 28). Σχηματίσθηκε η Οικουμενική Κυβέρνηση Ζολώτα. Ο τύπος αναμεταδίδει τις προσφωνήσεις μεταξύ Μητσοτάκη – Παπανδρέου: «Ανδρέα μου»… «Κώστα μου»…!!!

Τον Απρίλιο του 1990 ο Μητσοτάκης αποσύρει τη στήριξή του ευελπιστώντας πως θα πάρει αυτοδυναμία. Η χώρα οδηγείται σε τρίτη εκλογική αναμέτρηση. Η Ν.Δ. αυξάνει το ποσοστό της σε 46,89% και παίρνει 150 έδρες. Το ΠΑΣΟΚ μειώνει το ποσοστό του σε 38,61% και παίρνει 123 έδρες. Ο ΣΥΝ παίρνει 10,28% και 19 έδρες. Η Ν.Δ. μαζί με τον Κατσίκη της ΔΗΑΝΑ του Κωστή Στεφανόπουλου σχηματίζει Κυβέρνηση έχοντας πλέον 151 Βουλευτές.

Αν κάτι μαθαίνουμε από την Ιστορία είναι πως Κυβέρνηση θα σχηματιστεί οπωσδήποτε. Αυτή είναι η κεντρομόλος ακατανίκητη δύναμη της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Όσοι δεν συμβάλλουν σε αυτό το πληρώνουν στην κάλπη. Βλέπουν τα ποσοστά τους να μειώνονται, τις έδρες να λιγοστεύουν, τους ψηφοφόρους να φυλλορροούν.

Γι’ αυτό και η ΔΗΜΑΡ το 2012, που στις πρώτες εκλογές του Μαΐου 2012 (ποσοστό 6%) έλεγε ναι σε κυβερνητική συνεργασία, αλλά όχι με Πρωθυπουργό Σαμαρά, στις δεύτερες εκλογές του Ιουνίου είχε κεντρικό σύνθημα «ΨΗΦΙΣΤΕ ΜΑΣ ΓΙΑ ΛΥΣΗ». Συνεργάστηκε με Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ και με Π/Θ τον Αντώνη Σαμαρά, όπως απαιτούσε τότε και το εθνικό συμφέρον και η εκλογική της επιβίωση.

Γι’ αυτό και στην Πορτογαλία το 2015 με τη στήριξη του Μπλοκ της Αριστεράς (Ριζοσπαστική Αριστερά) και του Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΠ και Πράσινοι), που έδωσαν ψήφο ανοχής, προέκυψε η Σοσιαλιστική Κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα (Κυβέρνηση μειοψηφίας). Λύση και συνταγματική και δημοκρατική και συνήθης σε ώριμες δημοκρατίες.

Η Κυβέρνηση Κόστα κατέγραψε σημαντικές επιτυχίες. Στις εκλογές του 2019 οι Σοσιαλιστές αύξησαν τα ποσοστά τους, δεν κατέκτησαν όμως αυτοδυναμία. Το 2021 Μπλοκ της Αριστεράς και ΚΚΠ καταψήφισαν τον προϋπολογισμό. Η χώρα οδηγήθηκε και πάλι σε εκλογές. Οι Σοσιαλιστές του Κόστα αύξησαν το ποσοστό τους σε 41,7% (+5% και + 9 έδρες) και έχουν πλέον αυτοδυναμία. Το Μπλοκ της Αριστεράς από 9,67% έπεσε στο 4,46% (έχασε 14 έδρες). Το ΚΚΠ από 6,46% έπεσε στο 4,39% (έχασε 6 έδρες). Η ακροδεξιά ανέβηκε στο 7,3% και είναι ήδη η 3η πολιτική δύναμη στην Πορτογαλία.

Τα γνωρίζουν αυτά τα κόμματα και οι ηγεσίες τους. Οι πολιτικές δυνάμεις δεν έχουν άλλο δρόμο από το να συνεργασθούν. Η Δημοκρατία μας μπορεί να μη έχει ωριμάσει αρκετά. Μπορεί να μην έχουμε φθάσει στο επίπεδο άλλων δημοκρατικών χωρών. Διαθέτουμε όμως ικανή εμπειρία. Όπως και αυτογνωσία για τους κινδύνους μιας παρατεταμένης αστάθειας. Και για τη χώρα. Και για τα ίδια τα πολιτικά κόμματα.

Ο αυτοχειριασμός δεν θα είναι η επιλογή τους. Βεβαίως το έπραξε η ΔΗΜΑΡ. Όταν το 2014, παρά τις περί του αντιθέτου αναλύσεις και εκτιμήσεις, απέρριψε την προταθείσα επιλογή Κουβέλη για ΠτΔ και την εκ νέου συνεργασία με Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ. Και αυτοκτόνησε Ήταν όμως διάττοντας αστέρας στο πολιτικό σύστημα. Όχι κόμμα μακράς πνοής.

Οι εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 θα γίνουν με τις διατάξεις του ισχύοντος εκλογικού νόμου (ν. 4406/2016). Με απλή αναλογική. Είναι προφανές ότι κανένα κόμμα δεν πρόκειται να λάβει την πλειοψηφία εκλογικού ποσοστού και εδρών στη Βουλή (50%+ 1). Δεν θα έχουμε λοιπόν μετά βεβαιότητας αυτοδύναμη Κυβέρνηση.

Ούτε Κυβέρνηση συνεργασίας Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ θα έχουμε. Το σενάριο αυτό, που ήταν εφικτό και το πιθανότερο, το έκαψαν οι υποκλοπές του Κυριάκου Μητσοτάκη. Κανείς σοβαρός και αξιοπρεπής πολιτικός αρχηγός δεν θα συνεργάζονταν με τον ωτακουστή του.

Ούτε όμως και Κυβέρνηση συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ μπορούμε να έχουμε. Ακόμη κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πρώτο κόμμα. Για λόγους τακτικής (διμέτωπος αγώνας, περιχαράκωση ΠΑΣΟΚ) ο Ανδρουλάκης έχει αρνηθεί συνεργασία με Πρωθυπουργό τον Τσίπρα. Δεν θα κάνει κωλοτούμπα. Ούτε βεβαίως μπορεί να προκύψει κυβέρνηση συνεργασίας αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι δεύτερο κόμμα. Δεν βγαίνουν τα κουκιά. Και τη στήριξη σε Κυβέρνηση μειοψηφίας (ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ) με την ανοχή Κ.Κ.Ε. και ΜέΡΑ25 την έχουν κάψει οι δηλώσεις Βαρουφάκη και η κατηγορηματική άρνηση Κουτσούμπα.

Θα οδηγηθούμε λοιπόν οπωσδήποτε σε δεύτερες εκλογές τον Ιούνιο. Που θα μας δώσουν τα ίδια πάνω – κάτω αποτελέσματα. Βεβαίως όποιος είναι πρώτος στις εκλογές του Μαΐου κι αν έχει σημαντική διαφορά από τον δεύτερο αποκτά άλλη δυναμική. Γι’ αυτό και παραμένει πολύ σημαντική η ψήφος της πρώτης κάλπης. Θα έχουμε ελαφρά αύξηση των ποσοστών Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ. Ελαφρά μείωση των ποσοστών των λοιπών. Με τροχιοδεικτικές σαφείς βολές για τα μικρότερους. Πως αν τυχόν πάμε σε τρίτες εκλογές θα καταποντιστούν.

Οι δεύτερες αυτές εκλογές θα γίνουν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, που ψήφισε η ΝΔ (ν. 4654/2020). Ο νέος εκλογικός νόμος δίνει στο πρώτο κόμμα μπόνους έως και 50 έδρες. Συγκεκριμένα εφόσον το πρώτο κόμμα πάρει 25% θα έχει μπόνους 20 έδρες. Όσο αυξάνεται το ποσοστό του αυξάνεται και το μπόνους. Με ποσοστό σχεδόν 40% θα πάρει 50 έδρες επιπλέον (σημ. η ΝΔ με 19% το 2012 είχε πάρει 50 έδρες μπόνους !!!). Ο τελευταίος νόμος και ορθά προσπαθεί να κινηθεί μεταξύ δίκαιης κατανομής των εδρών και διευκόλυνσης ανάδειξης Κυβερνητικής πλειοψηφίας.

Με τον νόμο αυτό το πρώτο κόμμα θέλει πάνω από 37% και εξακομματική Βουλή για να κερδίσει αυτοδυναμία. Αν είναι επτά τα κόμματα στη νέα Βουλή γίνεται ακόμη πιο δύσκολο. Με τις επικρατούσες συνθήκες λοιπόν κανένα από τα δύο πρώτα κόμματα δεν πρόκειται να εξασφαλίσει τέτοια υψηλά ποσοστά. Θα προκύψει ανάγκη συνεργασιών.

Εν όψει λοιπόν των δεύτερων εκλογών όλα τα κόμματα, που σήμερα διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους περί μη συνεργασίας, προτάσσουν όρους μη αποδεκτούς και κατακεραυνώνουν το ένα το άλλο, θα βάλλουν νερό στο κρασί τους. Θα δεχθούν ασφυκτικό μαρκάρισμα από τους ψηφοφόρους, τα μέλη, τα στελέχη τους. Να επιδιώξουν και να βρούνε κυβερνητική λύση. Θα συγκληθούν τα κομματικά όργανα. Θα ληφθούν σχετικές αποφάσεις.

Μετά τις δεύτερες εκλογές κανείς τουλάχιστον από τα πρώτα τρία κόμματα (Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) δεν θα θέλει να γίνει ο μουτζούρης. Που θα κάψει το σενάριο της εκλογικής συνεργασίας. Που θα οδηγήσει τη χώρα σε τρίτες εκλογές.

Ποια κόμματα θα συνεργαστούν τελικά; ΝΔ – ΠΑΣΟΚ; ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ; Ποιος θα είναι ο επόμενος Πρωθυπουργός; Θα έχουμε Κυβέρνηση πλειοψηφίας ή Κυβέρνηση μειοψηφίας; Θα έχει η Κυβέρνηση την απόλυτη ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής ή την ψήφο ανοχής ορισμένων κομμάτων; Όλα θα εξαρτηθούν από το εκλογικό ποσοστό του καθενός. Και από την αντίστοιχη διαπραγματευτική του ικανότητα.

Όλα λοιπόν τα σενάρια είναι ανοιχτά. Η ζωή και οι κάλπες είναι πάντα εδώ για να μας εκπλήξουν. Και βέβαια να αναδείξουν Κυβέρνηση από το υπάρχον πολιτικό σκηνικό.

Το μόνο βέβαιο είναι πως δεν θα έχουμε τρίτες κάλπες και μάλιστα σε σύντομο διάστημα. Δεν έγινε ούτε καν το 1989. Αποκλείεται να γίνει το 2023. Θα έχουμε λοιπόν Κυβέρνηση. Το επίσης βέβαια είναι πως Πρωθυπουργός δεν θα είναι ο Κανένας.