ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

 

 

 

  • Ο Εμφύλιος δεν είναι στα SOS

 

 

Εδώ και τριάντα και πλέον χρόνια που θυμάμαι τον εαυτόν μου αλλά και νωρίτερα, (1979-1981 μεταρρύθμιση Ράλλη) ζούμε εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στη Β/θμια Εκ/ση.

Η κάθε Κυβέρνηση αλλά και ο κάθε Υπουργός ξεχωριστά, ήθελε να αφήσει στο στίγμα του στο χώρο της εκπαίδευσης. Το αποτέλεσμα; Κάθε πέρσι και καλύτερα που λέει ο λαός μας. Γιατί όμως μετά από τόσες μεταρρυθμίσεις δεν επικράτησαν ορισμένες νέες θετικές προτάσεις ή δεν διορθώθηκαν ορισμένα αρνητικά του εκπαιδευτικού μας συστήματος; Αυτό συμβαίνει γιατί καμία μεταρρύθμιση δεν εφαρμόστηκε μέχρι τέλους όπως είχε σχεδιαστεί. Το αποτέλεσμα ήταν να μη μπορεί να γίνει καμία αντικειμενική αξιολόγηση, δηλαδή ο εντοπισμός των θετικών και των αρνητικών στοιχείων της μεταρρύθμισης. Έτσι διαχρονικά επαναλαμβάνονται τα ίδια λάθη και η εκπαίδευση υφίσταται στο διηνεκές το μαρτύριο του Σίσυφου. Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα.

Α) ο θεσμός του πολλαπλού βιβλίου. Εφαρμόστηκε για μία δύο χρονιές σε μερικά μόνο μαθήματα χωρίς να αξιολογηθεί η προσπάθεια. Δόθηκαν αρκετά χρήματα τα οποία στην κυριολεξία πεταχτήκανε στους καλάθους των απορριμμάτων. Τελικά είναι καλός αυτός ο θεσμός ή όχι; Κανένας δεν έμαθε.

Β) ο θεσμός της εξέτασης όλων των μαθημάτων σε πανελλαδικό επίπεδο και η κατάργηση των πανελληνίων, όπως προέβλεπε το σχέδιο του αείμνηστου Αρσένη. Καταργήθηκε από την ίδια κυβέρνηση όταν άλλαξε ο υπουργός με αποτέλεσμα να μη μάθουμε ποτέ αν ένα τέτοιο σύστημα ήταν καλύτερο ή χειρότερο από το ισχύον.

Γ) ο θεσμός των project. Ενώ ο σχεδιασμός προέβλεπε δύο τουλάχιστον project ανά έτος ώστε οι μαθητές να ασχοληθούν τόσο με τις ανθρωπιστικές όσο και με τις θετικές επιστήμες, μετά από μερικά χρόνια, φθάσαμε στο σημείο να απαγορεύεται η ανάθεση project στους ΠΕ2,3,4 λόγω έλλειψης καθηγητών και η ανάθεση ενός project σε καθηγητές ειδικοτήτων που ήταν σε περίσσεια για τη συμπλήρωση ωραρίου. Με αποτέλεσμα είναι αδύνατη η αξιολόγηση του εν λόγω θεσμού.

Δ) Ο θεσμός της τράπεζας θεμάτων. Καταργήθηκε πριν καλά καλά εφαρμοστεί. Κανένας δεν θα μάθει αν η εφαρμογή του θα ήταν θετική ή αρνητική.

Ένας άλλος λόγος της αποτυχίας των μεταρρυθμίσεων που επιχειρήθηκαν κατά καιρούς είναι ότι δεν είχαν τη συναίνεση τόσο των πολιτικών κομμάτων αλλά ακόμη σημαντικότερο αυτών που θα εφάρμοζαν αυτές τις μεταρρυθμίσεις, δηλαδή των καθηγητών. Με αποτέλεσμα να ανατρέπονται μερικώς ή ολικώς από την επόμενη κυβέρνηση ή υπουργό της ίδιας κυβέρνησης με τις επιπτώσεις που προείπαμε.

Συμπέρασμα: Οποιαδήποτε μεταρρύθμιση που επιχειρείται θα πρέπει εκ των προτέρων να έχει εξασφαλίσει μια ελάχιστη πολιτική συναίνεση και να εφαρμοστεί μέχρι τέλους, ώστε να μπορεί τελικά να αξιολογηθεί. Αλλιώς είναι προτιμότερο να γίνονται κάθε φορά μικρές αλλαγές προς τη σωστή όμως κατεύθυνση, παρά ριζικές μεταρρυθμίσεις.

Συζητούσα με έναν φοιτητή Μαθηματικών, αριστούχο απόφοιτο καλού ιδιωτικού σχολείου, με διακρίσεις σε μαθηματικούς διαγωνισμούς. Από την τρέχουσα πολιτική ζωή ξεκινήσαμε, στις απαρχές του φιλελευθερισμού και τον Διαφωτισμό φτάσαμε. Καθώς είχαμε πια μπει στο πεδίο της Ιστορίας, αντιλήφθηκα ότι ο αριστούχος είχε πέσει σε τρικυμία: τοποθετούσε τον Διαφωτισμό περίπου μαζί με την Αναγέννηση, λίγο μετά τον Μεσαίωνα, και σε διερευνητικές ερωτήσεις αποκαλυπτόταν διαρκώς ότι η γνώση του των αδρών ιστορικών περιόδων ήταν συγκεχυμένη, γεμάτη ανακολουθίες και πρωθύστερα. Οι περίοδοι ήταν απλώς ονόματα σκόρπια μες στον χρόνο, μάλιστα ονόματα κενά, χωρίς περιεχόμενο, χαρακτηριστικά, φυσιογνωμία. Ελαφρώς σοκαρισμένος, ο φοιτητής ομολόγησε ότι Νεότερη Ιστορία είχε διδαχθεί δυο-τρεις φορές στον σχολικό του βίο, και «τότε» τα ήξερε, έπαιρνε 18άρια και 19άρια, αλλά τώρα τα μπερδεύει. Καλά, Γεωγραφία δεν έμαθα ποτέ, αλλά Ιστορία νόμιζα ότι ξέρω, ψέλλισε εξομολογητικά. Τον παρηγόρησα λέγοντάς του, ότι η άγνοιά του δείχνει μάλλον την αποτυχία του σχολείου. Δεν του αρκούσε· ζήτησε κανένα καλό βιβλίο Ιστορίας. Δεν δεχόταν ότι το σχολείο του απέτυχε.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, με δική του πρωτοβουλία ξεκίνησε η δεύτερη φάση της ανοιχτής μας συζήτησης. Αφορμή, ο Εμφύλιος και η ταινία του Π. Βούλγαρη «Ψυχή βαθιά», την οποία του είχα συστήσει «χαλαρά» να την δει. Αποφασίσαμε με την παρέα να πάμε να δούμε την ταινία, άρχισε να λέει. Πώς κι έτσι; Να, προχθές είχαμε μαζευτεί μια παρέα, παλιοί συμμαθητές, και μιλούσαμε για ταινίες. Ήρθε η κουβέντα και στην «Ψυχή βαθιά». Ένα παιδί, της Νομικής, είπε ότι ο Εμφύλιος είναι μια πολύ παλιά υπόθεση, προπολεμική. Μάς είπε ότι ήταν επί Βενιζέλου, τον μπέρδευε με τον Διχασμό… Δεν ήξερε ότι είχε τόσο πολλούς νεκρούς και ότι κράτησε μέχρι το ’49. Καταλαβαίνεις τώρα, ο φίλος της Νομικής είναι άσος στην Ιστορία, 19.200 μόρια στις πανελλήνιες, 19,8 Ιστορία, δεν λέω για τους άλλους των Καλών Τεχνών, του Πολυτεχνείου και των Οικονομικών.

Και δεν ήξερε πότε έγινε ο Εμφύλιος; Ε, δεν το ήξερε, μας είπε ότι δεν το διάβασε ποτέ, ο Εμφύλιος δεν είναι στα θέματα SOS, δεν μπαίνει ποτέ στις εξετάσεις…

Αναχώνευα όσα μου διηγήθηκε ο νεαρός μαθηματικός περί Ιστορίας και μέσης εκπαίδευσης. Έμεινα περισσότερο στην κοινότοπη διαπίστωση περί αποτυχίας του σχολείου, ότι αυτό το τυπολατρικό σχολείο, ο διάδρομος για τα ΑΕΙ, έχει καταντήσει να παράγει ημιμαθείς και αγράμματους, να στραβώνει ακόμη και τα πιο προικισμένα παιδιά. Μήπως είμαι υπερβολικός;

Θυμήθηκα όσα μου λένε κατά καιρούς φίλοι εκπαιδευτικοί, λαμπροί επιστήμονες και έμπειροι δάσκαλοι. Η Δ., χημικός με μάστερ επιστημολογίας, περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα τα σχολικά εγχειρίδια: Τα περισσότερα είναι για πολτοποίηση, γραμμένα στο πόδι, ή από ανθρώπους που δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους σε σχολική αίθουσα, απευθύνονται σε 13χρονα, ενδεχομένως αλλοδαπά με ελλιπή γνώση ελληνικών, και τους μιλάνε σαν να είναι φοιτητές πανεπιστημίου… Η Δ. περιφρονεί το αναλυτικό πρόγραμμα και εφαρμόζει το δικό της: Πέντε πράγματα, να τους μείνουν, μήπως και μάθουν να σκέφτονται…

Πέντε πράγματα… Ναι, αυτά που δεν κατορθώνουν να διδάξουν σε έξι χρόνια τα καλά ιδιωτικά σχολεία, πότε πέφτει η Αναγέννηση, πότε ο Διαφωτισμός, και γιατί φυλακίστηκε ο Κολοκοτρώνης, πώς διαβάζεται ο χάρτης, πού βρίσκεται η Βιρμανία και πού τα Γιαννιτσά.

Η Δ., οι υπόλοιποι φίλοι εκπαιδευτικοί, άνθρωποι βαθιά καλλιεργημένοι, αφοσιωμένοι στα γράμματα και την επιστήμη, λόγιοι, με κοινωνική συνείδηση του ρόλου τους, δάσκαλοι εξ επιλογής, είναι όλο και πιο σκεπτικιστές καθώς περνούν τα χρόνια. Μιλούν με πόνο για το σχολείο, και περιγράφουν μια ιστορική καταστροφή: για μία και δύο γενιές παιδιών ημιμαθών, χωρίς εγκύκλια παιδεία, χωρίς στοιχειώδη εγγραμματοσύνη.

Σκεφτόμουν: Η Δ., και οι υπόλοιποι. είναι στα σαράντα ή τα πενήντα. Μήπως γκρινιάζουν, μήπως είναι υπερβολικά απαιτητικοί, υπερβολικά απαισιόδοξοι; Όχι, τους ξέρω χρόνια πολλά, είναι άνθρωποι φύσει αισιόδοξοι, δοτικοί, διεισδυτικοί, επιεικείς, ουσιαστικά κοινωνικοί και μοντέρνοι. Άλλωστε, η διερώτηση και η αμφισβήτηση φωλιάζουν πια στους φρέσκο απόφοιτους των λυκείων, αυτοί ανακαλύπτουν ότι έξι χρόνια αποστήθιζαν μόνο εξεταστέα ύλη. Και τώρα ανακαλύπτουν εμβρόντητοι ότι η γνώση δεν ήταν ποτέ στα SOS.