Επιβολή Ειδικού Τέλους για τη λειτουργία των Υδροηλεκτρικών Έργων της ΔΕΗ επί του ποταμού Νέστου – Να δοθεί τέλος στο παράδοξο σημερινό καθεστώς

Άρθρο

Του Μάκη Μουρατίδη

Η ΔΕΗ δεν είναι αυτό που αναφέρει το ακρωνύμιο. Δηλαδή, Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού. Η ΔΕΗ πλέον από το 2021, είτε συμφωνούμε με την επιλογή, είτε όχι, είναι μια ιδιωτική εταιρία, της οποίας το 66% του μετοχικού κεφαλαίου ανήκει σε ιδιώτες. Η ιδιωτική αυτή επιχείρηση δραστηριοποιείται όπως είναι φυσικό στον τομέα της ενέργειας, ωστόσο αναλαμβάνει επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και σε άλλους τομείς με στόχο την κερδοφορία και τη διανομή κερδών στους μετόχους. Πρόσφατα μάλιστα εξαγόρασε την επιχείρηση Κωτσόβολος και εμπορεύεται ψυγεία, τηλεοράσεις και μίξερ. Είναι ανεπίτρεπτο η ιδιωτική αυτή επιχείρηση και επομένως οι ιδιώτες μέτοχοί της να απολαμβάνουν ειδικά προνόμια. Η ΔΕΗ θα πρέπει να λειτουργεί τηρώντας απαρέγκλιτα όλες τις υποχρεώσεις της, ιδίως αυτές που απορρέουν από τους όρους περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων της και επιπλέον θα πρέπει να της επιβληθούν όροι υγιούς ανταγωνισμού έναντι των υπόλοιπων ομοειδών ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Η κρατική κατά το παρελθόν ΔΕΗ, αξιοποιώντας τους υδάτινους πόρους σε συνδυασμό με το κατάλληλο φυσικό ανάγλυφο της περιοχής, έχει κατασκευάσει και λειτουργεί στον ποταμό Νέστο τα μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα (ΥΗΕ) του Θησαυρού και της Πλατανόβρυσης, ενώ εκκρεμεί αδικαιολόγητα επί 25ετία η κατασκευή του αναρρυθμιστικού ΥΗΕ Τεμένους τρίτου στη σειρά έργου του Συγκροτήματος Νέστου. Το σύνολο των Υδροηλεκτρικών Έργων της ΔΕΗ επί του ποταμού Νέστου χωροθετούνται εντός του θεσμοθετημένου Εθνικού Πάρκου Οροσειράς Ροδόπης.

Σύμφωνα με το Άρθρο 27 του Ν. 3734/2009 (ΦΕΚ 8/28.01.2009 τεύχος Α’) σε μικρό ιδιωτικό υδροηλεκτρικό έργο (ΑΠΕ) που λειτουργεί π.χ. στην περιοχή Σιδηρονέρου του Ν. Δράμας επιβάλλεται ειδικό τέλος υπέρ του τέως Φορέα Διαχείρισης Οροσειράς Ροδόπης με έδρα το Παρανέστι. Το τέλος αυτό αντιστοιχεί σε ποσοστό ένα τοις εκατό (1%) επί της, προ Φ.Π.Α., τιμής πώλησης από τον παραγωγό της ηλεκτρικής ενέργειας στον Διαχειριστή του Συστήματος ή του Δικτύου. Αντίθετα, στα μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα επί του ποταμού Νέστου της ιδιωτικής πλέον ΔΕΗ, τα οποία αναμφισβήτητα επιφέρουν σημαντικότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον μιας προστατευόμενης περιοχής από τα αντίστοιχα μικρά, δεν επιβάλλεται κανένα ειδικό τέλος επειδή θεωρείται (σωστά ή λανθασμένα) ότι η συγκεκριμένη διάταξη δεν τα αφορά.

Επισημαίνεται ότι το ισχύον σήμερα προαναφερθέν ειδικό τέλος δεν αποδίδεται στους ΟΤΑ, παρά μόνο στους κατά τόπους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, οι οποίοι έχουν ήδη καταργηθεί και ενσωματωθεί στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) με έδρα την Αθήνα.

Υπενθυμίζεται ότι ο Φορέας Διαχείρισης Οροσειράς Ροδόπης έχει καταργηθεί και ενσωματωθεί στη Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Νέστου – Βιστωνίδας και Ροδόπης του ΟΦΥΠΕΚΑ με έδρα το Πόρτο Λάγος και Παράρτημα στο Παρανέστι. Ως εκ τούτου, η είσπραξη από τον ΟΦΥΠΕΚΑ ακόμη και του υφιστάμενου σήμερα ειδικού τέλους από τα μικρά υδροηλεκτρικά και η κεντρική διαχείριση των αντίστοιχων ποσών χωρίς ασφαλιστικές δικλείδες, πιθανότατα και σύμφωνα με την υπάρχουσα εμπειρία θα οδηγήσει σε απώλεια των ελάχιστων πόρων που σήμερα επενδύονται τοπικά.

Πρόταση

Προτείνεται η τροποποίηση της ισχύουσας διάταξης νόμου με πρόβλεψη επιβολής ειδικού τέλους σε κάθε παραγωγό ηλεκτρικής ενέργειας από Υδροηλεκτρικό Σταθμό εντός προστατευόμενων περιοχών, ανεξαρτήτως ισχύος, και η απόδοσή του για υλοποίηση αναπτυξιακών δράσεων και προγραμμάτων στους οικείους Δήμους (κατά ποσοστό 80%) και στον ΟΦΥΠΕΚΑ (κατά ποσοστό 20%) για λογαριασμό της αντίστοιχης Μονάδας Διαχείρισης της Προστατευόμενης Περιοχής (ΜΔΠΠ).

Η επιβολή ειδικού περιβαλλοντικού τέλους στη Δ.Ε.Η. για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από μεγάλα υδροηλεκτρικά εντός προστατευόμενης περιοχής, κατ’ αναλογία με το επιβαλλόμενο σήμερα τέλος μόνο σε άλλες ιδιωτικές επιχειρήσεις, θα διασφαλίσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε ομοειδείς επιχειρήσεις παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.

Επιπλέον, θα δημιουργηθούν προϋποθέσεις για την υλοποίηση ειδικών προγραμμάτων ανάπτυξης και προώθησης της απασχόλησης σε συγκεκριμένες ελάχιστες σε αριθμό προστατευόμενες περιοχές της χώρας (Οροσειρές Ροδόπης, Πίνδου) χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, με σημαντικούς πόρους από την επιβολή ειδικού τέλους στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από μεγάλους Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς. Επί της ουσίας δηλαδή, θα επιβληθεί με νόμο στη ΔΕΗ, όπως επιβλήθηκε στους μικρούς παραγωγούς ΑΠΕ, να αποδώσει αντισταθμιστικούς πόρους σε προστατευόμενες περιοχές, που επηρεάζονται περιβαλλοντικά, για την καθαρή ενέργεια που παράγεται έναντι της κατανάλωσης ακριβών καυσίμων, ιδιαίτερα στην τρέχουσα συγκυρία.

Ειδικότερα, η επιβολή ειδικού περιβαλλοντικού τέλους στη Δ.Ε.Η. για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τους ΥΗΣ Θησαυρού και Πλατανόβρυσης και μελλοντικά του Τεμένους θα διασφαλίσει τη βιωσιμότητα του Παραρτήματος της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Νέστου – Βιστωνίδας και Ροδόπης του ΟΦΥΠΕΚΑ με έδρα το Παρανέστι και την υλοποίηση του προγράμματος δράσης του φορέα (επενδύσεις, δράσεις προστασίας και ανάδειξης της προστατευόμενης περιοχής, θέσεις απασχόλησης κλπ) χωρίς καμία συνδρομή του κρατικού προϋπολογισμού. Θα ενισχύσει επίσης με σημαντικούς πόρους τους τρεις Δήμους της περιοχής (Παρανεστίου, Δράμας και Κ. Νευροκοπίου) για τη χρηματοδότηση και υλοποίηση ειδικών προγραμμάτων ανάπτυξης της ορεινής προστατευόμενης περιοχής του Ν. Δράμας (βασικές υποδομές, δράσεις για την ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων, δράσεις για την προστασία και ανάδειξη περιβάλλοντος κλπ).

Η παραπάνω πρόταση σε μορφή συγκεκριμένης διάταξης νόμου έχει κατατεθεί επανειλημμένα από τον υπογράφοντα κατά τη δημόσια διαβούλευση στο opengov σχετικών νομοσχεδίων από το 2009 μέχρι σήμερα, με τελευταία παρέμβαση σε κατατεθέν νομοσχέδιο το έτος 2022 (ΝΣ: Εκσυγχρονισμός της Αδειοδοτικής Διαδικασίας Ανανεώσιμων Πηγών ενέργειας κλπ). Επίσης έχει δημοσιευτεί στα τοπικά ηλεκτρονικά και έντυπα ΜΜΕ της Δράμας. Χωρίς βέβαια ανταπόκριση από τους αρμοδίους. Αναδημοσιεύεται επικαιροποιημένη για τελευταία φορά.